* Ο αμερικανός υπουργός Ενέργειας προτείνει να βάψουμε άσπρες τις ταράτσες, όπως γίνεται στα νησιά του Αιγαίου
Κάποιοι πιστεύουν ότι η πυρηνική ενέργεια είναι η απάντηση στις κλιματικές αλλαγές. Αλλοι προτείνουν τις πράσινες τεχνολογίες, όπως είναι η χρήση της ηλιακής και της αιολικής ενέργειας. Αλλά ο άνθρωπος τον οποίον έχει τοποθετήσει ο Μπαράκ Ομπάμα επικεφαλής του υπουργείου Ενέργειας των ΗΠΑ προτείνει κάτι απλούστερο: να βάψουμε λευκές τις στέγες των κτιρίων.
Ο Στίβεν Τσου, γκουρού του προέδρου Ομπάμα σε θέματα περιβάλλοντος και νομπελίστας επιστήμονας, πιστεύει ότι αν βάψουμε λευκές τις στέγες και τα πεζοδρόμια θα μειώσουμε τις επιπτώσεις του φαινομένουτου θερμοκηπίου, επειδή θα εξοικονομήσουμε ενέργεια με την εκπομπή της ηλιακής ακτινοβολίας πίσω στην ατμόσφαιρα. Λέει ότι τα αποτελέσματα θα ήταν σαν να αποσύραμε όλα τα αυτοκίνητα που κυκλοφορούν στον κόσμο για 11 χρόνια. Μήπως τα λευκά σπίτια στα νησιά του Αιγαίου κρύβουν το μυστικό για την αντιμετώπιση της ανόδου της θερμοκρασίας του πλανήτη; Οι λευκές ταράτσες τους είναι η απάντηση στο πρόβλημα, κατά τον δρα Τσου.
Εδώ και αιώνες οι κάτοικοι της Μεσογείου γνωρίζουν ότι το λευκό χρώμα στα σπίτια αντανακλά τη θερμότητα. Η πρόταση του Στίβεν Τσου είναι να βαφτούν λευκοί οι δρόμοι και οι ταράτσες των μεγαλουπόλεων. Είναι πεπεισμένος ότι βρήκε την πιο εύκολη λύση για την καταπολέμηση της ανόδου της θερμοκρασίας του πλανήτη. Αν αρκετό μέρος του γκρίζου τοπίου των πόλεων γίνει λευκό, υποστηρίζει, θα μετατραπεί σε ένα γιγάντιο κάτοπτρο που θα αντανακλά αρκετό ηλιακό φως, ώστε να καθυστερήσει η άνοδος της θερμοκρασίας του πλανήτη.
Στη λογική αυτή η Καλιφόρνια έχει υποχρεώσει τους ιδιοκτήτες αποθηκών και άλλων εμπορικών οικημάτων με επίπεδες οροφές να τις βάφουν άσπρες. Δρόμοι και ταράτσες καλύπτουν συνολικά πάνω από το μισό της επιφάνειας των αστικών περιοχών.
Αν αλλάξει το χρώμα τους, υπολογίζει ο δρ Τσου, η ποσότητα του ηλιακού φωτός που ανακλάται από τον πλανήτη μας θα αυξηθεί κατά 0,03%. Αυτό θα ψυχράνει τη Γη αρκετά, για να ακυρώσει την αύξηση της θερμοκρασίας που προκαλείται από 44 δισ. τόνους διοξειδίου του άνθρακα- όση δηλαδή είναι η αναμενόμενη αύξηση στις παγκόσμιες εκπομπές κατά την επόμενη δεκαετία.
Παρασκευή 29 Μαΐου 2009
ΤΕΕ: Η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στα κτίρια να τεθεί εξ αρχής σε σωστή βάση
Η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στα κτίρια να τεθεί εξ αρχής σε σωστή βάση
Την ανάγκη να τεθούν εξ αρχής όλες οι προϋποθέσεις, όροι και περιορισμοί που συνεπάγεται η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στα κτίρια, επισημαίνει το ΤΕΕ, το οποίο, μάλιστα, δηλώνει έτοιμο να ανταποκριθεί, κατά την φάση επεξεργασίας της Κοινής Υπουργικής Απόφασης (ΚΥΑ) διατυπώνοντας συγκεκριμένες προτάσεις για σημαντικά ζητήματα, συνεργαζόμενο με τα αρμόδια υπουργεία,.
Υπενθυμίζεται ότι το ΤΕΕ, εδώ και χρόνια, στηρίζει την προοπτική χρησιμοποίησης των επιφανειών των κτιρίων για την παραγωγή «καθαρής» ενέργειας και επισημαίνεται ότι κάθε εγχείρημα, ακόμη και όταν ξεκινά με τις καλύτερες προθέσεις και βρίσκεται, κατ’ αρχήν, στη σωστή κατεύθυνση, κινδυνεύει να αποτύχει κατά την υλοποίηση του, εφόσον στο στάδιο της μελέτης δεν έχουν ληφθεί υπόψη οι παράγοντες και τα προβλήματα που πιθανόν να ανακύψουν.
Έχοντας υπόψη μόνο το κείμενο της συνέντευξης τύπου του ΥΠ.ΑΝ., και την ανακοίνωση τύπου του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε., το ΤΕΕ καταγράφει ορισμένα ζητήματα που θα πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη από τους αρμοδίους.
Ζητήματα μελετητικού χαρακτήρα
Α) Αρχιτεκτονικού – μορφολογικού χαρακτήρα καθώς και τόπου
Το δώμα καθώς και στέγη διαμορφώνει και ολοκληρώνει το κέλυφος του κτιρίου και την παρουσία του στο δομημένο περιβάλλον και η οποιαδήποτε επέμβαση σ’ αυτό θα πρέπει να ελέγχεται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις και την ΕΠΑΕ .
Θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή σε περιοχές ειδικών διαταγμάτων, πλησίον αρχαιολογικών χώρων, μνημείων κλπ.
Με την ελεύθερη, όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση ΥΠΑΝ, τοποθέτηση των ΦΒ σε οποιαδήποτε οικόπεδο στις εκτός σχεδίου περιοχές, θα πρέπει να προσεχθεί ιδιαίτερα η διαμόρφωση του φυσικού τοπίου.
Β) Τεχνικού χαρακτήρα
Η θέση και ο χώρος τοποθέτησης ΦΒ. Καθώς και η στατική επάρκεια της όλης κατασκευής σε ανεμοπιέσεις κλπ.
Προσδιορισμός των εργασιών που προηγούνται και έπονται της τοποθέτησης των ΦΒ. όπως υγρομονώσεις κλπ.
Γ) Επίσης, θα πρέπει να αντιμετωπιστούν τα τεχνικά ζητήματα τα οποία θα ανακύψουν κατά την εγκατάσταση ενός φωτοβολταϊκού συστήματος, όπως: ο τρόπος στήριξης των panels, η όδευση και προστασία του κεντρικού καλωδίου μεταφοράς του ηλεκτρικού ρεύματος από την οροφή στο ισόγειο ή το υπόγειο του κτιρίου, η σύνδεση με το δίκτυο της ΔΕΗ, αλλά και η προβλεπόμενη τεχνική μελέτη.
Ζητήματα πολεοδομικής νομοθεσίας και ειδικών κανονισμών.
Από τα παραπάνω προκύπτει σαφώς ότι η τοποθέτηση των ΦΒ. είναι έργο μηχανικών που απαιτεί τόσο μελέτη όσο και επίβλεψη κατά την εκτέλεση του. Συνεπώς δεν μπορεί να υπαχθεί στις «εργασίες μικρής κλίμακας».
Είναι δε αποδεδειγμένο ότι η σύνταξη των μελετών και η παρουσία επιβλέποντος μηχανικού συμβάλλουν αποτελεσματικά στην οικονομία του έργου.
Να ορισθεί χορήγηση “ειδικής άδειας” με υποβαλλόμενο φάκελο στο αρμόδιο πολεοδομικό γραφείο του οποίου η πληρότητα και τα λοιπά στοιχεία εύκολα καθορίζονται.
Ζητήματα κατασκευής.
Καθορισμός σαφών προδιαγραφών για όλα τα υλικά που θα αποτελούν την κατασκευή.
Πιστοποίηση των εγκαταστάσεων και λοιπών εμπλεκομένων στην κατασκευή φορέων.
Παράδοση – παραλαβή του έργου από αρμόδιο φορέα.
Το ΤΕΕ θεωρεί ότι η συνεργασία με τα αρμόδια υπουργεία θα θέσει εξαρχής σε σωστή και διαχρονική βάση, την εφαρμογή μιας τόσο σημαντικής για την οικονομία και το περιβάλλον υπόθεσης.
Την ανάγκη να τεθούν εξ αρχής όλες οι προϋποθέσεις, όροι και περιορισμοί που συνεπάγεται η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στα κτίρια, επισημαίνει το ΤΕΕ, το οποίο, μάλιστα, δηλώνει έτοιμο να ανταποκριθεί, κατά την φάση επεξεργασίας της Κοινής Υπουργικής Απόφασης (ΚΥΑ) διατυπώνοντας συγκεκριμένες προτάσεις για σημαντικά ζητήματα, συνεργαζόμενο με τα αρμόδια υπουργεία,.
Υπενθυμίζεται ότι το ΤΕΕ, εδώ και χρόνια, στηρίζει την προοπτική χρησιμοποίησης των επιφανειών των κτιρίων για την παραγωγή «καθαρής» ενέργειας και επισημαίνεται ότι κάθε εγχείρημα, ακόμη και όταν ξεκινά με τις καλύτερες προθέσεις και βρίσκεται, κατ’ αρχήν, στη σωστή κατεύθυνση, κινδυνεύει να αποτύχει κατά την υλοποίηση του, εφόσον στο στάδιο της μελέτης δεν έχουν ληφθεί υπόψη οι παράγοντες και τα προβλήματα που πιθανόν να ανακύψουν.
Έχοντας υπόψη μόνο το κείμενο της συνέντευξης τύπου του ΥΠ.ΑΝ., και την ανακοίνωση τύπου του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε., το ΤΕΕ καταγράφει ορισμένα ζητήματα που θα πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη από τους αρμοδίους.
Ζητήματα μελετητικού χαρακτήρα
Α) Αρχιτεκτονικού – μορφολογικού χαρακτήρα καθώς και τόπου
Το δώμα καθώς και στέγη διαμορφώνει και ολοκληρώνει το κέλυφος του κτιρίου και την παρουσία του στο δομημένο περιβάλλον και η οποιαδήποτε επέμβαση σ’ αυτό θα πρέπει να ελέγχεται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις και την ΕΠΑΕ .
Θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή σε περιοχές ειδικών διαταγμάτων, πλησίον αρχαιολογικών χώρων, μνημείων κλπ.
Με την ελεύθερη, όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση ΥΠΑΝ, τοποθέτηση των ΦΒ σε οποιαδήποτε οικόπεδο στις εκτός σχεδίου περιοχές, θα πρέπει να προσεχθεί ιδιαίτερα η διαμόρφωση του φυσικού τοπίου.
Β) Τεχνικού χαρακτήρα
Η θέση και ο χώρος τοποθέτησης ΦΒ. Καθώς και η στατική επάρκεια της όλης κατασκευής σε ανεμοπιέσεις κλπ.
Προσδιορισμός των εργασιών που προηγούνται και έπονται της τοποθέτησης των ΦΒ. όπως υγρομονώσεις κλπ.
Γ) Επίσης, θα πρέπει να αντιμετωπιστούν τα τεχνικά ζητήματα τα οποία θα ανακύψουν κατά την εγκατάσταση ενός φωτοβολταϊκού συστήματος, όπως: ο τρόπος στήριξης των panels, η όδευση και προστασία του κεντρικού καλωδίου μεταφοράς του ηλεκτρικού ρεύματος από την οροφή στο ισόγειο ή το υπόγειο του κτιρίου, η σύνδεση με το δίκτυο της ΔΕΗ, αλλά και η προβλεπόμενη τεχνική μελέτη.
Ζητήματα πολεοδομικής νομοθεσίας και ειδικών κανονισμών.
Από τα παραπάνω προκύπτει σαφώς ότι η τοποθέτηση των ΦΒ. είναι έργο μηχανικών που απαιτεί τόσο μελέτη όσο και επίβλεψη κατά την εκτέλεση του. Συνεπώς δεν μπορεί να υπαχθεί στις «εργασίες μικρής κλίμακας».
Είναι δε αποδεδειγμένο ότι η σύνταξη των μελετών και η παρουσία επιβλέποντος μηχανικού συμβάλλουν αποτελεσματικά στην οικονομία του έργου.
Να ορισθεί χορήγηση “ειδικής άδειας” με υποβαλλόμενο φάκελο στο αρμόδιο πολεοδομικό γραφείο του οποίου η πληρότητα και τα λοιπά στοιχεία εύκολα καθορίζονται.
Ζητήματα κατασκευής.
Καθορισμός σαφών προδιαγραφών για όλα τα υλικά που θα αποτελούν την κατασκευή.
Πιστοποίηση των εγκαταστάσεων και λοιπών εμπλεκομένων στην κατασκευή φορέων.
Παράδοση – παραλαβή του έργου από αρμόδιο φορέα.
Το ΤΕΕ θεωρεί ότι η συνεργασία με τα αρμόδια υπουργεία θα θέσει εξαρχής σε σωστή και διαχρονική βάση, την εφαρμογή μιας τόσο σημαντικής για την οικονομία και το περιβάλλον υπόθεσης.
Πέμπτη 28 Μαΐου 2009
ΒΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ
Διαχείριση Περιβαλλοντικών επιπτώσεων- ο ρόλος του Αρχιτέκτονα
Πάνε 30 ακριβώς χρόνια από το 1979, όταν η «αστική μόλυνση» είχε αποκτήσει μια επίκαιρη αίγλη. Ήταν η εποχή που το νέφος της Αθήνας αποτελούσε το κεντρικό σύνθημα στην πολιτική αντιπαράθεση της εποχής. Κάθε τόσο, ένα κιτρινοπράσινο πηχτό νέφος παγιδευόταν πάνω από το λεκανοπέδιο της Αθήνας και προκαλούσε δύσπνοια, ανησυχία και ως συνήθως πολιτικές έριδες, όχι για το πώς θα αντιμετωπισθεί αλλά κυρίως για το ποιος θα το αντιμετωπίσει.
Η πολύ παλαιότερη εμπειρία του smog του Λονδίνου, που σε διάρκεια 1 εβδομάδας το 1952 είχε δολοφονήσει 4.000 ανθρώπους, προσανατόλισε τους επιστήμονες στην προστασία της ατμόσφαιρας από την εκπομπή και διάχυση βλαβερών σωματιδίων, ρυπαντών και μολυντών καθώς και από τις επακόλουθες επιβλαβείς χημικές αντιδράσεις. Οι καθηγητές της μετεωρολογίας (Ζαμπάκας, Μαριολόπουλος) στο πανεπιστήμιο Αθηνών, με κύρια βιβλιογραφική αναφορά στον διεθνή οργανισμό μετεωρολογίας WMO, ξεκίνησαν τότε να ερευνούν την επίδραση των κλιματολογικών συνθηκών και παραγόντων στη διάχυση και διάδοση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Επειδή όλα αυτά συνέβαιναν πάνω από την πόλη, η ανάγκη για ανάμειξη των πολεοδόμων και των αρχιτεκτόνων προέκυψε ευθέως και προφανώς.
Σαν συνέπεια όλων αυτών, η πρώτη «Εισαγωγή στην Αστική Μόλυνση» (Γιώργος Σαρηγιάννης) εκδίδεται στην έδρα της πολεοδομίας του ΕΜΠ το 1979. Ακολούθησαν διάφορες σπουδαστικές εργασίες μεταξύ των οποίων και η «Αστική μόλυνση και μικροκλίμα» (Ιωαννίδου, Καβάλα, Λυρούδιας), με εφαρμογή στην Αθήνα και αναζήτηση στοιχείων κλιματολογικού σχεδιασμού. Ήταν μια επιτυχημένη σπουδαστική εργασία που ταυτόχρονα αποτέλεσε αφορμή για την πρώτη συνεργασία μου με το περιοδικό Τεχνικά, όταν δημοσίευσε περίληψή της.
Ο κλιματολογικός σχεδιασμός είναι δυνατόν να επηρεάσει την κατεύθυνση των αγωγών εξαερισμού της πόλης, τον προσανατολισμό των κτιρίων τις περιοχές υγιεινής διαβίωσης, την έλλειψη ή την παρουσία ανθυγιεινής υγρασίας κλπ. Για παράδειγμα, είναι απλή λογική το να θεωρήσουμε ότι η πόλη αερίζεται καλύτερα, όταν οι δρόμοι προσανατολίζονται στην κατεύθυνση των κυρίως πνεόντων ανέμων. Αν δε οι δρόμοι αυτοί έχουν και φυτά, τότε εμπλουτίζουν σε οξυγόνο τον αέρα και φιλτράρουν τα αιωρούμενα σωματίδια από την ατμόσφαιρα της πόλης.
Και όμως, η κοινή λογική καταστρατηγήθηκε υποτασσόμενη σε διαφορετικά κίνητρα: Ήταν τότε που εμείς, ως Αρχιτέκτονες και διοίκηση, αποφασίσαμε στο Παλιό Φάληρο να ορθώσουμε ένα τείχος οκταόροφων κατασκευών ώστε να δημιουργήσουμε ένα φράγμα τέτοιο, ώστε η πόλη να δυσκολεύεται να αεριστεί. Ήταν πάλι, όπως σήμερα, μια περίοδος δύσκολη οικονομικά που έπρεπε να κινηθεί η αγορά και η οικοδομή είχε, όπως πάντα συμβαίνει σε παρόμοιες συνθήκες, την τιμητική της.
Περιβαλλοντικά δεδομένα
Την ίδια εποχή, άνθησε η επεξεργασία μετρήσεων. Οι υπολογιστές εμφανίσθηκαν στην αρχή σαν main frames και αργότερα σαν desktops, στη δεκαετία του 80, δίδοντας τη δυνατότητα νέων μαθηματικών προσεγγίσεων και ερευνών κυρίως για την κατεργασία χρονοσειρών μετρήσεων. Πιστεύαμε ότι μετρώντας την μόλυνση θα μπορέσουμε να καθορίσουμε και τον τρόπο διάχυσής της και πέρα από τη διαπίστωση του τι συμβαίνει, να μπορέσουμε να επηρεάσουμε το σχεδιασμό της πόλης και του κτιρίου έτσι, ώστε να έχουμε καλύτερη ποιότητα ζωής και γενικότερη οικονομία.
Μετρήσαμε λοιπόν τη θερμή νήσο στο κέντρο της Αθήνας, κατανοήσαμε τι θα πει θερμοκρασιακή αναστροφή και θερμή νήσος και τελικά κλείνοντας τα εργοστάσια και τοποθετώντας καταλύτες στα αυτοκίνητα περιορίστηκε το φωτοχημικό νέφος. Το ξεχάσαμε, αλλά αρχίσαμε σιγά σιγά να ακούμε το βουητό από τα κλιματιστικά και πρακτικά σε κάθε υπνοδωμάτιο να τοποθετούμε έναν ψύκτη μέσα και μια σόμπα το κατακαλόκαιρο απ’ έξω, γιατί, όπως όλοι γνωρίζουμε, τα κλιματιστικά αποβάλλουν θερμό αέρα στον εξωτερικό χώρο. Οι, έτσι κι αλλιώς, θλιβεροί ακάλυπτοι έγιναν αβίωτοι και το όνειρο του κάθε μικροαστού της Κυψέλης ήταν να δραπετεύσει σε υγιεινότερο περιβάλλον στα βόρεια και στα νότια προάστια.
Πρωτοποριακές σκέψεις είχαν καταγραφεί εκείνη την εποχή, πλην όμως η οικολογία και η αειφορία, με την έννοια ότι αξίζει να πληρώσεις κάτι παραπάνω, δηλαδή να προκαταβάλεις το τίμημα του optimum και όχι το minimum για το μέλλον, δεν είχε ακόμη ωριμάσει. Το φθηνότερο ήταν και το προτιμητέο.
Οι θεωρητικοί επιστήμονες (scientists) επιμένουν στην αναζήτηση τάσεων, εμμονών, περιοδικοτήτων και τυχαίου μέρους στις χρονοσειρές των διαφόρων μεγεθών, κατά κάποιο τρόπο στις επιστήμες «πολυτελείας», όπου δεν αναζητούνται επιτακτικές λύσεις αλλά γενικώς βελτιώσεις, ενδείξεις και προγνώσεις πάσης φύσεως, από σεισμούς μέχρι πλημμύρες. Οι μηχανικοί όμως, που επιμένουν να θεωρούν εαυτούς επιλυτές προβλημάτων, ερωτοτροπούν, εκόντες άκοντες, με γενικότερες έννοιες όπως marketing, οικονομία, φιλοσοφία και αειφορία, αναζητώντας εφαρμογές πρακτικά σε όλους τους τομείς του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος. Ενας από τους πρώτους στόχους της «αειφορικής» συνείδησης και σκέψης απετέλεσε η ενεργειακή διαχείριση.
Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, η αειφορία έχει αποτελέσει τη λέξη κλειδί για την παγκόσμια αγορά ενέργειας. Ο τρόπος με τον οποίο η ανθρωπότητα σήμερα παράγει και χρησιμοποιεί την ενέργεια, οδηγεί σε υποβάθμιση και εξάντληση των παγκόσμιων πηγών ενέργειας μέσα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Η ενέργεια είναι απαραίτητη για τη ζωή και παρόλο που η τεχνολογική πρόοδος έχει καταστήσει εφικτή την αξιοσημείωτη μείωση στο ενεργειακό ισοζύγιο ανά μονάδα παραγωγής και χρήσης τελικού προϊόντος, η εξάντληση των αποθεμάτων υδρογονανθράκων είναι αναμενόμενο γεγονός. Το ερώτημα είναι πότε θα συμβεί. Όποια κι αν είναι η απάντηση, χρειάζεται να ληφθούν υπ’ όψη οι συνθήκες για μια μακροπρόθεσμη εκδοχή υπό την παρούσα ενεργειακή κατάσταση που οδηγεί σε επείγουσα ανάγκη για πρωτοποριακές λύσεις για το μέλλον της παγκόσμιας ενέργειας.
Ο αρχιτέκτονας και η κατανάλωση της ενέργειας.
Ερώτημα: Μπορούν οι μικρές οικονομίες στην κατανάλωση της ενέργειας να αποτρέψουν τις μεγάλες επενδύσεις που απαιτούνται για να παρακολουθήσουν την ολοένα και αυξανόμενη απαίτηση σε ενέργεια της σύγχρονης κοινωνίας;
Επισήμως, όλοι λέμε ναι. Ενστικτωδώς, βέβαια, το αμφισβητούμε. Ποιοι είναι αυτοί που θα περιορίσουν τις ενεργειακές τους απαιτήσεις προκειμένου να περιοριστούν οι εκπομπές και να σωθεί ο πλανήτης; Εμείς θα περιορίσουμε το περιττό του περιττού; Η Ινδία και η Κίνα είναι δυνατόν να έχουν ώριμη αντίδραση, μη έχοντας γευτεί ακόμα ούτε τα απαραίτητα καταναλωτικά αγαθά, που πλουσιότερες κοινωνίες θεωρούν δεδομένα (π.χ. ιδιωτικά αυτοκίνητα);
Ο πολιτισμένος κόσμος και την επένδυση στις ανανεώσιμες πηγές θα ενθαρρύνει και την ενεργειακή κατανάλωση θα προσπαθήσει να περιορίσει με μακράς απόδοσης επενδύσεις. Ακόμα και μείωση γεννήσεων έχει πραγματοποιήσει.
Το ερώτημα παραμένει: είναι δυνατόν και για πόσο χρόνο μόνο ο ανεπτυγμένος κόσμος να καθορίσει το ενεργειακό μέλλον του πλανήτη; Και, για να εντοπιστούμε στο ειδικό θέμα αυτής της εισήγησης: Κάτω από αυτό το γενικό κλίμα της μείωσης των εκπομπών, του ελέγχου των γεννήσεων, του φόβου για αυτοκαταστροφή, ποιός είναι ο σύγχρονος και μελλοντικός ρόλος του αρχιτέκτονα;
Ιστορικά, ο αρχιτέκτονας παραμένει ένας σχεδιαστής, designer, οραματιστής που με μολύβι ή με Η/Υ σχεδιάζει, επιλύει- θεραπεύει ανάγκες, αλλά ταυτόχρονα αποτυπώνει την ανθρώπινη φιλοδοξία, το κοινωνικό όραμα, την υπερβολή και τη ματαιοδοξία. Σήμερα καλείται να προσαρμόσει τον παραδοσιακό του ρόλο στις νέες ανάγκες. ‘Οσο και να φαίνεται παράδοξο, ο καλύτερος τρόπος «προσαρμογής» στο μέλλον είναι εν μέρει η στροφή σε παραδοσιακότερες πρακτικές, λύσεις και εφαρμογές.
Για παράδειγμα, οι αρχέγονες γνώσεις, έχοντας καταστεί ένστικτο, οδηγούσαν τη φυλή στην επιλογή του τόπου κατοικίας, η οποία πολλές φορές διαφοροποιείτο σε χειμερινή ή θερινή. Όχι για λόγους αναψυχής, αλλά για λόγους επιβίωσης. Αλλού ήταν το «μιτάτο» και αλλού το «χειμαδιό», ακόμα και για τα ζώα. Με αντίστοιχα κίνητρα τα παραδοσιακά σπίτια έχουν μικρά ανοίγματα και ασβεστωμένους τοίχους για να περιορίζουν τις συνέπειες της αυξημένης ηλιακής ακτινοβολίας, ενώ μαζεύουν νερό σε στέρνες για να διαχειριστούν την εποχιακή διακύμανση της βροχόπτωσης.
Και όμως, στην πρώτη έκθεση της Αμερικάνικης EPA το 1970, δεν περιλαμβάνονται πολλά πράγματα πέραν των παραδοσιακών μεσογειακών γνώσεων περί ηλιασμού, σκιασμού και εξοικονόμησης ενέργειας, ενώ σήμερα κάθε γραμμή που σχεδιάζεται, πρέπει να αντιστοιχεί σε υλικό και μορφή, στη σύνθεση των οποίων η ενεργειακή ταυτότητα πρέπει να είναι πλεόν προσεκτικά επιλεγμένη.
Πρόκειται για μια πολυδιάστατη προσέγγιση στο σχεδιασμό, όπου ο εμβάτης- module της κατασκευής και του σχεδιασμού, θα πρέπει να έχει παραχθεί με την ελάχιστη ενεργειακή κατανάλωση και να αναπτύσσεται έτσι, ώστε να προκαλεί την ελάχιστη ενεργειακή επιβάρυνση: Δεν ωφελεί να έχουμε ένα σπίτι άριστα ενεργειακά και κλιματολογικά σχεδιασμένο και τα υλικά που χρησιμοποιούμε στην κατασκευή του να είναι ενεργοβόρα στην παραγωγή τους. Πόσο οικολογική μπορεί να είναι μια ανεμογεννήτρια, εάν η επιβάρυνση στο περιβάλλον για την κατασκευή της είναι μεγαλύτερη από αυτό που πραγματικά προσφέρει κατά τη διάρκεια της οικονομικής ζωής της;
Η σύνθετη, πολυκριτηριακή αυτή ανάλυση οδηγεί σε νέα αντιμετώπιση των «φιλικών προς το περιβάλλον», «οικολογικών» και «αειφορικών» πρακτικών. Σήμερα καθίσταται αναγκαίο η υιοθέτηση οποιασδήποτε «λύσης» να εξετάζεται τόσο από «αειφορική» όσο και από οικονομική σκοπιά. Ετσι γεννιέται μια νέα έννοια-ομπρέλλα, που θα την ακούσουμε όλο και περισσότερο στο μέλλον: Η έννοια της βιο-οικονομίας.
Η βιο- οικονομία είναι ένα σύνολο από οικονομικές δραστηριότητες που σχετίζονται με την επινόηση, την ανάπτυξη, την παραγωγή και την χρήση βιολογικών προϊόντων και διαδικασιών. Παρόλο που οι δραστηριότητες αυτές παραμένουν σχετικά περιορισμένες, αναπτύσσονται ραγδαία και αναμένεται στο μέλλον να επηρεάσουν σημαντικά την οικονομία και την κοινωνία, βελτιώνοντας την υγεία, τη διατροφή, την ενεργειακή απόδοση, το περιβάλλον, τη βιομηχανική παραγωγή, την αειφορία και εν’ τέλει να συμβάλουν στη γενικευμένη ευζωία.
Ανοιχτά ερωτήματα
Τα ερωτήματα που παραμένουν ανοιχτά είναι το (α) εάν και πως εμφανίζεται η βιο- οικονομία στις κυβερνητικές προτεραιότητες, (β) τι έχει πραγματοποιηθεί μέχρι τώρα, ποια είναι τα κίνητρα για την ανάπτυξη της βιο- οικονομίας, (γ) ποιοι είναι οι αρμόδιοι προς τούτο, (δ) ποιες είναι οι βασικές αρχές μιας τέτοιας πολιτικής, (ε) τι νομοθετικό πλαίσιο απαιτείται και τέλος (στ) ποιο είναι το διεθνές περιβάλλον;
Το σύνολο των ερωτημάτων ανάγονται και παραπέμπονται στο μελλοντικό Υπουργείο Περιβάλλοντος, ασχέτως εάν βασίμως μπορούμε να θεωρήσουμε ότι ακόμα και αν υπήρχε αυτό το Υπουργείο, η αποτελεσματικότητά του δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετική από των υπολοίπων.
Οι αειφόρος ανάπτυξη και ο περιβαλλοντικός σχεδιασμός δεν είναι μια επέκταση της αρμοδιότητας του αρχιτέκτονα. Ήταν πάντα το πεδίο της επαγγελματικής και κοινωνικής ευθύνης του αρχιτέκτονα, επομένως η συμμετοχή του σε δραστηριότητες που διέπονται από βιο-οικονομικές αρχές θεωρείται αναγκαία, ιδιαίτερα αν η στροφή σε παραδοσιακότερες προαιώνιες πρακτικές προβάλλει ως σημαντικός παράγοντας της σύγχρονης βιο-οικονομίας.
Οι παράγοντες που καθορίζουν το ρόλο- συμμετοχή του αρχιτέκτονα στη βιο- οικονομία είναι οι ακόλουθοι:
- Το «ηθικόν γήρας» του κτιρίου- Η μοίρα του κάθε κτιρίου. Ο αρχιτέκτων ως κοινωνικός επιστήμονας ή ακόμη και ως κοινωνικός εγκληματίας πολλές φορές καταδικάζει ευρύτερα σύνολα να ζήσουν σε ένα κακό οικιστικό περιβάλλον.
- Η βιο- οικονομική διάσταση του αρχιτεκτονικού– πολεοδομικού σχεδιασμού για μια βέλτιστη εκμετάλλευση-χρήση των πόρων με συνείδηση αειφορίας. Από την εκσκαφή μέχρι την αποπεράτωση υπάρχουν πολλές περιπτώσεις που η βελτίωση της διαδικασίας μπορεί να καταστεί βιο- οικονομικά ορθή. Στις ανεπτυγμένες χώρες της Ευρώπης, εάν τα ανάπιπτα, δηλ. η παραγόμενη σκόνη από την οικοδομική δραστηριότητα, υπερβούν κάποια όρια, τότε η ανοικοδόμηση περιστέλλεται.
- Ο αρχιτέκτονας πρέπει να εγγυάται την ασφάλεια και την υγιεινή των χρηστών- πελατών του καθώς και την ελάχιστη επίπτωση στο φυσικό περιβάλλον.
- Η μέγιστη οικολογική ανταποδοτικότητα όλων των κατασκευών που σχεδιάζει ο αρχιτέκτονας συναρτάται με τη μείωση των επικίνδυνων εκπομπών και αποβλήτων, τόσο κατά τη διάρκεια της οικονομικής ζωής του κτιρίου όσο και κατά τη φάση της κατασκευής του.
- Ο σχεδιασμός της άνεσης, της χρηστικότητας και της κατοικισιμότητας για κάθε χρήστη, από τα άτομα με ειδικές ανάγκες μέχρι τα παιδιά και τους ηλικιωμένους, σε όλες τις κλίμακες του σχεδιασμού, από το shop mobility μέχρι την ελεύθερη πρόσβαση και τη χρηστικότητα των αντικειμένων που σχεδιάζονται και κατασκευάζονται είναι βιο- οικονομική παράμετρος που ανεξάρτητα του πόσο στοιχίζει, η ανεπτυγμένη κοινωνία οφείλει να την προσφέρει.
- Η πολιτιστική εναρμόνιση των κτιριακών μορφών στις τοπικές συνθήκες είναι επίσης δουλειά του αρχιτέκτονα. Ο σχεδιασμός της «ένταξης», για να εξασφαλίζεται η συνέχεια, πρέπει να είναι σύμφωνος με τα οράματα της κοινωνίας. Διατήρηση, προστασία και ανάδειξη μνημείων είναι η κοινωνική πλευρά της βιο- οικονομίας.
- Τέλος, ο αρχιτέκτονας πρέπει να συμμετάσχει θεσμικά σύμφωνα με τις γνώσεις του, τη σπουδή του και την εμπειρία του στο μέρος των μελετών που του αναλογούν ώστε να εξασφαλίζεται το αναμενόμενο από την κοινωνία αποτέλεσμα.
Το κύκλωμα παραγωγής της οικοδομής
Στο κύκλωμα της παραγωγής των έργων, ο αρχιτέκτονας αναμιγνύεται από κοινού με άλλες ειδικότητες στην έρευνα για την ανάπτυξη των παρακάτω κατευθύνσεων:
- Βιομηχανία παραγωγής οικοδομικών υλικών, προκατασκευών, μηχανοποίηση κατασκευής κ.λ.π.
- Αναλογιστές και οικονομολόγους για τον προσδιορισμό του βέλτιστου κόστους κατασκευής.
- Περιβαλλοντολόγους, πολεοδόμους και πολιτικούς επιστήμονες για τον προσδιορισμό των κοινωνικών αναγκών.
- Το Real Estate, για να καθορισθεί το βέλτιστο οικονομικό πρόγραμμα εξόδου από την κρίση.
- Άλλες μονοδιάστατες κοινωνιολογικά ειδικότητες, όπως διακοσμητές, διαμορφωτές κοινής γνώμης, διασκεδαστές, οι οποίοι αναμιγνύονται μέσω των Μ.Μ.Ε. και μοιραίως διεκδικούν ρόλο στην παραγωγική διαδικασία.
Όλα τα παραπάνω σαν διαδικασία συνεργασίας και συνύπαρξης πρέπει να εισαχθούν στην εκπαίδευση και μάλιστα από τα πρώτα στάδια. Παράλληλα, πρέπει να χρηματοδοτηθούν και να αναπτυχθούν παραδείγματα πειραματικών-πιλοτικών κτιρίων ώστε να αναπτυχθεί εμπειρία και γνώση. Πρέπει να αναληφθούν πρωτοβουλίες από κοινού με άλλες ειδικότητες για τη διάχυση της γνώσης σε ευρύτερες κοινωνικές ομάδες.
Προχωρώντας τώρα σε πιο πρακτικά θέματα, ο αρχιτέκτονας καλείται να συμβάλλει στην αλλαγή συνηθειών όσον αφορά την ενεργειακή κατανάλωση, τόσο του μεμονωμένου καταναλωτή όσο και των βιομηχανικών διαδικασιών, με στόχο την ελαχιστοποίηση των αποβλήτων και τη μεγιστοποίηση της ανακύκλωσης.
Κτίρια- δέντρα- ανακύκλωση
Στις μέρες μας σηματοδοτείται σχεδιαστικά ένας ποιητικός νατουραλισμός. Μια επιστροφή στη φύση. Παράλληλα με τα «έξυπνα κτίρια», όπου όλα γίνονται αυτόματα, παράγεται μια φύτευση στους τοίχους και στα δώματα τόσο στα χαρτιά όσο και σε αρκετά κατασκευασμένα παραδείγματα που εμπνέονται από τους νόμους της φύσης. Οι προσεγγίσεις αυτές δημιουργούν έναν ενθουσιασμό στο χρήστη όταν τις βλέπει στο χαρτί ή ακούει περιγραφές από γοητευτικούς ομιλητές. Δεν πρόκειται για επιστημονική φαντασία.
Είναι άγνωστο προς το παρόν πόσο εύκολα και αν η συγκυρία θα αναγκάσει τον άνθρωπο να επιστρέψει στη φύση και να συνυπάρξει με ζώα και πουλιά, έντομα και τρωκτικά, όπως τη 10ετία του ’50 και να ανακυκλώνει τα υλικά που καταναλώνει με παραδοσιακούς τρόπους, τότε που η αλυσίδα της επιβίωσης περιελάμβανε την κότα, το χοίρο, την κατσίκα και την αυλή με το περιβόλι και τα οπωροφόρα δένδρα.
Επανερχόμενοι στη διαχείριση της περιβαλλοντικής μεταβολής και στο ρόλο που καλείται να παίξει ο αρχιτέκτονας, πρέπει να αναφερθούμε στα φυτεμένα δώματα, που τελικά δεν είναι τόσο απλή υπόθεση. Υπάρχουν ήδη κατασκευασμένα παραδείγματα που απέτυχαν πλήρως. Η μεν φύτευση δεν ευδοκίμησε, οι δε εξωτερικές επιφάνειες από ξύλο απορρόφησαν άλατα και δημιούργησαν αντιαισθητική εμφάνιση. Όταν αυτό συμβεί, η κοινή γνώμη απογοητεύεται και η αειφορία στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό δοκιμάζεται.
Η αειφορία στην αρχιτεκτονική δεν προσδιορίζεται αποκλειστικά με standards. Είναι ένα κοινωνικό όραμα που πρέπει να μεταφραστεί με βιο- οικονομικούς όρους. Η τεχνολογία, η πράσινη αρχιτεκτονική, το οικολογικό σπίτι, το «έξυπνο σπίτι», το «φιλικό προς το περιβάλλον» και το πολιτικά ορθό είναι θέματα, όχι για ανταγωνισμό, αλλά για συνέργεια με τις άλλες ειδικότητες μηχανικών, που πρέπει να οδηγήσουν την κοινωνία στην ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και στην καλύτερη ζωή.
Ο αρχιτέκτονας καλείται να είναι ο εφευρετικός και ο δημιουργικός επαγγελματίας μεταφράζοντας τις τρέχουσες κοινωνικές ανάγκες σε πράξη αλλά και οραματιζόμενος το μέλλον για τις επόμενες δεκαετίες. Εξ’ άλλου, η αρχιτεκτονική σκέψη είναι κατ’ εξοχήν συνθετική, σε έναν κόσμο γεμάτο περιορισμούς και αντιφάσεις.
Γνωρίζουμε ότι πρέπει να ξεκαθαριστούν ακόμη πολλά πράγματα και πρέπει να δουλέψουμε ώστε η αειφορία να αποτελέσει εθνικό προσανατολισμό. Η διατύπωση μιας εθνικής πολιτικής για την πράσινη αρχιτεκτονική στα πλαίσια της βιο- οικονομίας είναι στους άμεσους στόχους της Πανελλήνιας Ένωσης Αρχιτεκτόνων.
Αναρτήθηκε από ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΛΥΡΟΥΔΙΑΣ
Πάνε 30 ακριβώς χρόνια από το 1979, όταν η «αστική μόλυνση» είχε αποκτήσει μια επίκαιρη αίγλη. Ήταν η εποχή που το νέφος της Αθήνας αποτελούσε το κεντρικό σύνθημα στην πολιτική αντιπαράθεση της εποχής. Κάθε τόσο, ένα κιτρινοπράσινο πηχτό νέφος παγιδευόταν πάνω από το λεκανοπέδιο της Αθήνας και προκαλούσε δύσπνοια, ανησυχία και ως συνήθως πολιτικές έριδες, όχι για το πώς θα αντιμετωπισθεί αλλά κυρίως για το ποιος θα το αντιμετωπίσει.
Η πολύ παλαιότερη εμπειρία του smog του Λονδίνου, που σε διάρκεια 1 εβδομάδας το 1952 είχε δολοφονήσει 4.000 ανθρώπους, προσανατόλισε τους επιστήμονες στην προστασία της ατμόσφαιρας από την εκπομπή και διάχυση βλαβερών σωματιδίων, ρυπαντών και μολυντών καθώς και από τις επακόλουθες επιβλαβείς χημικές αντιδράσεις. Οι καθηγητές της μετεωρολογίας (Ζαμπάκας, Μαριολόπουλος) στο πανεπιστήμιο Αθηνών, με κύρια βιβλιογραφική αναφορά στον διεθνή οργανισμό μετεωρολογίας WMO, ξεκίνησαν τότε να ερευνούν την επίδραση των κλιματολογικών συνθηκών και παραγόντων στη διάχυση και διάδοση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Επειδή όλα αυτά συνέβαιναν πάνω από την πόλη, η ανάγκη για ανάμειξη των πολεοδόμων και των αρχιτεκτόνων προέκυψε ευθέως και προφανώς.
Σαν συνέπεια όλων αυτών, η πρώτη «Εισαγωγή στην Αστική Μόλυνση» (Γιώργος Σαρηγιάννης) εκδίδεται στην έδρα της πολεοδομίας του ΕΜΠ το 1979. Ακολούθησαν διάφορες σπουδαστικές εργασίες μεταξύ των οποίων και η «Αστική μόλυνση και μικροκλίμα» (Ιωαννίδου, Καβάλα, Λυρούδιας), με εφαρμογή στην Αθήνα και αναζήτηση στοιχείων κλιματολογικού σχεδιασμού. Ήταν μια επιτυχημένη σπουδαστική εργασία που ταυτόχρονα αποτέλεσε αφορμή για την πρώτη συνεργασία μου με το περιοδικό Τεχνικά, όταν δημοσίευσε περίληψή της.
Ο κλιματολογικός σχεδιασμός είναι δυνατόν να επηρεάσει την κατεύθυνση των αγωγών εξαερισμού της πόλης, τον προσανατολισμό των κτιρίων τις περιοχές υγιεινής διαβίωσης, την έλλειψη ή την παρουσία ανθυγιεινής υγρασίας κλπ. Για παράδειγμα, είναι απλή λογική το να θεωρήσουμε ότι η πόλη αερίζεται καλύτερα, όταν οι δρόμοι προσανατολίζονται στην κατεύθυνση των κυρίως πνεόντων ανέμων. Αν δε οι δρόμοι αυτοί έχουν και φυτά, τότε εμπλουτίζουν σε οξυγόνο τον αέρα και φιλτράρουν τα αιωρούμενα σωματίδια από την ατμόσφαιρα της πόλης.
Και όμως, η κοινή λογική καταστρατηγήθηκε υποτασσόμενη σε διαφορετικά κίνητρα: Ήταν τότε που εμείς, ως Αρχιτέκτονες και διοίκηση, αποφασίσαμε στο Παλιό Φάληρο να ορθώσουμε ένα τείχος οκταόροφων κατασκευών ώστε να δημιουργήσουμε ένα φράγμα τέτοιο, ώστε η πόλη να δυσκολεύεται να αεριστεί. Ήταν πάλι, όπως σήμερα, μια περίοδος δύσκολη οικονομικά που έπρεπε να κινηθεί η αγορά και η οικοδομή είχε, όπως πάντα συμβαίνει σε παρόμοιες συνθήκες, την τιμητική της.
Περιβαλλοντικά δεδομένα
Την ίδια εποχή, άνθησε η επεξεργασία μετρήσεων. Οι υπολογιστές εμφανίσθηκαν στην αρχή σαν main frames και αργότερα σαν desktops, στη δεκαετία του 80, δίδοντας τη δυνατότητα νέων μαθηματικών προσεγγίσεων και ερευνών κυρίως για την κατεργασία χρονοσειρών μετρήσεων. Πιστεύαμε ότι μετρώντας την μόλυνση θα μπορέσουμε να καθορίσουμε και τον τρόπο διάχυσής της και πέρα από τη διαπίστωση του τι συμβαίνει, να μπορέσουμε να επηρεάσουμε το σχεδιασμό της πόλης και του κτιρίου έτσι, ώστε να έχουμε καλύτερη ποιότητα ζωής και γενικότερη οικονομία.
Μετρήσαμε λοιπόν τη θερμή νήσο στο κέντρο της Αθήνας, κατανοήσαμε τι θα πει θερμοκρασιακή αναστροφή και θερμή νήσος και τελικά κλείνοντας τα εργοστάσια και τοποθετώντας καταλύτες στα αυτοκίνητα περιορίστηκε το φωτοχημικό νέφος. Το ξεχάσαμε, αλλά αρχίσαμε σιγά σιγά να ακούμε το βουητό από τα κλιματιστικά και πρακτικά σε κάθε υπνοδωμάτιο να τοποθετούμε έναν ψύκτη μέσα και μια σόμπα το κατακαλόκαιρο απ’ έξω, γιατί, όπως όλοι γνωρίζουμε, τα κλιματιστικά αποβάλλουν θερμό αέρα στον εξωτερικό χώρο. Οι, έτσι κι αλλιώς, θλιβεροί ακάλυπτοι έγιναν αβίωτοι και το όνειρο του κάθε μικροαστού της Κυψέλης ήταν να δραπετεύσει σε υγιεινότερο περιβάλλον στα βόρεια και στα νότια προάστια.
Πρωτοποριακές σκέψεις είχαν καταγραφεί εκείνη την εποχή, πλην όμως η οικολογία και η αειφορία, με την έννοια ότι αξίζει να πληρώσεις κάτι παραπάνω, δηλαδή να προκαταβάλεις το τίμημα του optimum και όχι το minimum για το μέλλον, δεν είχε ακόμη ωριμάσει. Το φθηνότερο ήταν και το προτιμητέο.
Οι θεωρητικοί επιστήμονες (scientists) επιμένουν στην αναζήτηση τάσεων, εμμονών, περιοδικοτήτων και τυχαίου μέρους στις χρονοσειρές των διαφόρων μεγεθών, κατά κάποιο τρόπο στις επιστήμες «πολυτελείας», όπου δεν αναζητούνται επιτακτικές λύσεις αλλά γενικώς βελτιώσεις, ενδείξεις και προγνώσεις πάσης φύσεως, από σεισμούς μέχρι πλημμύρες. Οι μηχανικοί όμως, που επιμένουν να θεωρούν εαυτούς επιλυτές προβλημάτων, ερωτοτροπούν, εκόντες άκοντες, με γενικότερες έννοιες όπως marketing, οικονομία, φιλοσοφία και αειφορία, αναζητώντας εφαρμογές πρακτικά σε όλους τους τομείς του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος. Ενας από τους πρώτους στόχους της «αειφορικής» συνείδησης και σκέψης απετέλεσε η ενεργειακή διαχείριση.
Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, η αειφορία έχει αποτελέσει τη λέξη κλειδί για την παγκόσμια αγορά ενέργειας. Ο τρόπος με τον οποίο η ανθρωπότητα σήμερα παράγει και χρησιμοποιεί την ενέργεια, οδηγεί σε υποβάθμιση και εξάντληση των παγκόσμιων πηγών ενέργειας μέσα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Η ενέργεια είναι απαραίτητη για τη ζωή και παρόλο που η τεχνολογική πρόοδος έχει καταστήσει εφικτή την αξιοσημείωτη μείωση στο ενεργειακό ισοζύγιο ανά μονάδα παραγωγής και χρήσης τελικού προϊόντος, η εξάντληση των αποθεμάτων υδρογονανθράκων είναι αναμενόμενο γεγονός. Το ερώτημα είναι πότε θα συμβεί. Όποια κι αν είναι η απάντηση, χρειάζεται να ληφθούν υπ’ όψη οι συνθήκες για μια μακροπρόθεσμη εκδοχή υπό την παρούσα ενεργειακή κατάσταση που οδηγεί σε επείγουσα ανάγκη για πρωτοποριακές λύσεις για το μέλλον της παγκόσμιας ενέργειας.
Ο αρχιτέκτονας και η κατανάλωση της ενέργειας.
Ερώτημα: Μπορούν οι μικρές οικονομίες στην κατανάλωση της ενέργειας να αποτρέψουν τις μεγάλες επενδύσεις που απαιτούνται για να παρακολουθήσουν την ολοένα και αυξανόμενη απαίτηση σε ενέργεια της σύγχρονης κοινωνίας;
Επισήμως, όλοι λέμε ναι. Ενστικτωδώς, βέβαια, το αμφισβητούμε. Ποιοι είναι αυτοί που θα περιορίσουν τις ενεργειακές τους απαιτήσεις προκειμένου να περιοριστούν οι εκπομπές και να σωθεί ο πλανήτης; Εμείς θα περιορίσουμε το περιττό του περιττού; Η Ινδία και η Κίνα είναι δυνατόν να έχουν ώριμη αντίδραση, μη έχοντας γευτεί ακόμα ούτε τα απαραίτητα καταναλωτικά αγαθά, που πλουσιότερες κοινωνίες θεωρούν δεδομένα (π.χ. ιδιωτικά αυτοκίνητα);
Ο πολιτισμένος κόσμος και την επένδυση στις ανανεώσιμες πηγές θα ενθαρρύνει και την ενεργειακή κατανάλωση θα προσπαθήσει να περιορίσει με μακράς απόδοσης επενδύσεις. Ακόμα και μείωση γεννήσεων έχει πραγματοποιήσει.
Το ερώτημα παραμένει: είναι δυνατόν και για πόσο χρόνο μόνο ο ανεπτυγμένος κόσμος να καθορίσει το ενεργειακό μέλλον του πλανήτη; Και, για να εντοπιστούμε στο ειδικό θέμα αυτής της εισήγησης: Κάτω από αυτό το γενικό κλίμα της μείωσης των εκπομπών, του ελέγχου των γεννήσεων, του φόβου για αυτοκαταστροφή, ποιός είναι ο σύγχρονος και μελλοντικός ρόλος του αρχιτέκτονα;
Ιστορικά, ο αρχιτέκτονας παραμένει ένας σχεδιαστής, designer, οραματιστής που με μολύβι ή με Η/Υ σχεδιάζει, επιλύει- θεραπεύει ανάγκες, αλλά ταυτόχρονα αποτυπώνει την ανθρώπινη φιλοδοξία, το κοινωνικό όραμα, την υπερβολή και τη ματαιοδοξία. Σήμερα καλείται να προσαρμόσει τον παραδοσιακό του ρόλο στις νέες ανάγκες. ‘Οσο και να φαίνεται παράδοξο, ο καλύτερος τρόπος «προσαρμογής» στο μέλλον είναι εν μέρει η στροφή σε παραδοσιακότερες πρακτικές, λύσεις και εφαρμογές.
Για παράδειγμα, οι αρχέγονες γνώσεις, έχοντας καταστεί ένστικτο, οδηγούσαν τη φυλή στην επιλογή του τόπου κατοικίας, η οποία πολλές φορές διαφοροποιείτο σε χειμερινή ή θερινή. Όχι για λόγους αναψυχής, αλλά για λόγους επιβίωσης. Αλλού ήταν το «μιτάτο» και αλλού το «χειμαδιό», ακόμα και για τα ζώα. Με αντίστοιχα κίνητρα τα παραδοσιακά σπίτια έχουν μικρά ανοίγματα και ασβεστωμένους τοίχους για να περιορίζουν τις συνέπειες της αυξημένης ηλιακής ακτινοβολίας, ενώ μαζεύουν νερό σε στέρνες για να διαχειριστούν την εποχιακή διακύμανση της βροχόπτωσης.
Και όμως, στην πρώτη έκθεση της Αμερικάνικης EPA το 1970, δεν περιλαμβάνονται πολλά πράγματα πέραν των παραδοσιακών μεσογειακών γνώσεων περί ηλιασμού, σκιασμού και εξοικονόμησης ενέργειας, ενώ σήμερα κάθε γραμμή που σχεδιάζεται, πρέπει να αντιστοιχεί σε υλικό και μορφή, στη σύνθεση των οποίων η ενεργειακή ταυτότητα πρέπει να είναι πλεόν προσεκτικά επιλεγμένη.
Πρόκειται για μια πολυδιάστατη προσέγγιση στο σχεδιασμό, όπου ο εμβάτης- module της κατασκευής και του σχεδιασμού, θα πρέπει να έχει παραχθεί με την ελάχιστη ενεργειακή κατανάλωση και να αναπτύσσεται έτσι, ώστε να προκαλεί την ελάχιστη ενεργειακή επιβάρυνση: Δεν ωφελεί να έχουμε ένα σπίτι άριστα ενεργειακά και κλιματολογικά σχεδιασμένο και τα υλικά που χρησιμοποιούμε στην κατασκευή του να είναι ενεργοβόρα στην παραγωγή τους. Πόσο οικολογική μπορεί να είναι μια ανεμογεννήτρια, εάν η επιβάρυνση στο περιβάλλον για την κατασκευή της είναι μεγαλύτερη από αυτό που πραγματικά προσφέρει κατά τη διάρκεια της οικονομικής ζωής της;
Η σύνθετη, πολυκριτηριακή αυτή ανάλυση οδηγεί σε νέα αντιμετώπιση των «φιλικών προς το περιβάλλον», «οικολογικών» και «αειφορικών» πρακτικών. Σήμερα καθίσταται αναγκαίο η υιοθέτηση οποιασδήποτε «λύσης» να εξετάζεται τόσο από «αειφορική» όσο και από οικονομική σκοπιά. Ετσι γεννιέται μια νέα έννοια-ομπρέλλα, που θα την ακούσουμε όλο και περισσότερο στο μέλλον: Η έννοια της βιο-οικονομίας.
Η βιο- οικονομία είναι ένα σύνολο από οικονομικές δραστηριότητες που σχετίζονται με την επινόηση, την ανάπτυξη, την παραγωγή και την χρήση βιολογικών προϊόντων και διαδικασιών. Παρόλο που οι δραστηριότητες αυτές παραμένουν σχετικά περιορισμένες, αναπτύσσονται ραγδαία και αναμένεται στο μέλλον να επηρεάσουν σημαντικά την οικονομία και την κοινωνία, βελτιώνοντας την υγεία, τη διατροφή, την ενεργειακή απόδοση, το περιβάλλον, τη βιομηχανική παραγωγή, την αειφορία και εν’ τέλει να συμβάλουν στη γενικευμένη ευζωία.
Ανοιχτά ερωτήματα
Τα ερωτήματα που παραμένουν ανοιχτά είναι το (α) εάν και πως εμφανίζεται η βιο- οικονομία στις κυβερνητικές προτεραιότητες, (β) τι έχει πραγματοποιηθεί μέχρι τώρα, ποια είναι τα κίνητρα για την ανάπτυξη της βιο- οικονομίας, (γ) ποιοι είναι οι αρμόδιοι προς τούτο, (δ) ποιες είναι οι βασικές αρχές μιας τέτοιας πολιτικής, (ε) τι νομοθετικό πλαίσιο απαιτείται και τέλος (στ) ποιο είναι το διεθνές περιβάλλον;
Το σύνολο των ερωτημάτων ανάγονται και παραπέμπονται στο μελλοντικό Υπουργείο Περιβάλλοντος, ασχέτως εάν βασίμως μπορούμε να θεωρήσουμε ότι ακόμα και αν υπήρχε αυτό το Υπουργείο, η αποτελεσματικότητά του δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετική από των υπολοίπων.
Οι αειφόρος ανάπτυξη και ο περιβαλλοντικός σχεδιασμός δεν είναι μια επέκταση της αρμοδιότητας του αρχιτέκτονα. Ήταν πάντα το πεδίο της επαγγελματικής και κοινωνικής ευθύνης του αρχιτέκτονα, επομένως η συμμετοχή του σε δραστηριότητες που διέπονται από βιο-οικονομικές αρχές θεωρείται αναγκαία, ιδιαίτερα αν η στροφή σε παραδοσιακότερες προαιώνιες πρακτικές προβάλλει ως σημαντικός παράγοντας της σύγχρονης βιο-οικονομίας.
Οι παράγοντες που καθορίζουν το ρόλο- συμμετοχή του αρχιτέκτονα στη βιο- οικονομία είναι οι ακόλουθοι:
- Το «ηθικόν γήρας» του κτιρίου- Η μοίρα του κάθε κτιρίου. Ο αρχιτέκτων ως κοινωνικός επιστήμονας ή ακόμη και ως κοινωνικός εγκληματίας πολλές φορές καταδικάζει ευρύτερα σύνολα να ζήσουν σε ένα κακό οικιστικό περιβάλλον.
- Η βιο- οικονομική διάσταση του αρχιτεκτονικού– πολεοδομικού σχεδιασμού για μια βέλτιστη εκμετάλλευση-χρήση των πόρων με συνείδηση αειφορίας. Από την εκσκαφή μέχρι την αποπεράτωση υπάρχουν πολλές περιπτώσεις που η βελτίωση της διαδικασίας μπορεί να καταστεί βιο- οικονομικά ορθή. Στις ανεπτυγμένες χώρες της Ευρώπης, εάν τα ανάπιπτα, δηλ. η παραγόμενη σκόνη από την οικοδομική δραστηριότητα, υπερβούν κάποια όρια, τότε η ανοικοδόμηση περιστέλλεται.
- Ο αρχιτέκτονας πρέπει να εγγυάται την ασφάλεια και την υγιεινή των χρηστών- πελατών του καθώς και την ελάχιστη επίπτωση στο φυσικό περιβάλλον.
- Η μέγιστη οικολογική ανταποδοτικότητα όλων των κατασκευών που σχεδιάζει ο αρχιτέκτονας συναρτάται με τη μείωση των επικίνδυνων εκπομπών και αποβλήτων, τόσο κατά τη διάρκεια της οικονομικής ζωής του κτιρίου όσο και κατά τη φάση της κατασκευής του.
- Ο σχεδιασμός της άνεσης, της χρηστικότητας και της κατοικισιμότητας για κάθε χρήστη, από τα άτομα με ειδικές ανάγκες μέχρι τα παιδιά και τους ηλικιωμένους, σε όλες τις κλίμακες του σχεδιασμού, από το shop mobility μέχρι την ελεύθερη πρόσβαση και τη χρηστικότητα των αντικειμένων που σχεδιάζονται και κατασκευάζονται είναι βιο- οικονομική παράμετρος που ανεξάρτητα του πόσο στοιχίζει, η ανεπτυγμένη κοινωνία οφείλει να την προσφέρει.
- Η πολιτιστική εναρμόνιση των κτιριακών μορφών στις τοπικές συνθήκες είναι επίσης δουλειά του αρχιτέκτονα. Ο σχεδιασμός της «ένταξης», για να εξασφαλίζεται η συνέχεια, πρέπει να είναι σύμφωνος με τα οράματα της κοινωνίας. Διατήρηση, προστασία και ανάδειξη μνημείων είναι η κοινωνική πλευρά της βιο- οικονομίας.
- Τέλος, ο αρχιτέκτονας πρέπει να συμμετάσχει θεσμικά σύμφωνα με τις γνώσεις του, τη σπουδή του και την εμπειρία του στο μέρος των μελετών που του αναλογούν ώστε να εξασφαλίζεται το αναμενόμενο από την κοινωνία αποτέλεσμα.
Το κύκλωμα παραγωγής της οικοδομής
Στο κύκλωμα της παραγωγής των έργων, ο αρχιτέκτονας αναμιγνύεται από κοινού με άλλες ειδικότητες στην έρευνα για την ανάπτυξη των παρακάτω κατευθύνσεων:
- Βιομηχανία παραγωγής οικοδομικών υλικών, προκατασκευών, μηχανοποίηση κατασκευής κ.λ.π.
- Αναλογιστές και οικονομολόγους για τον προσδιορισμό του βέλτιστου κόστους κατασκευής.
- Περιβαλλοντολόγους, πολεοδόμους και πολιτικούς επιστήμονες για τον προσδιορισμό των κοινωνικών αναγκών.
- Το Real Estate, για να καθορισθεί το βέλτιστο οικονομικό πρόγραμμα εξόδου από την κρίση.
- Άλλες μονοδιάστατες κοινωνιολογικά ειδικότητες, όπως διακοσμητές, διαμορφωτές κοινής γνώμης, διασκεδαστές, οι οποίοι αναμιγνύονται μέσω των Μ.Μ.Ε. και μοιραίως διεκδικούν ρόλο στην παραγωγική διαδικασία.
Όλα τα παραπάνω σαν διαδικασία συνεργασίας και συνύπαρξης πρέπει να εισαχθούν στην εκπαίδευση και μάλιστα από τα πρώτα στάδια. Παράλληλα, πρέπει να χρηματοδοτηθούν και να αναπτυχθούν παραδείγματα πειραματικών-πιλοτικών κτιρίων ώστε να αναπτυχθεί εμπειρία και γνώση. Πρέπει να αναληφθούν πρωτοβουλίες από κοινού με άλλες ειδικότητες για τη διάχυση της γνώσης σε ευρύτερες κοινωνικές ομάδες.
Προχωρώντας τώρα σε πιο πρακτικά θέματα, ο αρχιτέκτονας καλείται να συμβάλλει στην αλλαγή συνηθειών όσον αφορά την ενεργειακή κατανάλωση, τόσο του μεμονωμένου καταναλωτή όσο και των βιομηχανικών διαδικασιών, με στόχο την ελαχιστοποίηση των αποβλήτων και τη μεγιστοποίηση της ανακύκλωσης.
Κτίρια- δέντρα- ανακύκλωση
Στις μέρες μας σηματοδοτείται σχεδιαστικά ένας ποιητικός νατουραλισμός. Μια επιστροφή στη φύση. Παράλληλα με τα «έξυπνα κτίρια», όπου όλα γίνονται αυτόματα, παράγεται μια φύτευση στους τοίχους και στα δώματα τόσο στα χαρτιά όσο και σε αρκετά κατασκευασμένα παραδείγματα που εμπνέονται από τους νόμους της φύσης. Οι προσεγγίσεις αυτές δημιουργούν έναν ενθουσιασμό στο χρήστη όταν τις βλέπει στο χαρτί ή ακούει περιγραφές από γοητευτικούς ομιλητές. Δεν πρόκειται για επιστημονική φαντασία.
Είναι άγνωστο προς το παρόν πόσο εύκολα και αν η συγκυρία θα αναγκάσει τον άνθρωπο να επιστρέψει στη φύση και να συνυπάρξει με ζώα και πουλιά, έντομα και τρωκτικά, όπως τη 10ετία του ’50 και να ανακυκλώνει τα υλικά που καταναλώνει με παραδοσιακούς τρόπους, τότε που η αλυσίδα της επιβίωσης περιελάμβανε την κότα, το χοίρο, την κατσίκα και την αυλή με το περιβόλι και τα οπωροφόρα δένδρα.
Επανερχόμενοι στη διαχείριση της περιβαλλοντικής μεταβολής και στο ρόλο που καλείται να παίξει ο αρχιτέκτονας, πρέπει να αναφερθούμε στα φυτεμένα δώματα, που τελικά δεν είναι τόσο απλή υπόθεση. Υπάρχουν ήδη κατασκευασμένα παραδείγματα που απέτυχαν πλήρως. Η μεν φύτευση δεν ευδοκίμησε, οι δε εξωτερικές επιφάνειες από ξύλο απορρόφησαν άλατα και δημιούργησαν αντιαισθητική εμφάνιση. Όταν αυτό συμβεί, η κοινή γνώμη απογοητεύεται και η αειφορία στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό δοκιμάζεται.
Η αειφορία στην αρχιτεκτονική δεν προσδιορίζεται αποκλειστικά με standards. Είναι ένα κοινωνικό όραμα που πρέπει να μεταφραστεί με βιο- οικονομικούς όρους. Η τεχνολογία, η πράσινη αρχιτεκτονική, το οικολογικό σπίτι, το «έξυπνο σπίτι», το «φιλικό προς το περιβάλλον» και το πολιτικά ορθό είναι θέματα, όχι για ανταγωνισμό, αλλά για συνέργεια με τις άλλες ειδικότητες μηχανικών, που πρέπει να οδηγήσουν την κοινωνία στην ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και στην καλύτερη ζωή.
Ο αρχιτέκτονας καλείται να είναι ο εφευρετικός και ο δημιουργικός επαγγελματίας μεταφράζοντας τις τρέχουσες κοινωνικές ανάγκες σε πράξη αλλά και οραματιζόμενος το μέλλον για τις επόμενες δεκαετίες. Εξ’ άλλου, η αρχιτεκτονική σκέψη είναι κατ’ εξοχήν συνθετική, σε έναν κόσμο γεμάτο περιορισμούς και αντιφάσεις.
Γνωρίζουμε ότι πρέπει να ξεκαθαριστούν ακόμη πολλά πράγματα και πρέπει να δουλέψουμε ώστε η αειφορία να αποτελέσει εθνικό προσανατολισμό. Η διατύπωση μιας εθνικής πολιτικής για την πράσινη αρχιτεκτονική στα πλαίσια της βιο- οικονομίας είναι στους άμεσους στόχους της Πανελλήνιας Ένωσης Αρχιτεκτόνων.
Αναρτήθηκε από ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΛΥΡΟΥΔΙΑΣ
ΒΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ
Διαχείριση Περιβαλλοντικών επιπτώσεων- ο ρόλος του Αρχιτέκτονα
Πάνε 30 ακριβώς χρόνια από το 1979, όταν η «αστική μόλυνση» είχε αποκτήσει μια επίκαιρη αίγλη. Ήταν η εποχή που το νέφος της Αθήνας αποτελούσε το κεντρικό σύνθημα στην πολιτική αντιπαράθεση της εποχής. Κάθε τόσο, ένα κιτρινοπράσινο πηχτό νέφος παγιδευόταν πάνω από το λεκανοπέδιο της Αθήνας και προκαλούσε δύσπνοια, ανησυχία και ως συνήθως πολιτικές έριδες, όχι για το πώς θα αντιμετωπισθεί αλλά κυρίως για το ποιος θα το αντιμετωπίσει.
Η πολύ παλαιότερη εμπειρία του smog του Λονδίνου, που σε διάρκεια 1 εβδομάδας το 1952 είχε δολοφονήσει 4.000 ανθρώπους, προσανατόλισε τους επιστήμονες στην προστασία της ατμόσφαιρας από την εκπομπή και διάχυση βλαβερών σωματιδίων, ρυπαντών και μολυντών καθώς και από τις επακόλουθες επιβλαβείς χημικές αντιδράσεις. Οι καθηγητές της μετεωρολογίας (Ζαμπάκας, Μαριολόπουλος) στο πανεπιστήμιο Αθηνών, με κύρια βιβλιογραφική αναφορά στον διεθνή οργανισμό μετεωρολογίας WMO, ξεκίνησαν τότε να ερευνούν την επίδραση των κλιματολογικών συνθηκών και παραγόντων στη διάχυση και διάδοση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Επειδή όλα αυτά συνέβαιναν πάνω από την πόλη, η ανάγκη για ανάμειξη των πολεοδόμων και των αρχιτεκτόνων προέκυψε ευθέως και προφανώς.
Σαν συνέπεια όλων αυτών, η πρώτη «Εισαγωγή στην Αστική Μόλυνση» (Γιώργος Σαρηγιάννης) εκδίδεται στην έδρα της πολεοδομίας του ΕΜΠ το 1979. Ακολούθησαν διάφορες σπουδαστικές εργασίες μεταξύ των οποίων και η «Αστική μόλυνση και μικροκλίμα» (Ιωαννίδου, Καβάλα, Λυρούδιας), με εφαρμογή στην Αθήνα και αναζήτηση στοιχείων κλιματολογικού σχεδιασμού. Ήταν μια επιτυχημένη σπουδαστική εργασία που ταυτόχρονα αποτέλεσε αφορμή για την πρώτη συνεργασία μου με το περιοδικό Τεχνικά, όταν δημοσίευσε περίληψή της.
Ο κλιματολογικός σχεδιασμός είναι δυνατόν να επηρεάσει την κατεύθυνση των αγωγών εξαερισμού της πόλης, τον προσανατολισμό των κτιρίων τις περιοχές υγιεινής διαβίωσης, την έλλειψη ή την παρουσία ανθυγιεινής υγρασίας κλπ. Για παράδειγμα, είναι απλή λογική το να θεωρήσουμε ότι η πόλη αερίζεται καλύτερα, όταν οι δρόμοι προσανατολίζονται στην κατεύθυνση των κυρίως πνεόντων ανέμων. Αν δε οι δρόμοι αυτοί έχουν και φυτά, τότε εμπλουτίζουν σε οξυγόνο τον αέρα και φιλτράρουν τα αιωρούμενα σωματίδια από την ατμόσφαιρα της πόλης.
Και όμως, η κοινή λογική καταστρατηγήθηκε υποτασσόμενη σε διαφορετικά κίνητρα: Ήταν τότε που εμείς, ως Αρχιτέκτονες και διοίκηση, αποφασίσαμε στο Παλιό Φάληρο να ορθώσουμε ένα τείχος οκταόροφων κατασκευών ώστε να δημιουργήσουμε ένα φράγμα τέτοιο, ώστε η πόλη να δυσκολεύεται να αεριστεί. Ήταν πάλι, όπως σήμερα, μια περίοδος δύσκολη οικονομικά που έπρεπε να κινηθεί η αγορά και η οικοδομή είχε, όπως πάντα συμβαίνει σε παρόμοιες συνθήκες, την τιμητική της.
Περιβαλλοντικά δεδομένα
Την ίδια εποχή, άνθησε η επεξεργασία μετρήσεων. Οι υπολογιστές εμφανίσθηκαν στην αρχή σαν main frames και αργότερα σαν desktops, στη δεκαετία του 80, δίδοντας τη δυνατότητα νέων μαθηματικών προσεγγίσεων και ερευνών κυρίως για την κατεργασία χρονοσειρών μετρήσεων. Πιστεύαμε ότι μετρώντας την μόλυνση θα μπορέσουμε να καθορίσουμε και τον τρόπο διάχυσής της και πέρα από τη διαπίστωση του τι συμβαίνει, να μπορέσουμε να επηρεάσουμε το σχεδιασμό της πόλης και του κτιρίου έτσι, ώστε να έχουμε καλύτερη ποιότητα ζωής και γενικότερη οικονομία.
Μετρήσαμε λοιπόν τη θερμή νήσο στο κέντρο της Αθήνας, κατανοήσαμε τι θα πει θερμοκρασιακή αναστροφή και θερμή νήσος και τελικά κλείνοντας τα εργοστάσια και τοποθετώντας καταλύτες στα αυτοκίνητα περιορίστηκε το φωτοχημικό νέφος. Το ξεχάσαμε, αλλά αρχίσαμε σιγά σιγά να ακούμε το βουητό από τα κλιματιστικά και πρακτικά σε κάθε υπνοδωμάτιο να τοποθετούμε έναν ψύκτη μέσα και μια σόμπα το κατακαλόκαιρο απ’ έξω, γιατί, όπως όλοι γνωρίζουμε, τα κλιματιστικά αποβάλλουν θερμό αέρα στον εξωτερικό χώρο. Οι, έτσι κι αλλιώς, θλιβεροί ακάλυπτοι έγιναν αβίωτοι και το όνειρο του κάθε μικροαστού της Κυψέλης ήταν να δραπετεύσει σε υγιεινότερο περιβάλλον στα βόρεια και στα νότια προάστια.
Πρωτοποριακές σκέψεις είχαν καταγραφεί εκείνη την εποχή, πλην όμως η οικολογία και η αειφορία, με την έννοια ότι αξίζει να πληρώσεις κάτι παραπάνω, δηλαδή να προκαταβάλεις το τίμημα του optimum και όχι το minimum για το μέλλον, δεν είχε ακόμη ωριμάσει. Το φθηνότερο ήταν και το προτιμητέο.
Οι θεωρητικοί επιστήμονες (scientists) επιμένουν στην αναζήτηση τάσεων, εμμονών, περιοδικοτήτων και τυχαίου μέρους στις χρονοσειρές των διαφόρων μεγεθών, κατά κάποιο τρόπο στις επιστήμες «πολυτελείας», όπου δεν αναζητούνται επιτακτικές λύσεις αλλά γενικώς βελτιώσεις, ενδείξεις και προγνώσεις πάσης φύσεως, από σεισμούς μέχρι πλημμύρες. Οι μηχανικοί όμως, που επιμένουν να θεωρούν εαυτούς επιλυτές προβλημάτων, ερωτοτροπούν, εκόντες άκοντες, με γενικότερες έννοιες όπως marketing, οικονομία, φιλοσοφία και αειφορία, αναζητώντας εφαρμογές πρακτικά σε όλους τους τομείς του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος. Ενας από τους πρώτους στόχους της «αειφορικής» συνείδησης και σκέψης απετέλεσε η ενεργειακή διαχείριση.
Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, η αειφορία έχει αποτελέσει τη λέξη κλειδί για την παγκόσμια αγορά ενέργειας. Ο τρόπος με τον οποίο η ανθρωπότητα σήμερα παράγει και χρησιμοποιεί την ενέργεια, οδηγεί σε υποβάθμιση και εξάντληση των παγκόσμιων πηγών ενέργειας μέσα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Η ενέργεια είναι απαραίτητη για τη ζωή και παρόλο που η τεχνολογική πρόοδος έχει καταστήσει εφικτή την αξιοσημείωτη μείωση στο ενεργειακό ισοζύγιο ανά μονάδα παραγωγής και χρήσης τελικού προϊόντος, η εξάντληση των αποθεμάτων υδρογονανθράκων είναι αναμενόμενο γεγονός. Το ερώτημα είναι πότε θα συμβεί. Όποια κι αν είναι η απάντηση, χρειάζεται να ληφθούν υπ’ όψη οι συνθήκες για μια μακροπρόθεσμη εκδοχή υπό την παρούσα ενεργειακή κατάσταση που οδηγεί σε επείγουσα ανάγκη για πρωτοποριακές λύσεις για το μέλλον της παγκόσμιας ενέργειας.
Ο αρχιτέκτονας και η κατανάλωση της ενέργειας.
Ερώτημα: Μπορούν οι μικρές οικονομίες στην κατανάλωση της ενέργειας να αποτρέψουν τις μεγάλες επενδύσεις που απαιτούνται για να παρακολουθήσουν την ολοένα και αυξανόμενη απαίτηση σε ενέργεια της σύγχρονης κοινωνίας;
Επισήμως, όλοι λέμε ναι. Ενστικτωδώς, βέβαια, το αμφισβητούμε. Ποιοι είναι αυτοί που θα περιορίσουν τις ενεργειακές τους απαιτήσεις προκειμένου να περιοριστούν οι εκπομπές και να σωθεί ο πλανήτης; Εμείς θα περιορίσουμε το περιττό του περιττού; Η Ινδία και η Κίνα είναι δυνατόν να έχουν ώριμη αντίδραση, μη έχοντας γευτεί ακόμα ούτε τα απαραίτητα καταναλωτικά αγαθά, που πλουσιότερες κοινωνίες θεωρούν δεδομένα (π.χ. ιδιωτικά αυτοκίνητα);
Ο πολιτισμένος κόσμος και την επένδυση στις ανανεώσιμες πηγές θα ενθαρρύνει και την ενεργειακή κατανάλωση θα προσπαθήσει να περιορίσει με μακράς απόδοσης επενδύσεις. Ακόμα και μείωση γεννήσεων έχει πραγματοποιήσει.
Το ερώτημα παραμένει: είναι δυνατόν και για πόσο χρόνο μόνο ο ανεπτυγμένος κόσμος να καθορίσει το ενεργειακό μέλλον του πλανήτη; Και, για να εντοπιστούμε στο ειδικό θέμα αυτής της εισήγησης: Κάτω από αυτό το γενικό κλίμα της μείωσης των εκπομπών, του ελέγχου των γεννήσεων, του φόβου για αυτοκαταστροφή, ποιός είναι ο σύγχρονος και μελλοντικός ρόλος του αρχιτέκτονα;
Ιστορικά, ο αρχιτέκτονας παραμένει ένας σχεδιαστής, designer, οραματιστής που με μολύβι ή με Η/Υ σχεδιάζει, επιλύει- θεραπεύει ανάγκες, αλλά ταυτόχρονα αποτυπώνει την ανθρώπινη φιλοδοξία, το κοινωνικό όραμα, την υπερβολή και τη ματαιοδοξία. Σήμερα καλείται να προσαρμόσει τον παραδοσιακό του ρόλο στις νέες ανάγκες. ‘Οσο και να φαίνεται παράδοξο, ο καλύτερος τρόπος «προσαρμογής» στο μέλλον είναι εν μέρει η στροφή σε παραδοσιακότερες πρακτικές, λύσεις και εφαρμογές.
Για παράδειγμα, οι αρχέγονες γνώσεις, έχοντας καταστεί ένστικτο, οδηγούσαν τη φυλή στην επιλογή του τόπου κατοικίας, η οποία πολλές φορές διαφοροποιείτο σε χειμερινή ή θερινή. Όχι για λόγους αναψυχής, αλλά για λόγους επιβίωσης. Αλλού ήταν το «μιτάτο» και αλλού το «χειμαδιό», ακόμα και για τα ζώα. Με αντίστοιχα κίνητρα τα παραδοσιακά σπίτια έχουν μικρά ανοίγματα και ασβεστωμένους τοίχους για να περιορίζουν τις συνέπειες της αυξημένης ηλιακής ακτινοβολίας, ενώ μαζεύουν νερό σε στέρνες για να διαχειριστούν την εποχιακή διακύμανση της βροχόπτωσης.
Και όμως, στην πρώτη έκθεση της Αμερικάνικης EPA το 1970, δεν περιλαμβάνονται πολλά πράγματα πέραν των παραδοσιακών μεσογειακών γνώσεων περί ηλιασμού, σκιασμού και εξοικονόμησης ενέργειας, ενώ σήμερα κάθε γραμμή που σχεδιάζεται, πρέπει να αντιστοιχεί σε υλικό και μορφή, στη σύνθεση των οποίων η ενεργειακή ταυτότητα πρέπει να είναι πλεόν προσεκτικά επιλεγμένη.
Πρόκειται για μια πολυδιάστατη προσέγγιση στο σχεδιασμό, όπου ο εμβάτης- module της κατασκευής και του σχεδιασμού, θα πρέπει να έχει παραχθεί με την ελάχιστη ενεργειακή κατανάλωση και να αναπτύσσεται έτσι, ώστε να προκαλεί την ελάχιστη ενεργειακή επιβάρυνση: Δεν ωφελεί να έχουμε ένα σπίτι άριστα ενεργειακά και κλιματολογικά σχεδιασμένο και τα υλικά που χρησιμοποιούμε στην κατασκευή του να είναι ενεργοβόρα στην παραγωγή τους. Πόσο οικολογική μπορεί να είναι μια ανεμογεννήτρια, εάν η επιβάρυνση στο περιβάλλον για την κατασκευή της είναι μεγαλύτερη από αυτό που πραγματικά προσφέρει κατά τη διάρκεια της οικονομικής ζωής της;
Η σύνθετη, πολυκριτηριακή αυτή ανάλυση οδηγεί σε νέα αντιμετώπιση των «φιλικών προς το περιβάλλον», «οικολογικών» και «αειφορικών» πρακτικών. Σήμερα καθίσταται αναγκαίο η υιοθέτηση οποιασδήποτε «λύσης» να εξετάζεται τόσο από «αειφορική» όσο και από οικονομική σκοπιά. Ετσι γεννιέται μια νέα έννοια-ομπρέλλα, που θα την ακούσουμε όλο και περισσότερο στο μέλλον: Η έννοια της βιο-οικονομίας.
Η βιο- οικονομία είναι ένα σύνολο από οικονομικές δραστηριότητες που σχετίζονται με την επινόηση, την ανάπτυξη, την παραγωγή και την χρήση βιολογικών προϊόντων και διαδικασιών. Παρόλο που οι δραστηριότητες αυτές παραμένουν σχετικά περιορισμένες, αναπτύσσονται ραγδαία και αναμένεται στο μέλλον να επηρεάσουν σημαντικά την οικονομία και την κοινωνία, βελτιώνοντας την υγεία, τη διατροφή, την ενεργειακή απόδοση, το περιβάλλον, τη βιομηχανική παραγωγή, την αειφορία και εν’ τέλει να συμβάλουν στη γενικευμένη ευζωία.
Ανοιχτά ερωτήματα
Τα ερωτήματα που παραμένουν ανοιχτά είναι το (α) εάν και πως εμφανίζεται η βιο- οικονομία στις κυβερνητικές προτεραιότητες, (β) τι έχει πραγματοποιηθεί μέχρι τώρα, ποια είναι τα κίνητρα για την ανάπτυξη της βιο- οικονομίας, (γ) ποιοι είναι οι αρμόδιοι προς τούτο, (δ) ποιες είναι οι βασικές αρχές μιας τέτοιας πολιτικής, (ε) τι νομοθετικό πλαίσιο απαιτείται και τέλος (στ) ποιο είναι το διεθνές περιβάλλον;
Το σύνολο των ερωτημάτων ανάγονται και παραπέμπονται στο μελλοντικό Υπουργείο Περιβάλλοντος, ασχέτως εάν βασίμως μπορούμε να θεωρήσουμε ότι ακόμα και αν υπήρχε αυτό το Υπουργείο, η αποτελεσματικότητά του δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετική από των υπολοίπων.
Οι αειφόρος ανάπτυξη και ο περιβαλλοντικός σχεδιασμός δεν είναι μια επέκταση της αρμοδιότητας του αρχιτέκτονα. Ήταν πάντα το πεδίο της επαγγελματικής και κοινωνικής ευθύνης του αρχιτέκτονα, επομένως η συμμετοχή του σε δραστηριότητες που διέπονται από βιο-οικονομικές αρχές θεωρείται αναγκαία, ιδιαίτερα αν η στροφή σε παραδοσιακότερες προαιώνιες πρακτικές προβάλλει ως σημαντικός παράγοντας της σύγχρονης βιο-οικονομίας.
Οι παράγοντες που καθορίζουν το ρόλο- συμμετοχή του αρχιτέκτονα στη βιο- οικονομία είναι οι ακόλουθοι:
- Το «ηθικόν γήρας» του κτιρίου- Η μοίρα του κάθε κτιρίου. Ο αρχιτέκτων ως κοινωνικός επιστήμονας ή ακόμη και ως κοινωνικός εγκληματίας πολλές φορές καταδικάζει ευρύτερα σύνολα να ζήσουν σε ένα κακό οικιστικό περιβάλλον.
- Η βιο- οικονομική διάσταση του αρχιτεκτονικού– πολεοδομικού σχεδιασμού για μια βέλτιστη εκμετάλλευση-χρήση των πόρων με συνείδηση αειφορίας. Από την εκσκαφή μέχρι την αποπεράτωση υπάρχουν πολλές περιπτώσεις που η βελτίωση της διαδικασίας μπορεί να καταστεί βιο- οικονομικά ορθή. Στις ανεπτυγμένες χώρες της Ευρώπης, εάν τα ανάπιπτα, δηλ. η παραγόμενη σκόνη από την οικοδομική δραστηριότητα, υπερβούν κάποια όρια, τότε η ανοικοδόμηση περιστέλλεται.
- Ο αρχιτέκτονας πρέπει να εγγυάται την ασφάλεια και την υγιεινή των χρηστών- πελατών του καθώς και την ελάχιστη επίπτωση στο φυσικό περιβάλλον.
- Η μέγιστη οικολογική ανταποδοτικότητα όλων των κατασκευών που σχεδιάζει ο αρχιτέκτονας συναρτάται με τη μείωση των επικίνδυνων εκπομπών και αποβλήτων, τόσο κατά τη διάρκεια της οικονομικής ζωής του κτιρίου όσο και κατά τη φάση της κατασκευής του.
- Ο σχεδιασμός της άνεσης, της χρηστικότητας και της κατοικισιμότητας για κάθε χρήστη, από τα άτομα με ειδικές ανάγκες μέχρι τα παιδιά και τους ηλικιωμένους, σε όλες τις κλίμακες του σχεδιασμού, από το shop mobility μέχρι την ελεύθερη πρόσβαση και τη χρηστικότητα των αντικειμένων που σχεδιάζονται και κατασκευάζονται είναι βιο- οικονομική παράμετρος που ανεξάρτητα του πόσο στοιχίζει, η ανεπτυγμένη κοινωνία οφείλει να την προσφέρει.
- Η πολιτιστική εναρμόνιση των κτιριακών μορφών στις τοπικές συνθήκες είναι επίσης δουλειά του αρχιτέκτονα. Ο σχεδιασμός της «ένταξης», για να εξασφαλίζεται η συνέχεια, πρέπει να είναι σύμφωνος με τα οράματα της κοινωνίας. Διατήρηση, προστασία και ανάδειξη μνημείων είναι η κοινωνική πλευρά της βιο- οικονομίας.
- Τέλος, ο αρχιτέκτονας πρέπει να συμμετάσχει θεσμικά σύμφωνα με τις γνώσεις του, τη σπουδή του και την εμπειρία του στο μέρος των μελετών που του αναλογούν ώστε να εξασφαλίζεται το αναμενόμενο από την κοινωνία αποτέλεσμα.
Το κύκλωμα παραγωγής της οικοδομής
Στο κύκλωμα της παραγωγής των έργων, ο αρχιτέκτονας αναμιγνύεται από κοινού με άλλες ειδικότητες στην έρευνα για την ανάπτυξη των παρακάτω κατευθύνσεων:
- Βιομηχανία παραγωγής οικοδομικών υλικών, προκατασκευών, μηχανοποίηση κατασκευής κ.λ.π.
- Αναλογιστές και οικονομολόγους για τον προσδιορισμό του βέλτιστου κόστους κατασκευής.
- Περιβαλλοντολόγους, πολεοδόμους και πολιτικούς επιστήμονες για τον προσδιορισμό των κοινωνικών αναγκών.
- Το Real Estate, για να καθορισθεί το βέλτιστο οικονομικό πρόγραμμα εξόδου από την κρίση.
- Άλλες μονοδιάστατες κοινωνιολογικά ειδικότητες, όπως διακοσμητές, διαμορφωτές κοινής γνώμης, διασκεδαστές, οι οποίοι αναμιγνύονται μέσω των Μ.Μ.Ε. και μοιραίως διεκδικούν ρόλο στην παραγωγική διαδικασία.
Όλα τα παραπάνω σαν διαδικασία συνεργασίας και συνύπαρξης πρέπει να εισαχθούν στην εκπαίδευση και μάλιστα από τα πρώτα στάδια. Παράλληλα, πρέπει να χρηματοδοτηθούν και να αναπτυχθούν παραδείγματα πειραματικών-πιλοτικών κτιρίων ώστε να αναπτυχθεί εμπειρία και γνώση. Πρέπει να αναληφθούν πρωτοβουλίες από κοινού με άλλες ειδικότητες για τη διάχυση της γνώσης σε ευρύτερες κοινωνικές ομάδες.
Προχωρώντας τώρα σε πιο πρακτικά θέματα, ο αρχιτέκτονας καλείται να συμβάλλει στην αλλαγή συνηθειών όσον αφορά την ενεργειακή κατανάλωση, τόσο του μεμονωμένου καταναλωτή όσο και των βιομηχανικών διαδικασιών, με στόχο την ελαχιστοποίηση των αποβλήτων και τη μεγιστοποίηση της ανακύκλωσης.
Κτίρια- δέντρα- ανακύκλωση
Στις μέρες μας σηματοδοτείται σχεδιαστικά ένας ποιητικός νατουραλισμός. Μια επιστροφή στη φύση. Παράλληλα με τα «έξυπνα κτίρια», όπου όλα γίνονται αυτόματα, παράγεται μια φύτευση στους τοίχους και στα δώματα τόσο στα χαρτιά όσο και σε αρκετά κατασκευασμένα παραδείγματα που εμπνέονται από τους νόμους της φύσης. Οι προσεγγίσεις αυτές δημιουργούν έναν ενθουσιασμό στο χρήστη όταν τις βλέπει στο χαρτί ή ακούει περιγραφές από γοητευτικούς ομιλητές. Δεν πρόκειται για επιστημονική φαντασία.
Είναι άγνωστο προς το παρόν πόσο εύκολα και αν η συγκυρία θα αναγκάσει τον άνθρωπο να επιστρέψει στη φύση και να συνυπάρξει με ζώα και πουλιά, έντομα και τρωκτικά, όπως τη 10ετία του ’50 και να ανακυκλώνει τα υλικά που καταναλώνει με παραδοσιακούς τρόπους, τότε που η αλυσίδα της επιβίωσης περιελάμβανε την κότα, το χοίρο, την κατσίκα και την αυλή με το περιβόλι και τα οπωροφόρα δένδρα.
Επανερχόμενοι στη διαχείριση της περιβαλλοντικής μεταβολής και στο ρόλο που καλείται να παίξει ο αρχιτέκτονας, πρέπει να αναφερθούμε στα φυτεμένα δώματα, που τελικά δεν είναι τόσο απλή υπόθεση. Υπάρχουν ήδη κατασκευασμένα παραδείγματα που απέτυχαν πλήρως. Η μεν φύτευση δεν ευδοκίμησε, οι δε εξωτερικές επιφάνειες από ξύλο απορρόφησαν άλατα και δημιούργησαν αντιαισθητική εμφάνιση. Όταν αυτό συμβεί, η κοινή γνώμη απογοητεύεται και η αειφορία στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό δοκιμάζεται.
Η αειφορία στην αρχιτεκτονική δεν προσδιορίζεται αποκλειστικά με standards. Είναι ένα κοινωνικό όραμα που πρέπει να μεταφραστεί με βιο- οικονομικούς όρους. Η τεχνολογία, η πράσινη αρχιτεκτονική, το οικολογικό σπίτι, το «έξυπνο σπίτι», το «φιλικό προς το περιβάλλον» και το πολιτικά ορθό είναι θέματα, όχι για ανταγωνισμό, αλλά για συνέργεια με τις άλλες ειδικότητες μηχανικών, που πρέπει να οδηγήσουν την κοινωνία στην ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και στην καλύτερη ζωή.
Ο αρχιτέκτονας καλείται να είναι ο εφευρετικός και ο δημιουργικός επαγγελματίας μεταφράζοντας τις τρέχουσες κοινωνικές ανάγκες σε πράξη αλλά και οραματιζόμενος το μέλλον για τις επόμενες δεκαετίες. Εξ’ άλλου, η αρχιτεκτονική σκέψη είναι κατ’ εξοχήν συνθετική, σε έναν κόσμο γεμάτο περιορισμούς και αντιφάσεις.
Γνωρίζουμε ότι πρέπει να ξεκαθαριστούν ακόμη πολλά πράγματα και πρέπει να δουλέψουμε ώστε η αειφορία να αποτελέσει εθνικό προσανατολισμό. Η διατύπωση μιας εθνικής πολιτικής για την πράσινη αρχιτεκτονική στα πλαίσια της βιο- οικονομίας είναι στους άμεσους στόχους της Πανελλήνιας Ένωσης Αρχιτεκτόνων.
Αναρτήθηκε από ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΛΥΡΟΥΔΙΑΣ
Πάνε 30 ακριβώς χρόνια από το 1979, όταν η «αστική μόλυνση» είχε αποκτήσει μια επίκαιρη αίγλη. Ήταν η εποχή που το νέφος της Αθήνας αποτελούσε το κεντρικό σύνθημα στην πολιτική αντιπαράθεση της εποχής. Κάθε τόσο, ένα κιτρινοπράσινο πηχτό νέφος παγιδευόταν πάνω από το λεκανοπέδιο της Αθήνας και προκαλούσε δύσπνοια, ανησυχία και ως συνήθως πολιτικές έριδες, όχι για το πώς θα αντιμετωπισθεί αλλά κυρίως για το ποιος θα το αντιμετωπίσει.
Η πολύ παλαιότερη εμπειρία του smog του Λονδίνου, που σε διάρκεια 1 εβδομάδας το 1952 είχε δολοφονήσει 4.000 ανθρώπους, προσανατόλισε τους επιστήμονες στην προστασία της ατμόσφαιρας από την εκπομπή και διάχυση βλαβερών σωματιδίων, ρυπαντών και μολυντών καθώς και από τις επακόλουθες επιβλαβείς χημικές αντιδράσεις. Οι καθηγητές της μετεωρολογίας (Ζαμπάκας, Μαριολόπουλος) στο πανεπιστήμιο Αθηνών, με κύρια βιβλιογραφική αναφορά στον διεθνή οργανισμό μετεωρολογίας WMO, ξεκίνησαν τότε να ερευνούν την επίδραση των κλιματολογικών συνθηκών και παραγόντων στη διάχυση και διάδοση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Επειδή όλα αυτά συνέβαιναν πάνω από την πόλη, η ανάγκη για ανάμειξη των πολεοδόμων και των αρχιτεκτόνων προέκυψε ευθέως και προφανώς.
Σαν συνέπεια όλων αυτών, η πρώτη «Εισαγωγή στην Αστική Μόλυνση» (Γιώργος Σαρηγιάννης) εκδίδεται στην έδρα της πολεοδομίας του ΕΜΠ το 1979. Ακολούθησαν διάφορες σπουδαστικές εργασίες μεταξύ των οποίων και η «Αστική μόλυνση και μικροκλίμα» (Ιωαννίδου, Καβάλα, Λυρούδιας), με εφαρμογή στην Αθήνα και αναζήτηση στοιχείων κλιματολογικού σχεδιασμού. Ήταν μια επιτυχημένη σπουδαστική εργασία που ταυτόχρονα αποτέλεσε αφορμή για την πρώτη συνεργασία μου με το περιοδικό Τεχνικά, όταν δημοσίευσε περίληψή της.
Ο κλιματολογικός σχεδιασμός είναι δυνατόν να επηρεάσει την κατεύθυνση των αγωγών εξαερισμού της πόλης, τον προσανατολισμό των κτιρίων τις περιοχές υγιεινής διαβίωσης, την έλλειψη ή την παρουσία ανθυγιεινής υγρασίας κλπ. Για παράδειγμα, είναι απλή λογική το να θεωρήσουμε ότι η πόλη αερίζεται καλύτερα, όταν οι δρόμοι προσανατολίζονται στην κατεύθυνση των κυρίως πνεόντων ανέμων. Αν δε οι δρόμοι αυτοί έχουν και φυτά, τότε εμπλουτίζουν σε οξυγόνο τον αέρα και φιλτράρουν τα αιωρούμενα σωματίδια από την ατμόσφαιρα της πόλης.
Και όμως, η κοινή λογική καταστρατηγήθηκε υποτασσόμενη σε διαφορετικά κίνητρα: Ήταν τότε που εμείς, ως Αρχιτέκτονες και διοίκηση, αποφασίσαμε στο Παλιό Φάληρο να ορθώσουμε ένα τείχος οκταόροφων κατασκευών ώστε να δημιουργήσουμε ένα φράγμα τέτοιο, ώστε η πόλη να δυσκολεύεται να αεριστεί. Ήταν πάλι, όπως σήμερα, μια περίοδος δύσκολη οικονομικά που έπρεπε να κινηθεί η αγορά και η οικοδομή είχε, όπως πάντα συμβαίνει σε παρόμοιες συνθήκες, την τιμητική της.
Περιβαλλοντικά δεδομένα
Την ίδια εποχή, άνθησε η επεξεργασία μετρήσεων. Οι υπολογιστές εμφανίσθηκαν στην αρχή σαν main frames και αργότερα σαν desktops, στη δεκαετία του 80, δίδοντας τη δυνατότητα νέων μαθηματικών προσεγγίσεων και ερευνών κυρίως για την κατεργασία χρονοσειρών μετρήσεων. Πιστεύαμε ότι μετρώντας την μόλυνση θα μπορέσουμε να καθορίσουμε και τον τρόπο διάχυσής της και πέρα από τη διαπίστωση του τι συμβαίνει, να μπορέσουμε να επηρεάσουμε το σχεδιασμό της πόλης και του κτιρίου έτσι, ώστε να έχουμε καλύτερη ποιότητα ζωής και γενικότερη οικονομία.
Μετρήσαμε λοιπόν τη θερμή νήσο στο κέντρο της Αθήνας, κατανοήσαμε τι θα πει θερμοκρασιακή αναστροφή και θερμή νήσος και τελικά κλείνοντας τα εργοστάσια και τοποθετώντας καταλύτες στα αυτοκίνητα περιορίστηκε το φωτοχημικό νέφος. Το ξεχάσαμε, αλλά αρχίσαμε σιγά σιγά να ακούμε το βουητό από τα κλιματιστικά και πρακτικά σε κάθε υπνοδωμάτιο να τοποθετούμε έναν ψύκτη μέσα και μια σόμπα το κατακαλόκαιρο απ’ έξω, γιατί, όπως όλοι γνωρίζουμε, τα κλιματιστικά αποβάλλουν θερμό αέρα στον εξωτερικό χώρο. Οι, έτσι κι αλλιώς, θλιβεροί ακάλυπτοι έγιναν αβίωτοι και το όνειρο του κάθε μικροαστού της Κυψέλης ήταν να δραπετεύσει σε υγιεινότερο περιβάλλον στα βόρεια και στα νότια προάστια.
Πρωτοποριακές σκέψεις είχαν καταγραφεί εκείνη την εποχή, πλην όμως η οικολογία και η αειφορία, με την έννοια ότι αξίζει να πληρώσεις κάτι παραπάνω, δηλαδή να προκαταβάλεις το τίμημα του optimum και όχι το minimum για το μέλλον, δεν είχε ακόμη ωριμάσει. Το φθηνότερο ήταν και το προτιμητέο.
Οι θεωρητικοί επιστήμονες (scientists) επιμένουν στην αναζήτηση τάσεων, εμμονών, περιοδικοτήτων και τυχαίου μέρους στις χρονοσειρές των διαφόρων μεγεθών, κατά κάποιο τρόπο στις επιστήμες «πολυτελείας», όπου δεν αναζητούνται επιτακτικές λύσεις αλλά γενικώς βελτιώσεις, ενδείξεις και προγνώσεις πάσης φύσεως, από σεισμούς μέχρι πλημμύρες. Οι μηχανικοί όμως, που επιμένουν να θεωρούν εαυτούς επιλυτές προβλημάτων, ερωτοτροπούν, εκόντες άκοντες, με γενικότερες έννοιες όπως marketing, οικονομία, φιλοσοφία και αειφορία, αναζητώντας εφαρμογές πρακτικά σε όλους τους τομείς του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος. Ενας από τους πρώτους στόχους της «αειφορικής» συνείδησης και σκέψης απετέλεσε η ενεργειακή διαχείριση.
Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, η αειφορία έχει αποτελέσει τη λέξη κλειδί για την παγκόσμια αγορά ενέργειας. Ο τρόπος με τον οποίο η ανθρωπότητα σήμερα παράγει και χρησιμοποιεί την ενέργεια, οδηγεί σε υποβάθμιση και εξάντληση των παγκόσμιων πηγών ενέργειας μέσα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Η ενέργεια είναι απαραίτητη για τη ζωή και παρόλο που η τεχνολογική πρόοδος έχει καταστήσει εφικτή την αξιοσημείωτη μείωση στο ενεργειακό ισοζύγιο ανά μονάδα παραγωγής και χρήσης τελικού προϊόντος, η εξάντληση των αποθεμάτων υδρογονανθράκων είναι αναμενόμενο γεγονός. Το ερώτημα είναι πότε θα συμβεί. Όποια κι αν είναι η απάντηση, χρειάζεται να ληφθούν υπ’ όψη οι συνθήκες για μια μακροπρόθεσμη εκδοχή υπό την παρούσα ενεργειακή κατάσταση που οδηγεί σε επείγουσα ανάγκη για πρωτοποριακές λύσεις για το μέλλον της παγκόσμιας ενέργειας.
Ο αρχιτέκτονας και η κατανάλωση της ενέργειας.
Ερώτημα: Μπορούν οι μικρές οικονομίες στην κατανάλωση της ενέργειας να αποτρέψουν τις μεγάλες επενδύσεις που απαιτούνται για να παρακολουθήσουν την ολοένα και αυξανόμενη απαίτηση σε ενέργεια της σύγχρονης κοινωνίας;
Επισήμως, όλοι λέμε ναι. Ενστικτωδώς, βέβαια, το αμφισβητούμε. Ποιοι είναι αυτοί που θα περιορίσουν τις ενεργειακές τους απαιτήσεις προκειμένου να περιοριστούν οι εκπομπές και να σωθεί ο πλανήτης; Εμείς θα περιορίσουμε το περιττό του περιττού; Η Ινδία και η Κίνα είναι δυνατόν να έχουν ώριμη αντίδραση, μη έχοντας γευτεί ακόμα ούτε τα απαραίτητα καταναλωτικά αγαθά, που πλουσιότερες κοινωνίες θεωρούν δεδομένα (π.χ. ιδιωτικά αυτοκίνητα);
Ο πολιτισμένος κόσμος και την επένδυση στις ανανεώσιμες πηγές θα ενθαρρύνει και την ενεργειακή κατανάλωση θα προσπαθήσει να περιορίσει με μακράς απόδοσης επενδύσεις. Ακόμα και μείωση γεννήσεων έχει πραγματοποιήσει.
Το ερώτημα παραμένει: είναι δυνατόν και για πόσο χρόνο μόνο ο ανεπτυγμένος κόσμος να καθορίσει το ενεργειακό μέλλον του πλανήτη; Και, για να εντοπιστούμε στο ειδικό θέμα αυτής της εισήγησης: Κάτω από αυτό το γενικό κλίμα της μείωσης των εκπομπών, του ελέγχου των γεννήσεων, του φόβου για αυτοκαταστροφή, ποιός είναι ο σύγχρονος και μελλοντικός ρόλος του αρχιτέκτονα;
Ιστορικά, ο αρχιτέκτονας παραμένει ένας σχεδιαστής, designer, οραματιστής που με μολύβι ή με Η/Υ σχεδιάζει, επιλύει- θεραπεύει ανάγκες, αλλά ταυτόχρονα αποτυπώνει την ανθρώπινη φιλοδοξία, το κοινωνικό όραμα, την υπερβολή και τη ματαιοδοξία. Σήμερα καλείται να προσαρμόσει τον παραδοσιακό του ρόλο στις νέες ανάγκες. ‘Οσο και να φαίνεται παράδοξο, ο καλύτερος τρόπος «προσαρμογής» στο μέλλον είναι εν μέρει η στροφή σε παραδοσιακότερες πρακτικές, λύσεις και εφαρμογές.
Για παράδειγμα, οι αρχέγονες γνώσεις, έχοντας καταστεί ένστικτο, οδηγούσαν τη φυλή στην επιλογή του τόπου κατοικίας, η οποία πολλές φορές διαφοροποιείτο σε χειμερινή ή θερινή. Όχι για λόγους αναψυχής, αλλά για λόγους επιβίωσης. Αλλού ήταν το «μιτάτο» και αλλού το «χειμαδιό», ακόμα και για τα ζώα. Με αντίστοιχα κίνητρα τα παραδοσιακά σπίτια έχουν μικρά ανοίγματα και ασβεστωμένους τοίχους για να περιορίζουν τις συνέπειες της αυξημένης ηλιακής ακτινοβολίας, ενώ μαζεύουν νερό σε στέρνες για να διαχειριστούν την εποχιακή διακύμανση της βροχόπτωσης.
Και όμως, στην πρώτη έκθεση της Αμερικάνικης EPA το 1970, δεν περιλαμβάνονται πολλά πράγματα πέραν των παραδοσιακών μεσογειακών γνώσεων περί ηλιασμού, σκιασμού και εξοικονόμησης ενέργειας, ενώ σήμερα κάθε γραμμή που σχεδιάζεται, πρέπει να αντιστοιχεί σε υλικό και μορφή, στη σύνθεση των οποίων η ενεργειακή ταυτότητα πρέπει να είναι πλεόν προσεκτικά επιλεγμένη.
Πρόκειται για μια πολυδιάστατη προσέγγιση στο σχεδιασμό, όπου ο εμβάτης- module της κατασκευής και του σχεδιασμού, θα πρέπει να έχει παραχθεί με την ελάχιστη ενεργειακή κατανάλωση και να αναπτύσσεται έτσι, ώστε να προκαλεί την ελάχιστη ενεργειακή επιβάρυνση: Δεν ωφελεί να έχουμε ένα σπίτι άριστα ενεργειακά και κλιματολογικά σχεδιασμένο και τα υλικά που χρησιμοποιούμε στην κατασκευή του να είναι ενεργοβόρα στην παραγωγή τους. Πόσο οικολογική μπορεί να είναι μια ανεμογεννήτρια, εάν η επιβάρυνση στο περιβάλλον για την κατασκευή της είναι μεγαλύτερη από αυτό που πραγματικά προσφέρει κατά τη διάρκεια της οικονομικής ζωής της;
Η σύνθετη, πολυκριτηριακή αυτή ανάλυση οδηγεί σε νέα αντιμετώπιση των «φιλικών προς το περιβάλλον», «οικολογικών» και «αειφορικών» πρακτικών. Σήμερα καθίσταται αναγκαίο η υιοθέτηση οποιασδήποτε «λύσης» να εξετάζεται τόσο από «αειφορική» όσο και από οικονομική σκοπιά. Ετσι γεννιέται μια νέα έννοια-ομπρέλλα, που θα την ακούσουμε όλο και περισσότερο στο μέλλον: Η έννοια της βιο-οικονομίας.
Η βιο- οικονομία είναι ένα σύνολο από οικονομικές δραστηριότητες που σχετίζονται με την επινόηση, την ανάπτυξη, την παραγωγή και την χρήση βιολογικών προϊόντων και διαδικασιών. Παρόλο που οι δραστηριότητες αυτές παραμένουν σχετικά περιορισμένες, αναπτύσσονται ραγδαία και αναμένεται στο μέλλον να επηρεάσουν σημαντικά την οικονομία και την κοινωνία, βελτιώνοντας την υγεία, τη διατροφή, την ενεργειακή απόδοση, το περιβάλλον, τη βιομηχανική παραγωγή, την αειφορία και εν’ τέλει να συμβάλουν στη γενικευμένη ευζωία.
Ανοιχτά ερωτήματα
Τα ερωτήματα που παραμένουν ανοιχτά είναι το (α) εάν και πως εμφανίζεται η βιο- οικονομία στις κυβερνητικές προτεραιότητες, (β) τι έχει πραγματοποιηθεί μέχρι τώρα, ποια είναι τα κίνητρα για την ανάπτυξη της βιο- οικονομίας, (γ) ποιοι είναι οι αρμόδιοι προς τούτο, (δ) ποιες είναι οι βασικές αρχές μιας τέτοιας πολιτικής, (ε) τι νομοθετικό πλαίσιο απαιτείται και τέλος (στ) ποιο είναι το διεθνές περιβάλλον;
Το σύνολο των ερωτημάτων ανάγονται και παραπέμπονται στο μελλοντικό Υπουργείο Περιβάλλοντος, ασχέτως εάν βασίμως μπορούμε να θεωρήσουμε ότι ακόμα και αν υπήρχε αυτό το Υπουργείο, η αποτελεσματικότητά του δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετική από των υπολοίπων.
Οι αειφόρος ανάπτυξη και ο περιβαλλοντικός σχεδιασμός δεν είναι μια επέκταση της αρμοδιότητας του αρχιτέκτονα. Ήταν πάντα το πεδίο της επαγγελματικής και κοινωνικής ευθύνης του αρχιτέκτονα, επομένως η συμμετοχή του σε δραστηριότητες που διέπονται από βιο-οικονομικές αρχές θεωρείται αναγκαία, ιδιαίτερα αν η στροφή σε παραδοσιακότερες προαιώνιες πρακτικές προβάλλει ως σημαντικός παράγοντας της σύγχρονης βιο-οικονομίας.
Οι παράγοντες που καθορίζουν το ρόλο- συμμετοχή του αρχιτέκτονα στη βιο- οικονομία είναι οι ακόλουθοι:
- Το «ηθικόν γήρας» του κτιρίου- Η μοίρα του κάθε κτιρίου. Ο αρχιτέκτων ως κοινωνικός επιστήμονας ή ακόμη και ως κοινωνικός εγκληματίας πολλές φορές καταδικάζει ευρύτερα σύνολα να ζήσουν σε ένα κακό οικιστικό περιβάλλον.
- Η βιο- οικονομική διάσταση του αρχιτεκτονικού– πολεοδομικού σχεδιασμού για μια βέλτιστη εκμετάλλευση-χρήση των πόρων με συνείδηση αειφορίας. Από την εκσκαφή μέχρι την αποπεράτωση υπάρχουν πολλές περιπτώσεις που η βελτίωση της διαδικασίας μπορεί να καταστεί βιο- οικονομικά ορθή. Στις ανεπτυγμένες χώρες της Ευρώπης, εάν τα ανάπιπτα, δηλ. η παραγόμενη σκόνη από την οικοδομική δραστηριότητα, υπερβούν κάποια όρια, τότε η ανοικοδόμηση περιστέλλεται.
- Ο αρχιτέκτονας πρέπει να εγγυάται την ασφάλεια και την υγιεινή των χρηστών- πελατών του καθώς και την ελάχιστη επίπτωση στο φυσικό περιβάλλον.
- Η μέγιστη οικολογική ανταποδοτικότητα όλων των κατασκευών που σχεδιάζει ο αρχιτέκτονας συναρτάται με τη μείωση των επικίνδυνων εκπομπών και αποβλήτων, τόσο κατά τη διάρκεια της οικονομικής ζωής του κτιρίου όσο και κατά τη φάση της κατασκευής του.
- Ο σχεδιασμός της άνεσης, της χρηστικότητας και της κατοικισιμότητας για κάθε χρήστη, από τα άτομα με ειδικές ανάγκες μέχρι τα παιδιά και τους ηλικιωμένους, σε όλες τις κλίμακες του σχεδιασμού, από το shop mobility μέχρι την ελεύθερη πρόσβαση και τη χρηστικότητα των αντικειμένων που σχεδιάζονται και κατασκευάζονται είναι βιο- οικονομική παράμετρος που ανεξάρτητα του πόσο στοιχίζει, η ανεπτυγμένη κοινωνία οφείλει να την προσφέρει.
- Η πολιτιστική εναρμόνιση των κτιριακών μορφών στις τοπικές συνθήκες είναι επίσης δουλειά του αρχιτέκτονα. Ο σχεδιασμός της «ένταξης», για να εξασφαλίζεται η συνέχεια, πρέπει να είναι σύμφωνος με τα οράματα της κοινωνίας. Διατήρηση, προστασία και ανάδειξη μνημείων είναι η κοινωνική πλευρά της βιο- οικονομίας.
- Τέλος, ο αρχιτέκτονας πρέπει να συμμετάσχει θεσμικά σύμφωνα με τις γνώσεις του, τη σπουδή του και την εμπειρία του στο μέρος των μελετών που του αναλογούν ώστε να εξασφαλίζεται το αναμενόμενο από την κοινωνία αποτέλεσμα.
Το κύκλωμα παραγωγής της οικοδομής
Στο κύκλωμα της παραγωγής των έργων, ο αρχιτέκτονας αναμιγνύεται από κοινού με άλλες ειδικότητες στην έρευνα για την ανάπτυξη των παρακάτω κατευθύνσεων:
- Βιομηχανία παραγωγής οικοδομικών υλικών, προκατασκευών, μηχανοποίηση κατασκευής κ.λ.π.
- Αναλογιστές και οικονομολόγους για τον προσδιορισμό του βέλτιστου κόστους κατασκευής.
- Περιβαλλοντολόγους, πολεοδόμους και πολιτικούς επιστήμονες για τον προσδιορισμό των κοινωνικών αναγκών.
- Το Real Estate, για να καθορισθεί το βέλτιστο οικονομικό πρόγραμμα εξόδου από την κρίση.
- Άλλες μονοδιάστατες κοινωνιολογικά ειδικότητες, όπως διακοσμητές, διαμορφωτές κοινής γνώμης, διασκεδαστές, οι οποίοι αναμιγνύονται μέσω των Μ.Μ.Ε. και μοιραίως διεκδικούν ρόλο στην παραγωγική διαδικασία.
Όλα τα παραπάνω σαν διαδικασία συνεργασίας και συνύπαρξης πρέπει να εισαχθούν στην εκπαίδευση και μάλιστα από τα πρώτα στάδια. Παράλληλα, πρέπει να χρηματοδοτηθούν και να αναπτυχθούν παραδείγματα πειραματικών-πιλοτικών κτιρίων ώστε να αναπτυχθεί εμπειρία και γνώση. Πρέπει να αναληφθούν πρωτοβουλίες από κοινού με άλλες ειδικότητες για τη διάχυση της γνώσης σε ευρύτερες κοινωνικές ομάδες.
Προχωρώντας τώρα σε πιο πρακτικά θέματα, ο αρχιτέκτονας καλείται να συμβάλλει στην αλλαγή συνηθειών όσον αφορά την ενεργειακή κατανάλωση, τόσο του μεμονωμένου καταναλωτή όσο και των βιομηχανικών διαδικασιών, με στόχο την ελαχιστοποίηση των αποβλήτων και τη μεγιστοποίηση της ανακύκλωσης.
Κτίρια- δέντρα- ανακύκλωση
Στις μέρες μας σηματοδοτείται σχεδιαστικά ένας ποιητικός νατουραλισμός. Μια επιστροφή στη φύση. Παράλληλα με τα «έξυπνα κτίρια», όπου όλα γίνονται αυτόματα, παράγεται μια φύτευση στους τοίχους και στα δώματα τόσο στα χαρτιά όσο και σε αρκετά κατασκευασμένα παραδείγματα που εμπνέονται από τους νόμους της φύσης. Οι προσεγγίσεις αυτές δημιουργούν έναν ενθουσιασμό στο χρήστη όταν τις βλέπει στο χαρτί ή ακούει περιγραφές από γοητευτικούς ομιλητές. Δεν πρόκειται για επιστημονική φαντασία.
Είναι άγνωστο προς το παρόν πόσο εύκολα και αν η συγκυρία θα αναγκάσει τον άνθρωπο να επιστρέψει στη φύση και να συνυπάρξει με ζώα και πουλιά, έντομα και τρωκτικά, όπως τη 10ετία του ’50 και να ανακυκλώνει τα υλικά που καταναλώνει με παραδοσιακούς τρόπους, τότε που η αλυσίδα της επιβίωσης περιελάμβανε την κότα, το χοίρο, την κατσίκα και την αυλή με το περιβόλι και τα οπωροφόρα δένδρα.
Επανερχόμενοι στη διαχείριση της περιβαλλοντικής μεταβολής και στο ρόλο που καλείται να παίξει ο αρχιτέκτονας, πρέπει να αναφερθούμε στα φυτεμένα δώματα, που τελικά δεν είναι τόσο απλή υπόθεση. Υπάρχουν ήδη κατασκευασμένα παραδείγματα που απέτυχαν πλήρως. Η μεν φύτευση δεν ευδοκίμησε, οι δε εξωτερικές επιφάνειες από ξύλο απορρόφησαν άλατα και δημιούργησαν αντιαισθητική εμφάνιση. Όταν αυτό συμβεί, η κοινή γνώμη απογοητεύεται και η αειφορία στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό δοκιμάζεται.
Η αειφορία στην αρχιτεκτονική δεν προσδιορίζεται αποκλειστικά με standards. Είναι ένα κοινωνικό όραμα που πρέπει να μεταφραστεί με βιο- οικονομικούς όρους. Η τεχνολογία, η πράσινη αρχιτεκτονική, το οικολογικό σπίτι, το «έξυπνο σπίτι», το «φιλικό προς το περιβάλλον» και το πολιτικά ορθό είναι θέματα, όχι για ανταγωνισμό, αλλά για συνέργεια με τις άλλες ειδικότητες μηχανικών, που πρέπει να οδηγήσουν την κοινωνία στην ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και στην καλύτερη ζωή.
Ο αρχιτέκτονας καλείται να είναι ο εφευρετικός και ο δημιουργικός επαγγελματίας μεταφράζοντας τις τρέχουσες κοινωνικές ανάγκες σε πράξη αλλά και οραματιζόμενος το μέλλον για τις επόμενες δεκαετίες. Εξ’ άλλου, η αρχιτεκτονική σκέψη είναι κατ’ εξοχήν συνθετική, σε έναν κόσμο γεμάτο περιορισμούς και αντιφάσεις.
Γνωρίζουμε ότι πρέπει να ξεκαθαριστούν ακόμη πολλά πράγματα και πρέπει να δουλέψουμε ώστε η αειφορία να αποτελέσει εθνικό προσανατολισμό. Η διατύπωση μιας εθνικής πολιτικής για την πράσινη αρχιτεκτονική στα πλαίσια της βιο- οικονομίας είναι στους άμεσους στόχους της Πανελλήνιας Ένωσης Αρχιτεκτόνων.
Αναρτήθηκε από ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΛΥΡΟΥΔΙΑΣ
Τρίτη 26 Μαΐου 2009
ΗΜΙΥΠΑΙΘΡΙΟΙ ΧΩΡΟΙ ΚΑΙ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ, ΕΝΤΟΠΙΖΟΝΤΑΣ ΤΑ ΑΥΤΟΝΟΗΤΑ
ΤΟ ΑΛΗΘΙΝΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ: ΠΟΙΟΙ ΣΧΕΔΙΑΖΟΥΝ ΤΑ ΚΤΗΡΙΑ ΜΑΣ
Το ότι εργολάβοι και κατασκευαστές χωρίς αρχιτεκτονική εκπαίδευση και παιδεία μπορούν σύμφωνα με την εν ισχύ νομοθεσία να αρχιτεκτονούν βιάζοντας και διαστρεβλώνοντας την Τέχνη της αρχιτεκτονικής, έχοντας το νομικό δικαίωμα να μετατρέψουν τη διαδικασία δημιουργίας δομημένου περιβάλλοντος από διαδικασία δημιουργίας πολιτισμού και χώρων ζωής και ευτυχίας σε εργαλείο κερδοσκοπίας και μόνο, είναι ευθύνη της πολιτείας. Το 70% των κτηρίων μας ΔΕΝ σχεδιάζεται από αρχιτέκτονες. Κανείς μη αρχιτέκτων μηχανικός ΔΕΝ εκπαιδεύεται στο σχεδιασμό κτηρίων, πόσο μάλλον στο σχεδιασμό κτηρίων ζωής, αντικείμενο το οποίο αποτελείται από ένα συνδυασμό δεκάδων παραμέτρων, συνδυασμό που αποτελεί γνωστικό αντικείμενο ΜΟΝΟ των αρχιτεκτόνων. Οποιαδήποτε παραγωγή κτηρίων από μηχανικούς που δεν κατέχουν το γνωστικό αυτό πεδίο μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα μόνο τη διαστρέβλωση της Τέχνης και Επιστήμης μας, την ελάττωση της ποιότητας της ζωής μας, ψυχολογικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά προβλήματα. Αυτή είναι η πραγματικότητα που βιώνει η χώρα μας και αυτός είναι ο λόγος όλων των προβλημάτων που σχετίζονται με το δομημένο περιβάλλον μας. Από τη μία η παραγωγή των κτηρίων από μη ειδικούς από την άλλη η απόλυτη εμπορευματοποίηση της Τέχνης του δομείν. Δεν είναι ευθύνη του κερδοσκόπου μη αρχιτέκτονα (μηχανικού ή εργολάβου) ούτε ευθύνη του πολίτη που του λείπει ένα δωμάτιο, και δεν είναι σε θέση να καλύψει την ανάγκη του αυτή με άλλο τρόπο, αφού η αγορά τον παραπέμπει σε έμπορο διαμερισμάτων παρά σε επιστήμονα με αρχιτεκτονικές γνώσεις που έντεχνα και με σεβασμό στην επιστήμη του και τον άνθρωπο θα καλύψει τις ανάγκες του. Είναι ευθύνη της πολιτείας να προστατέψει τους πολίτες της καθοδηγώντας τους στη χρήση των ειδικών αρχιτεκτόνων για την κάλυψη των αρχιτεκτονικών τους αναγκών, επιβάλλοντας με τη χρήση της νομοθεσίας το αυτονόητο: οι αρχιτέκτονες να αρχιτεκτονούν, οι πολιτικοί μηχανικοί να υπολογίζουν τις αντοχές των υλικών, οι τοπογράφοι να τοπογραφούν και οι μηχανολόγοι να σχεδιάζουν μηχανολογικές εγκαταστάσεις. Το 70% των κτηρίων μας ΔΕΝ έχουν σχεδιαστεί από ειδικούς αλλά από κάθε λογής μη αρχιτέκτονες και εμπόρους με πτυχία μηχανικών. Δεν θα έπρεπε να αρχίσουμε από εκεί?
ΤΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΝΟΜΙΑΣ
Το ότι οι ημιυπαίθριοι χώροι κλείνονται κατά παράβαση του ΓΟΚ έχει δυσμενές για την κοινωνία αποτέλεσμα μόνο στην περίπτωση που τα επιπλέον τετραγωνικά επιτρέπουν τη διαβίωση μεγαλύτερου από το προβλεπόμενο αριθμού κατοίκων, αριθμός που ελέγχεται από τον ορισμό του συντελεστή δόμησης. Αυτό, γιατί έτσι ο αριθμός των κατοίκων σε μία περιοχή υπερβαίνει τον αριθμό που η φέρουσα ικανότητα της περιοχής μπορεί να καλύψει έτσι ώστε οι πολίτες να απολαμβάνουν τα κατώτερα επιτρεπτά όρια ποιότητας ζωής.
Κατά την άποψή μου, το γεγονός αυτό, και μόνο αυτό, αποτελεί αιτία ενασχόλησης με το πρόβλημα των κλεισμένων ημιυπαιθρίων καθώς έχει άμεση επίπτωση στην ποιότητα ζωής του κοινωνικού συνόλου. Δυστυχώς, το θέμα δεν αντιμετωπίζεται από την οπτική αυτή, διότι αν αντιμετωπίζονταν έτσι, η λύση του ‘πληρώνω και ‘διευθετώ’ δεν λύνει το πρόβλημα και δεν έχει ουσία.
Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ > Ο ‘ΕΝΔΙΑΜΕΣΟΣ’ ΧΩΡΟΣ
Η αρχιτεκτονική και ο τρόπος που κάθε λαός κτίζει αποτελεί την μετουσίωση του τρόπου που σχετίζεται με το περιβάλλον του, το φυσικό αλλά και το κοινωνικό. Ο τρόπος που κάθε λαός κτίζει δημιουργείται μέσω των ιδιαίτερων του αναγκών και η Επιστήμη της αρχιτεκτονικής είναι αυτή που αναγνωρίζει τις ανάγκες αυτές και ανταποκρίνεται αναλόγως. Ο τρόπος ο οποίος κτίζουμε αποτελεί κομμάτι του πολιτισμού μας και είναι αποτέλεσμα του πολιτισμού αυτού.
Στη Ελλάδα σήμερα έχουμε επιτρέψει ο τρόπος που κτίζουμε να καθορίζεται από τις κερδοσκοπικές ανάγκες της αγοράς και μόνο από αυτές.
Παρόλα αυτά όλοι μας (ελπίζω αυτό να ισχύει ακόμη) γνωρίζουμε ότι το κλίμα αποτελεί τον καθοριστικό παράγοντα που επηρεάζει την αρχιτεκτονική ενός τόπου. Ο τρόπος που οι άνθρωποι κτίζουν ανταποκρίνεται στις κλιματικές συνθήκες της περιοχής και όχι στις ανάγκες κερδοφορίας των εμπόρων κατοικιών. Η επιστήμη της αρχιτεκτονικής μελετά τους παράγοντες που λειτουργούν στη διαδικασία παραγωγής των κτηρίων μας και στη χώρα μας, το δικαίωμα αυτό έχει αφαιρεθεί από τους πολίτες. Καλή αρχιτεκτονική δεν δικαιούνται οι πολίτες διότι η αγορά έχει επιβάλει στο κράτος το δικαίωμα των μη αρχιτεκτόνων να κτίζουν και να πωλούν κουτιά. Και βέβαια, όσο ποιο μεγαλύτερες είναι οι εσωτερικές διαστάσεις των κουτιών αυτών τόσο μεγαλύτερη και η αξία του, αφού μόνο αυτή η ποιότητα έχει απομείνει και μόνο αυτή αναγνωρίζεται από τους έμπορους αλλά και από τους αγοραστές.
Οι αρχιτέκτονες υποστηρίζουμε το αυτονόητο, ότι τα κτήρια μας ΠΡΕΠΕΙ να ανταποκρίνονται στις κλιματικές συνθήκες στις οποίες παράγονται. Το ποιο χαρακτηριστικό παράδειγμα του Ελληνικού πολιτισμού στο πεδίο της δόμησης, μετά την αρχή της ανθρώπινης κλίμακας, είναι η χρήση του εξωτερικού χώρου ως χώρου ζωής για τις καθημερινές μας δραστηριότητες. Ο ενδιάμεσος χώρος, αυτός που το Ελληνικό μας κλίμα επιτρέπει να χρησιμοποιούμε καθώς οι κλιματικές διαφορές μεταξύ εσωτερικού και εξωτερικού χώρου είναι ήπιες, επιτρέποντας μία συμβιωτική σχέση του ‘μέσα’ με το ‘έξω’, με εργαλείο τον ημιυπαίθριο χώρο ο οποίος εξομαλύνει τη διαφορά αυτή περισσότερο επιτρέποντας έτσι την ανάπτυξη του χαρακτηριστικού αυτού που οι Έλληνες είχαν ανέκαθεν: ΤΗΝ ΕΠΑΦΉ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΡΜΟΝΙΚΗ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗ ΦΥΣΗ. Το χαρακτηριστικό αυτό που στάθηκε ως αφορμή της γέννησης του πολιτισμού μας, της διαφοροποίησης μας από τους βόρειους λαούς και που μετουσιώνεται με τη χρήση του Ελληνικού χαρακτηριστικού της ύπαρξης του ημιυπαίθριου χώρου στην Αρχιτεκτονική μας. Μια αρχιτεκτονική που βιάζεται και διαστρεβλώνεται από τους μη αρχιτέκτονες μηχανικούς και τους έμπορους με πτυχία μηχανικών και που το κράτος πρέπει να προστατέψει και όχι να ρίξει τη χαριστική βολή εκτελώντας άλλη μια ελπίδα για την ανάκαμψη του πολιτισμού μας στην Ελλάδα και ισοπεδώνοντας τους πάντες και τα πάντα με λύσεις προερχόμενες όχι από το πεδίο της γνώσης αλλά από το πεδίο της ρηχής ευκολίας, της άγνοιας και της φυγοπονίας.
Οι ημιυπαίθριοι χώροι αποτελούν πολιτιστικό γνώρισμα της χώρας μας, ανταποκρίνονται άμεσα στις κλιματολογικές μας συνθήκες και είναι γνώρισμα της Ελληνικής αρχιτεκτονικής από αρχαιοτάτων χρόνων. Αποτελούν και αποτελούσαν ανέκαθεν χώρους ζωής και είναι η μετουσίωση της συμβιωτικής σχέσης που οι Μεσόγειοι έχουμε με το ήπιο φυσικό περιβάλλον μας, σε αντιδιαστολή με την εξουσιαστική σχέση που χαρακτηρίζει λαούς με ‘σκληρότερες’ κλιματικές συνθήκες. Η σχέση μας αυτή με το περιβάλλον υποσυνείδητα διαμορφώνει το χαρακτήρα του Έλληνα με στοιχεία που τον χαρακτηρίζουν και διατηρούνται στο DNA μας. Ο χαρακτήρας αυτός επηρεάζεται και διαμορφώνεται από το δομημένο περιβάλλον στο οποίο ζούμε και αναπτυσσόμαστε και οποιαδήποτε επέμβαση σε αυτό έχει συνέπειες πολύ μεγαλύτερες από αυτές που ίσως φαίνονται με την πρώτη ματιά. Προς συντομία χρόνου και χώρου αναφέρω μόνο την καταστροφή των πολιτιστικών μας χαρακτηριστικών αλλά και του συλλογικού μας ψυχισμού που αδιαμφισβήτητα εάν συνεχίσουμε έτσι θα αντιμετωπίσει προβλήματα ψυχικής σταθερότητας αφού οι πράξεις του και οι συμπεριφορές του δεν θα συνάδουν με τις αληθινές του ανάγκες. Με ποια λογική θα αφαιρέσουμε από ένα ανθρώπινο ον, στο κλίμα της Ελλάδας το δικαίωμα να ζει σε ένα χώρο που δεν είναι ούτε εσωτερικός ούτε εξωτερικός, αλλά αποτελεί τμήμα της κατοικίας του και ενώνει συμβιωτικά το ‘μέσα’ με το ‘έξω’? Κάποια στιγμή θα πρέπει να αναλογιστούμε τις πραγματικές μας ευθύνες έτσι όπως αυτές απορρέουν από τις πράξεις μας και το δικαίωμα εξουσίας που οι πολίτες προσφέρουν στο νομοθέτη.
Η παραβίαση των νόμων από τους πολίτες, η οποία έχει τις ρίζες της στον υποστηριζόμενο από το Κράτος εξευτελισμό της Τέχνης και Επιστήμης της αρχιτεκτονικής από τα συμφέροντα και τις αξίες των εμπόρων και της αγοράς, δεν πρέπει να αποτελέσει άλλοθι για ρυθμίσεις που ούτε το όποιο κοινωνικό πρόβλημα θα λύσουν, ούτε την ποιότητα της ζωής μας θα βελτιώσουν αλλά μόνο θα βοηθήσουν τα άδεια ταμεία μας. Πόσο όμως κοστολογείται ο Ελληνικός πολιτισμός? Πόσο κοστολογείται το δικαίωμα των πολιτών να ζουν σε χώρους που απαιτούνται από τις κλιματικές μας συνθήκες?
Είναι η επιτρεπόμενη παραγωγή κακών κτηρίων (εμπορικών προϊόντων και όχι χώρων ζωής) από μη αρχιτέκτονες, ο εκβιασμός των πολιτών στην αγορά κατοικίας με την έλλειψη επιλογής και πληροφόρησης, ο μη σχεδιασμός ημιυπαίθριων χώρων για τους σκοπούς που αυτοί προορίζονται αλλά για να κλειστούν, ο μη έλεγχος και η ατιμωρησία, άλλοθι για την καταστροφή των πολιτιστικών μας στοιχείων, της ψυχικής μας υγείας, της υγειούς σχέσης με το περιβάλλον μας και του δικαιώματος να ανταποκριθούμε στις κλιματικές μας συνθήκες έτσι όπως είναι αυτονόητο? Ποιος αναλαμβάνει την ευθύνη αυτή και πόσα επιτέλους θα είναι τα λεφτά που θα μπουν στο ταμείο? Δεν υπάρχουν άλλες αξίες στη ζωή μας πια? Ποια είναι η διαφορά μας από τους βορειοευρωπαίους και πως αυτή η διαφορά μετουσιώνεται στον τρόπο που κτίζουμε? Με τι πρόσωπο θα τους αντικρίζουμε όταν οι πράξεις μας αντί να μας τιμούν θα αποδεικνύουν την άγνοια μας και το θάνατο του Ελληνικού πολιτισμού?
ΠΡΟΤΑΣΗ
Στις περιοχές όπου το παράνομο κλείσιμο υμιυπαίθριων χώρων επιφέρει χρήση του κτηρίου από περισσότερους κατοίκους και παράλληλα η αύξηση αυτή υπερβαίνει τη φέρουσα ικανότητα της περιοχής να λειτουργήσει βιώσιμα, πρέπει να ληφθούν μέτρα που θα εξασφαλίσουν ότι η πυκνότητα των κατοίκων της περιοχής δεν θα υπερβαίνει τη φέρουσα ικανότητα. Αυτό μπορεί να γίνει σε μία φιλική προς τον πολίτη χώρα η οποία έχει αποφασίσει να επιβαρυνθεί τα συλλογικά λάθη του παρελθόντος, με ανάλογη αφαίρεση δικαιώματος δόμησης από δημόσια οικόπεδα στην περιοχή ή αν αυτά δεν υπάρχουν, από μείωση των συντελεστών δόμησης στα ιδιωτικά οικόπεδα επιμερίζοντας έτσι τη ζημιά σε όλους.
Στην περίπτωση μιας λιγότερο φιλικής προς τον πολίτη Διοίκησης επιβάλλεται η κατεδάφιση του παράνομου τοίχου, εφόσον η πράξη αυτή οδηγήσει στη μείωση των κατοίκων του κτηρίου, κάτι μάλλον απίθανο.
Το δικαίωμα δόμησης ημιυπαίθριων χώρων πρέπει να αυξηθεί σε 40% και να διανέμεται σύμφωνα με την κρίση του εκπαιδευμένου και νομικά υπεύθυνου αρχιτέκτονα, έτσι ώστε να αποτελέσει πραγματικό εργαλείο για το σχεδιασμό Ελληνικών χώρων ζωής, σαν αυτούς που πάντα κατασκευάζαμε και η εμπορευματοποίηση των κατοικιών από μη αρχιτέκτονες είχαν ως αποτέλεσμα να τους ξεχάσουμε. Η διοίκηση να ανταποκριθεί των υποχρεώσεών της για ελέγχους νομιμότητας και επιβολή τιμωρίας όπως οφείλει.
Οποιαδήποτε ρύθμιση που θα έχει ως αποτέλεσμα οι υπαίθριοι να μην είναι βιώσιμοι λόγω μικρών διαστάσεων ακυρώνουν το ρόλο και τη σπουδαιότητα της ανάγκης να ανταποκρινόμαστε το Ελληνικό κλίμα με Ελληνική αρχιτεκτονική και καλόν είναι να ληφθεί τουλάχιστον η σύμφωνη γνώμη των μόνων επιστημόνων που έχουν εκπαιδευτεί στο σχεδιασμό κατοικιών και αντιλαμβάνονται τις παραμέτρους της Επιστήμης τους καθώς κατέχουν το γνωστικό αυτό αντικείμενο, αυτοί είναι οι αρχιτέκτονες.
Καμία ρύθμιση δεν θα σταματήσει το σχεδιασμό προβληματικού δομημένου περιβάλλοντος εάν δεν κατοχυρωθεί το δικαίωμα των πολιτών να χρησιμοποιούν κτήρια σχεδιασμένα από τους ειδικούς και τους μόνους που έχουν εκπαιδευτεί σε αυτό, τους αρχιτέκτονες. Πρέπει το κράτος να προστατεύσει τους πολίτες του και με τον ίδιο τρόπο ακριβώς που έχει κατοχυρώσει τα αεροπλάνα να κυβερνώνται από πιλότους, οι εγχειρήσεις να γίνονται από χειρούργους και οι οδηγοί ταξί να έχουν δίπλωμα οδήγησης, να κατοχυρώσει ότι τα κτήρια ζωής των ανθρώπων θα σχεδιάζονται από τους μόνους ειδικευμένους σε αυτό, τους αρχιτέκτονες. Τότε και εμείς θα αναλάβουμε την ευθύνη εξασκώντας το δικαίωμα και την υποχρέωσή μας να ανταποκριθούμε σε οποιαδήποτε κοινωνικά προβλήματα που μπορεί να λυθούν με σωστά εφαρμοσμένη αρχιτεκτονική πράξη και συγκεκριμένες λύσεις σε συγκεκριμένα προβλήματα.
Η αρχιτεκτονική μας αποτελεί τον πολιτισμό μας και είναι προϋπόθεση της συλλογικής ψυχικής μας υγείας. Καλόν είναι οι κατέχοντες το πεδίο αυτό της γνώσης να μπορέσουν επιτέλους να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους εξασκώντας τα δικαιώματά τους και αναλαμβάνοντας τις ευθύνες τους. Μόνο το κράτος μπορεί να εξασφαλίσει το παραπάνω, με τον ορθό κανονισμό των επαγγελματικών δικαιωμάτων των μηχανικών και την προστασία των πολιτών από τους μη αρχιτέκτονες, και μόνο στο επίπεδο αυτό μπορεί και αυτό πράγματι να συνεισφέρει στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής μας με λύσεις ουσιαστικές και προερχόμενες από το πεδίο της επιστημονικής γνώσης.
Το ότι εργολάβοι και κατασκευαστές χωρίς αρχιτεκτονική εκπαίδευση και παιδεία μπορούν σύμφωνα με την εν ισχύ νομοθεσία να αρχιτεκτονούν βιάζοντας και διαστρεβλώνοντας την Τέχνη της αρχιτεκτονικής, έχοντας το νομικό δικαίωμα να μετατρέψουν τη διαδικασία δημιουργίας δομημένου περιβάλλοντος από διαδικασία δημιουργίας πολιτισμού και χώρων ζωής και ευτυχίας σε εργαλείο κερδοσκοπίας και μόνο, είναι ευθύνη της πολιτείας. Το 70% των κτηρίων μας ΔΕΝ σχεδιάζεται από αρχιτέκτονες. Κανείς μη αρχιτέκτων μηχανικός ΔΕΝ εκπαιδεύεται στο σχεδιασμό κτηρίων, πόσο μάλλον στο σχεδιασμό κτηρίων ζωής, αντικείμενο το οποίο αποτελείται από ένα συνδυασμό δεκάδων παραμέτρων, συνδυασμό που αποτελεί γνωστικό αντικείμενο ΜΟΝΟ των αρχιτεκτόνων. Οποιαδήποτε παραγωγή κτηρίων από μηχανικούς που δεν κατέχουν το γνωστικό αυτό πεδίο μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα μόνο τη διαστρέβλωση της Τέχνης και Επιστήμης μας, την ελάττωση της ποιότητας της ζωής μας, ψυχολογικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά προβλήματα. Αυτή είναι η πραγματικότητα που βιώνει η χώρα μας και αυτός είναι ο λόγος όλων των προβλημάτων που σχετίζονται με το δομημένο περιβάλλον μας. Από τη μία η παραγωγή των κτηρίων από μη ειδικούς από την άλλη η απόλυτη εμπορευματοποίηση της Τέχνης του δομείν. Δεν είναι ευθύνη του κερδοσκόπου μη αρχιτέκτονα (μηχανικού ή εργολάβου) ούτε ευθύνη του πολίτη που του λείπει ένα δωμάτιο, και δεν είναι σε θέση να καλύψει την ανάγκη του αυτή με άλλο τρόπο, αφού η αγορά τον παραπέμπει σε έμπορο διαμερισμάτων παρά σε επιστήμονα με αρχιτεκτονικές γνώσεις που έντεχνα και με σεβασμό στην επιστήμη του και τον άνθρωπο θα καλύψει τις ανάγκες του. Είναι ευθύνη της πολιτείας να προστατέψει τους πολίτες της καθοδηγώντας τους στη χρήση των ειδικών αρχιτεκτόνων για την κάλυψη των αρχιτεκτονικών τους αναγκών, επιβάλλοντας με τη χρήση της νομοθεσίας το αυτονόητο: οι αρχιτέκτονες να αρχιτεκτονούν, οι πολιτικοί μηχανικοί να υπολογίζουν τις αντοχές των υλικών, οι τοπογράφοι να τοπογραφούν και οι μηχανολόγοι να σχεδιάζουν μηχανολογικές εγκαταστάσεις. Το 70% των κτηρίων μας ΔΕΝ έχουν σχεδιαστεί από ειδικούς αλλά από κάθε λογής μη αρχιτέκτονες και εμπόρους με πτυχία μηχανικών. Δεν θα έπρεπε να αρχίσουμε από εκεί?
ΤΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΝΟΜΙΑΣ
Το ότι οι ημιυπαίθριοι χώροι κλείνονται κατά παράβαση του ΓΟΚ έχει δυσμενές για την κοινωνία αποτέλεσμα μόνο στην περίπτωση που τα επιπλέον τετραγωνικά επιτρέπουν τη διαβίωση μεγαλύτερου από το προβλεπόμενο αριθμού κατοίκων, αριθμός που ελέγχεται από τον ορισμό του συντελεστή δόμησης. Αυτό, γιατί έτσι ο αριθμός των κατοίκων σε μία περιοχή υπερβαίνει τον αριθμό που η φέρουσα ικανότητα της περιοχής μπορεί να καλύψει έτσι ώστε οι πολίτες να απολαμβάνουν τα κατώτερα επιτρεπτά όρια ποιότητας ζωής.
Κατά την άποψή μου, το γεγονός αυτό, και μόνο αυτό, αποτελεί αιτία ενασχόλησης με το πρόβλημα των κλεισμένων ημιυπαιθρίων καθώς έχει άμεση επίπτωση στην ποιότητα ζωής του κοινωνικού συνόλου. Δυστυχώς, το θέμα δεν αντιμετωπίζεται από την οπτική αυτή, διότι αν αντιμετωπίζονταν έτσι, η λύση του ‘πληρώνω και ‘διευθετώ’ δεν λύνει το πρόβλημα και δεν έχει ουσία.
Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ > Ο ‘ΕΝΔΙΑΜΕΣΟΣ’ ΧΩΡΟΣ
Η αρχιτεκτονική και ο τρόπος που κάθε λαός κτίζει αποτελεί την μετουσίωση του τρόπου που σχετίζεται με το περιβάλλον του, το φυσικό αλλά και το κοινωνικό. Ο τρόπος που κάθε λαός κτίζει δημιουργείται μέσω των ιδιαίτερων του αναγκών και η Επιστήμη της αρχιτεκτονικής είναι αυτή που αναγνωρίζει τις ανάγκες αυτές και ανταποκρίνεται αναλόγως. Ο τρόπος ο οποίος κτίζουμε αποτελεί κομμάτι του πολιτισμού μας και είναι αποτέλεσμα του πολιτισμού αυτού.
Στη Ελλάδα σήμερα έχουμε επιτρέψει ο τρόπος που κτίζουμε να καθορίζεται από τις κερδοσκοπικές ανάγκες της αγοράς και μόνο από αυτές.
Παρόλα αυτά όλοι μας (ελπίζω αυτό να ισχύει ακόμη) γνωρίζουμε ότι το κλίμα αποτελεί τον καθοριστικό παράγοντα που επηρεάζει την αρχιτεκτονική ενός τόπου. Ο τρόπος που οι άνθρωποι κτίζουν ανταποκρίνεται στις κλιματικές συνθήκες της περιοχής και όχι στις ανάγκες κερδοφορίας των εμπόρων κατοικιών. Η επιστήμη της αρχιτεκτονικής μελετά τους παράγοντες που λειτουργούν στη διαδικασία παραγωγής των κτηρίων μας και στη χώρα μας, το δικαίωμα αυτό έχει αφαιρεθεί από τους πολίτες. Καλή αρχιτεκτονική δεν δικαιούνται οι πολίτες διότι η αγορά έχει επιβάλει στο κράτος το δικαίωμα των μη αρχιτεκτόνων να κτίζουν και να πωλούν κουτιά. Και βέβαια, όσο ποιο μεγαλύτερες είναι οι εσωτερικές διαστάσεις των κουτιών αυτών τόσο μεγαλύτερη και η αξία του, αφού μόνο αυτή η ποιότητα έχει απομείνει και μόνο αυτή αναγνωρίζεται από τους έμπορους αλλά και από τους αγοραστές.
Οι αρχιτέκτονες υποστηρίζουμε το αυτονόητο, ότι τα κτήρια μας ΠΡΕΠΕΙ να ανταποκρίνονται στις κλιματικές συνθήκες στις οποίες παράγονται. Το ποιο χαρακτηριστικό παράδειγμα του Ελληνικού πολιτισμού στο πεδίο της δόμησης, μετά την αρχή της ανθρώπινης κλίμακας, είναι η χρήση του εξωτερικού χώρου ως χώρου ζωής για τις καθημερινές μας δραστηριότητες. Ο ενδιάμεσος χώρος, αυτός που το Ελληνικό μας κλίμα επιτρέπει να χρησιμοποιούμε καθώς οι κλιματικές διαφορές μεταξύ εσωτερικού και εξωτερικού χώρου είναι ήπιες, επιτρέποντας μία συμβιωτική σχέση του ‘μέσα’ με το ‘έξω’, με εργαλείο τον ημιυπαίθριο χώρο ο οποίος εξομαλύνει τη διαφορά αυτή περισσότερο επιτρέποντας έτσι την ανάπτυξη του χαρακτηριστικού αυτού που οι Έλληνες είχαν ανέκαθεν: ΤΗΝ ΕΠΑΦΉ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΡΜΟΝΙΚΗ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗ ΦΥΣΗ. Το χαρακτηριστικό αυτό που στάθηκε ως αφορμή της γέννησης του πολιτισμού μας, της διαφοροποίησης μας από τους βόρειους λαούς και που μετουσιώνεται με τη χρήση του Ελληνικού χαρακτηριστικού της ύπαρξης του ημιυπαίθριου χώρου στην Αρχιτεκτονική μας. Μια αρχιτεκτονική που βιάζεται και διαστρεβλώνεται από τους μη αρχιτέκτονες μηχανικούς και τους έμπορους με πτυχία μηχανικών και που το κράτος πρέπει να προστατέψει και όχι να ρίξει τη χαριστική βολή εκτελώντας άλλη μια ελπίδα για την ανάκαμψη του πολιτισμού μας στην Ελλάδα και ισοπεδώνοντας τους πάντες και τα πάντα με λύσεις προερχόμενες όχι από το πεδίο της γνώσης αλλά από το πεδίο της ρηχής ευκολίας, της άγνοιας και της φυγοπονίας.
Οι ημιυπαίθριοι χώροι αποτελούν πολιτιστικό γνώρισμα της χώρας μας, ανταποκρίνονται άμεσα στις κλιματολογικές μας συνθήκες και είναι γνώρισμα της Ελληνικής αρχιτεκτονικής από αρχαιοτάτων χρόνων. Αποτελούν και αποτελούσαν ανέκαθεν χώρους ζωής και είναι η μετουσίωση της συμβιωτικής σχέσης που οι Μεσόγειοι έχουμε με το ήπιο φυσικό περιβάλλον μας, σε αντιδιαστολή με την εξουσιαστική σχέση που χαρακτηρίζει λαούς με ‘σκληρότερες’ κλιματικές συνθήκες. Η σχέση μας αυτή με το περιβάλλον υποσυνείδητα διαμορφώνει το χαρακτήρα του Έλληνα με στοιχεία που τον χαρακτηρίζουν και διατηρούνται στο DNA μας. Ο χαρακτήρας αυτός επηρεάζεται και διαμορφώνεται από το δομημένο περιβάλλον στο οποίο ζούμε και αναπτυσσόμαστε και οποιαδήποτε επέμβαση σε αυτό έχει συνέπειες πολύ μεγαλύτερες από αυτές που ίσως φαίνονται με την πρώτη ματιά. Προς συντομία χρόνου και χώρου αναφέρω μόνο την καταστροφή των πολιτιστικών μας χαρακτηριστικών αλλά και του συλλογικού μας ψυχισμού που αδιαμφισβήτητα εάν συνεχίσουμε έτσι θα αντιμετωπίσει προβλήματα ψυχικής σταθερότητας αφού οι πράξεις του και οι συμπεριφορές του δεν θα συνάδουν με τις αληθινές του ανάγκες. Με ποια λογική θα αφαιρέσουμε από ένα ανθρώπινο ον, στο κλίμα της Ελλάδας το δικαίωμα να ζει σε ένα χώρο που δεν είναι ούτε εσωτερικός ούτε εξωτερικός, αλλά αποτελεί τμήμα της κατοικίας του και ενώνει συμβιωτικά το ‘μέσα’ με το ‘έξω’? Κάποια στιγμή θα πρέπει να αναλογιστούμε τις πραγματικές μας ευθύνες έτσι όπως αυτές απορρέουν από τις πράξεις μας και το δικαίωμα εξουσίας που οι πολίτες προσφέρουν στο νομοθέτη.
Η παραβίαση των νόμων από τους πολίτες, η οποία έχει τις ρίζες της στον υποστηριζόμενο από το Κράτος εξευτελισμό της Τέχνης και Επιστήμης της αρχιτεκτονικής από τα συμφέροντα και τις αξίες των εμπόρων και της αγοράς, δεν πρέπει να αποτελέσει άλλοθι για ρυθμίσεις που ούτε το όποιο κοινωνικό πρόβλημα θα λύσουν, ούτε την ποιότητα της ζωής μας θα βελτιώσουν αλλά μόνο θα βοηθήσουν τα άδεια ταμεία μας. Πόσο όμως κοστολογείται ο Ελληνικός πολιτισμός? Πόσο κοστολογείται το δικαίωμα των πολιτών να ζουν σε χώρους που απαιτούνται από τις κλιματικές μας συνθήκες?
Είναι η επιτρεπόμενη παραγωγή κακών κτηρίων (εμπορικών προϊόντων και όχι χώρων ζωής) από μη αρχιτέκτονες, ο εκβιασμός των πολιτών στην αγορά κατοικίας με την έλλειψη επιλογής και πληροφόρησης, ο μη σχεδιασμός ημιυπαίθριων χώρων για τους σκοπούς που αυτοί προορίζονται αλλά για να κλειστούν, ο μη έλεγχος και η ατιμωρησία, άλλοθι για την καταστροφή των πολιτιστικών μας στοιχείων, της ψυχικής μας υγείας, της υγειούς σχέσης με το περιβάλλον μας και του δικαιώματος να ανταποκριθούμε στις κλιματικές μας συνθήκες έτσι όπως είναι αυτονόητο? Ποιος αναλαμβάνει την ευθύνη αυτή και πόσα επιτέλους θα είναι τα λεφτά που θα μπουν στο ταμείο? Δεν υπάρχουν άλλες αξίες στη ζωή μας πια? Ποια είναι η διαφορά μας από τους βορειοευρωπαίους και πως αυτή η διαφορά μετουσιώνεται στον τρόπο που κτίζουμε? Με τι πρόσωπο θα τους αντικρίζουμε όταν οι πράξεις μας αντί να μας τιμούν θα αποδεικνύουν την άγνοια μας και το θάνατο του Ελληνικού πολιτισμού?
ΠΡΟΤΑΣΗ
Στις περιοχές όπου το παράνομο κλείσιμο υμιυπαίθριων χώρων επιφέρει χρήση του κτηρίου από περισσότερους κατοίκους και παράλληλα η αύξηση αυτή υπερβαίνει τη φέρουσα ικανότητα της περιοχής να λειτουργήσει βιώσιμα, πρέπει να ληφθούν μέτρα που θα εξασφαλίσουν ότι η πυκνότητα των κατοίκων της περιοχής δεν θα υπερβαίνει τη φέρουσα ικανότητα. Αυτό μπορεί να γίνει σε μία φιλική προς τον πολίτη χώρα η οποία έχει αποφασίσει να επιβαρυνθεί τα συλλογικά λάθη του παρελθόντος, με ανάλογη αφαίρεση δικαιώματος δόμησης από δημόσια οικόπεδα στην περιοχή ή αν αυτά δεν υπάρχουν, από μείωση των συντελεστών δόμησης στα ιδιωτικά οικόπεδα επιμερίζοντας έτσι τη ζημιά σε όλους.
Στην περίπτωση μιας λιγότερο φιλικής προς τον πολίτη Διοίκησης επιβάλλεται η κατεδάφιση του παράνομου τοίχου, εφόσον η πράξη αυτή οδηγήσει στη μείωση των κατοίκων του κτηρίου, κάτι μάλλον απίθανο.
Το δικαίωμα δόμησης ημιυπαίθριων χώρων πρέπει να αυξηθεί σε 40% και να διανέμεται σύμφωνα με την κρίση του εκπαιδευμένου και νομικά υπεύθυνου αρχιτέκτονα, έτσι ώστε να αποτελέσει πραγματικό εργαλείο για το σχεδιασμό Ελληνικών χώρων ζωής, σαν αυτούς που πάντα κατασκευάζαμε και η εμπορευματοποίηση των κατοικιών από μη αρχιτέκτονες είχαν ως αποτέλεσμα να τους ξεχάσουμε. Η διοίκηση να ανταποκριθεί των υποχρεώσεών της για ελέγχους νομιμότητας και επιβολή τιμωρίας όπως οφείλει.
Οποιαδήποτε ρύθμιση που θα έχει ως αποτέλεσμα οι υπαίθριοι να μην είναι βιώσιμοι λόγω μικρών διαστάσεων ακυρώνουν το ρόλο και τη σπουδαιότητα της ανάγκης να ανταποκρινόμαστε το Ελληνικό κλίμα με Ελληνική αρχιτεκτονική και καλόν είναι να ληφθεί τουλάχιστον η σύμφωνη γνώμη των μόνων επιστημόνων που έχουν εκπαιδευτεί στο σχεδιασμό κατοικιών και αντιλαμβάνονται τις παραμέτρους της Επιστήμης τους καθώς κατέχουν το γνωστικό αυτό αντικείμενο, αυτοί είναι οι αρχιτέκτονες.
Καμία ρύθμιση δεν θα σταματήσει το σχεδιασμό προβληματικού δομημένου περιβάλλοντος εάν δεν κατοχυρωθεί το δικαίωμα των πολιτών να χρησιμοποιούν κτήρια σχεδιασμένα από τους ειδικούς και τους μόνους που έχουν εκπαιδευτεί σε αυτό, τους αρχιτέκτονες. Πρέπει το κράτος να προστατεύσει τους πολίτες του και με τον ίδιο τρόπο ακριβώς που έχει κατοχυρώσει τα αεροπλάνα να κυβερνώνται από πιλότους, οι εγχειρήσεις να γίνονται από χειρούργους και οι οδηγοί ταξί να έχουν δίπλωμα οδήγησης, να κατοχυρώσει ότι τα κτήρια ζωής των ανθρώπων θα σχεδιάζονται από τους μόνους ειδικευμένους σε αυτό, τους αρχιτέκτονες. Τότε και εμείς θα αναλάβουμε την ευθύνη εξασκώντας το δικαίωμα και την υποχρέωσή μας να ανταποκριθούμε σε οποιαδήποτε κοινωνικά προβλήματα που μπορεί να λυθούν με σωστά εφαρμοσμένη αρχιτεκτονική πράξη και συγκεκριμένες λύσεις σε συγκεκριμένα προβλήματα.
Η αρχιτεκτονική μας αποτελεί τον πολιτισμό μας και είναι προϋπόθεση της συλλογικής ψυχικής μας υγείας. Καλόν είναι οι κατέχοντες το πεδίο αυτό της γνώσης να μπορέσουν επιτέλους να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους εξασκώντας τα δικαιώματά τους και αναλαμβάνοντας τις ευθύνες τους. Μόνο το κράτος μπορεί να εξασφαλίσει το παραπάνω, με τον ορθό κανονισμό των επαγγελματικών δικαιωμάτων των μηχανικών και την προστασία των πολιτών από τους μη αρχιτέκτονες, και μόνο στο επίπεδο αυτό μπορεί και αυτό πράγματι να συνεισφέρει στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής μας με λύσεις ουσιαστικές και προερχόμενες από το πεδίο της επιστημονικής γνώσης.
Δευτέρα 25 Μαΐου 2009
Ενστάσεις Σουφλιά για τα φωτοβολταϊκά στη στέγη
Του ΜΙΧΑΛΗ ΚΑΪΤΑΝΤΖΙΔΗ
Μετά το κλίμα ευφορίας που προκάλεσαν οι ανακοινώσεις του υπουργού Ανάπτυξης Κωστή Χατζηδάκη, το ΥΠΕΧΩΔΕ σε χθεσινή του ανακοίνωση «προσγείωσε» όσους περίμεναν ότι θα μπορούν να τοποθετήσουν φωτοβολταϊκά οπουδήποτε.
Αναφέρει συγκεκριμένα ότι το άρθρο 5 της απόφασης θα προσδιορίζει τους όρους εγκατάστασης σε σχέση με:
* Την αισθητική.
* Το ποσοστό κάλυψης.
* Τη μόνωση.
Ακόμη, η απόφαση δεν θα επιτρέπει την τοποθέτηση φωτοβολταϊκών σε απολήξεις κλιμακοστασίων, παραδοσιακούς οικισμούς και διατηρητέα κτίρια, εκτός και αν επιτρέπονται από τους ειδικούς όρους δόμησης που διέπουν τους οικισμούς και τα συγκεκριμένα κτίρια.
**Την ίδια στιγμή, η ΔΕΗ, μέσω της θυγατρικής της ΔΕΗ Ανανεώσιμες, σχεδιάζει να εμπλακεί επιχειρηματικά στην εγκατάσταση φωτοβολταϊκών, στο πλαίσιο του πργράμματος που εξήγγειλε το υπουργείο Ανάπτυξης.
Αυτό αναφέρουν πηγές της διοίκησης, ενώ η εταιρεία προετοιμάζεται για την υποδοχή των αιτημάτων σύνδεσης φωτοβολταϊκών στο δίκτυο.
Συγκεκριμένα η ΔΕΗ ανακοίνωσε ότι αναλαμβάνει μια σειρά από δράσεις όπως:
* Παροχή συστηματικής και ολοκληρωμένης πληροφόρησης στους υποψήφιους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβολταϊκά στις Στέγες (ΦΒΣ) και σε εκτός σχεδίου περιοχές. Η πληροφόρηση θα πραγματοποιηθεί μέσα από την ιστοσελίδα της ΔΕΗ, με έντυπο υλικό από τα πρακτορεία και τις υπηρεσίες της, με ενημερωτικά έντυπα μέσω των λογαριασμών ρεύματος, κ.λπ.
* Επίλυση των τεχνικών θεμάτων που έχουν σχέση με την εγκατάσταση και λειτουργία φωτοβολταϊκών.
* Γρήγορη υπογραφή των συμβάσεων που θα συνάπτει η ΔΕΗ με τους παραγωγούς που θα αναπτύσσουν φωτοβολταϊκά.
* Γρήγορος διακανονισμός των οικονομικών συναλλαγών που θα προκύψουν από τη λειτουργία φωτοβολταϊκών σε στέγες και εκτός σχεδίου περιοχές μέσω του πληροφοριακού συστήματος εκδόσεων λογαριασμών.
Ηδη η ΔΕΗ για τη γρήγορη επίλυση των θεμάτων αυτών συγκρότησε επιτροπή με επικεφαλής τον αντιπρόεδρο και αναπληρωτή διευθύνοντα σύμβουλο καθηγητή Νίκο Χατζηαργυρίου.
Νομικά κενά
Τέλος, θα πρέπει να σημειωθεί ότι έως την έκδοση της Κοινής Υπουργικής Απόφασης και της εγκυκλίου που θα σημάνει την εφαρμογή του προγράμματος, θα πρέπει να ρυθμιστούν επιμέρους εκκρεμότητες οι οποίες «ανακαλύπτονται» στην πορεία.
Για παράδειγμα, σύμφωνα με πηγές της ΔΕΗ, υπάρχει νομικό κενό στις περιπτώσεις εγκατάστασης φωτοβολταϊκού σε ακίνητο που είναι νοικιασμένο. Συγκεκριμένα αναφέρουν, η ΔΕΗ υπογράφει τη σύμβαση αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας με τον ιδιοκτήτη του ακινήτου, ενώ ο συμψηφισμός της παραγόμενης θα πρέπει να γίνεται με την ενέργεια που καταναλίσκει ο ενοικιαστής που χρησιμοποιεί το ακίνητο.
Ηδη οι νομικοί της ΔΕΗ προσπαθούν να βρουν λύση στο θέμα, το οποίο αφορά πολλές χιλιάδες ακίνητα. Πιο πολύπλοκη όμως γίνεται η υπόθεση, όταν ο ιδιοκτήτης του ακινήτου στο οποίο πρόκειται να εγκατασταθεί φωτοβολταϊκό το νοικιάζει, και για κατοικία νοικιάζει άλλο ακίνητο. Και στη μία και στην άλλη περίπτωση θα πρέπει να ξεκαθαρίσει με ποιον μετρητή θα γίνεται ο συμψηφισμός της ενέργειας που θα παράγει το φωτοβολταϊκό.
http://www.enet.gr/?i=news.el.ellada&id=46726
Μετά το κλίμα ευφορίας που προκάλεσαν οι ανακοινώσεις του υπουργού Ανάπτυξης Κωστή Χατζηδάκη, το ΥΠΕΧΩΔΕ σε χθεσινή του ανακοίνωση «προσγείωσε» όσους περίμεναν ότι θα μπορούν να τοποθετήσουν φωτοβολταϊκά οπουδήποτε.
Αναφέρει συγκεκριμένα ότι το άρθρο 5 της απόφασης θα προσδιορίζει τους όρους εγκατάστασης σε σχέση με:
* Την αισθητική.
* Το ποσοστό κάλυψης.
* Τη μόνωση.
Ακόμη, η απόφαση δεν θα επιτρέπει την τοποθέτηση φωτοβολταϊκών σε απολήξεις κλιμακοστασίων, παραδοσιακούς οικισμούς και διατηρητέα κτίρια, εκτός και αν επιτρέπονται από τους ειδικούς όρους δόμησης που διέπουν τους οικισμούς και τα συγκεκριμένα κτίρια.
**Την ίδια στιγμή, η ΔΕΗ, μέσω της θυγατρικής της ΔΕΗ Ανανεώσιμες, σχεδιάζει να εμπλακεί επιχειρηματικά στην εγκατάσταση φωτοβολταϊκών, στο πλαίσιο του πργράμματος που εξήγγειλε το υπουργείο Ανάπτυξης.
Αυτό αναφέρουν πηγές της διοίκησης, ενώ η εταιρεία προετοιμάζεται για την υποδοχή των αιτημάτων σύνδεσης φωτοβολταϊκών στο δίκτυο.
Συγκεκριμένα η ΔΕΗ ανακοίνωσε ότι αναλαμβάνει μια σειρά από δράσεις όπως:
* Παροχή συστηματικής και ολοκληρωμένης πληροφόρησης στους υποψήφιους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβολταϊκά στις Στέγες (ΦΒΣ) και σε εκτός σχεδίου περιοχές. Η πληροφόρηση θα πραγματοποιηθεί μέσα από την ιστοσελίδα της ΔΕΗ, με έντυπο υλικό από τα πρακτορεία και τις υπηρεσίες της, με ενημερωτικά έντυπα μέσω των λογαριασμών ρεύματος, κ.λπ.
* Επίλυση των τεχνικών θεμάτων που έχουν σχέση με την εγκατάσταση και λειτουργία φωτοβολταϊκών.
* Γρήγορη υπογραφή των συμβάσεων που θα συνάπτει η ΔΕΗ με τους παραγωγούς που θα αναπτύσσουν φωτοβολταϊκά.
* Γρήγορος διακανονισμός των οικονομικών συναλλαγών που θα προκύψουν από τη λειτουργία φωτοβολταϊκών σε στέγες και εκτός σχεδίου περιοχές μέσω του πληροφοριακού συστήματος εκδόσεων λογαριασμών.
Ηδη η ΔΕΗ για τη γρήγορη επίλυση των θεμάτων αυτών συγκρότησε επιτροπή με επικεφαλής τον αντιπρόεδρο και αναπληρωτή διευθύνοντα σύμβουλο καθηγητή Νίκο Χατζηαργυρίου.
Νομικά κενά
Τέλος, θα πρέπει να σημειωθεί ότι έως την έκδοση της Κοινής Υπουργικής Απόφασης και της εγκυκλίου που θα σημάνει την εφαρμογή του προγράμματος, θα πρέπει να ρυθμιστούν επιμέρους εκκρεμότητες οι οποίες «ανακαλύπτονται» στην πορεία.
Για παράδειγμα, σύμφωνα με πηγές της ΔΕΗ, υπάρχει νομικό κενό στις περιπτώσεις εγκατάστασης φωτοβολταϊκού σε ακίνητο που είναι νοικιασμένο. Συγκεκριμένα αναφέρουν, η ΔΕΗ υπογράφει τη σύμβαση αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας με τον ιδιοκτήτη του ακινήτου, ενώ ο συμψηφισμός της παραγόμενης θα πρέπει να γίνεται με την ενέργεια που καταναλίσκει ο ενοικιαστής που χρησιμοποιεί το ακίνητο.
Ηδη οι νομικοί της ΔΕΗ προσπαθούν να βρουν λύση στο θέμα, το οποίο αφορά πολλές χιλιάδες ακίνητα. Πιο πολύπλοκη όμως γίνεται η υπόθεση, όταν ο ιδιοκτήτης του ακινήτου στο οποίο πρόκειται να εγκατασταθεί φωτοβολταϊκό το νοικιάζει, και για κατοικία νοικιάζει άλλο ακίνητο. Και στη μία και στην άλλη περίπτωση θα πρέπει να ξεκαθαρίσει με ποιον μετρητή θα γίνεται ο συμψηφισμός της ενέργειας που θα παράγει το φωτοβολταϊκό.
http://www.enet.gr/?i=news.el.ellada&id=46726
Σάββατο 23 Μαΐου 2009
Κατ’ οίκον παραγωγή ρεύματος με φωτοβολταϊκά στις στέγες
Της Xρυσας Λιαγγου
Tη δική του «μικρή ΔEH» θα μπορεί να εγκαταστήσει στην ταράτσα του σπιτιού του κάθε πολίτης της χώρας αξιοποιώντας την ηλιακή ενέργεια. Xωρίς γραφειοκρατικές διαδικασίες για έκδοση αδειών, χωρίς υποχρέωση τήρησης βιβλίων στην εφορία, με μια απλή διαδικασία που θα ξεκινά με αίτηση στη ΔEH και θα διαρκεί συνολικά 70 ημέρες, θα μπορεί να εγκαταστήσει φωτοβολταϊκό πάνελ ισχύος μέχρι και 10 KW στη στέγη του σπιτιού του και να παράγει το ρεύμα που καταναλώνει. Aυτό προβλέπει η Κοινή Υπουργική Απόφαση (KYA) των υπουργείων Aνάπτυξης, Oικονομίας και YΠEXΩΔE που παρουσίασε χθες ο υπουργός Aνάπτυξης K. Xατζηδάκης και ο γενικός γραμματέας K. Mουσουρούλης και η οποία όπως ειπώθηκε αναμένεται να υπογραφεί και να δημοσιευθεί στην Eφημερίδα της Kυβερνήσεως μέσα στο επόμενο 15νθήμερο.
Mε τη δημοσίευση της συγκεκριμένης KYA ανοίγει ο δρόμος για την εφαρμογή του δεκαετούς διάρκειας προγράμματος «φωτοβολταϊκά σε κτίρια» που εφαρμόζεται για πρώτη φορά στη χώρα μας και φιλοδοξεί να συμβάλει τόσο στην επίτευξη του δεσμευτικού στόχου για τη διείσδυση των AΠE όσο και στην αντιμετώπιση της αιχμής ζήτησης ενέργειας που εμφανίζεται το καλοκαίρι λόγω της αυξημένης χρήσης των κλιματιστικών αλλά και στη στροφή των πολιτών προς την «πράσινη ενέργεια».
Μονοκατοικίες
Tο πρόγραμμα απευθύνεται στους καταναλωτές του ηπειρωτικού και διασυνδεδεμένου συστήματος. Στα νησιά, όπως διευκρίνισε ο υπουργός, δεν μπορεί να εφαρμοστεί σε αυτή τη φάση λόγω προβλημάτων του δικτύου της ΔEH. Eκτός από τις κατοικίες χρήση του προγράμματος μπορούν να κάνουν και μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις για το ρεύμα πάντα που καταναλώνουν οι ίδιες και όχι για εμπόριο. Για τις μονοκατοικίες όπου και αναμένεται το πρόγραμμα να έχει μεγαλύτερη απήχηση, ο ιδιοκτήτης θα καταθέτει μια απλή αίτηση για σύνδεση στα κατά τόπους γραφεία της ΔEH, η οποία υποχρεούται να ανταποκριθεί σε διάστημα 20 ημερών. Aκολουθεί η έγκριση εργασιών μικρής κλίμακας στην Πολεοδομία, διάρκειας 5 ημερών για να εγκατασταθεί το φωτοβολταϊκό. Στη συνέχεια ο ιδιοκτήτης υπογράφει με τη ΔEH σύμβαση πώλησης της παραγόμενης ενέργειας (διάρκεια 15 ημέρες) και ακολουθεί η ενεργοποίηση της σύμβασης (διάρκεια 10 ημέρες). Tο συνολικό κόστος της όλης διαδικασίας υπολογίζεται σε 300-500 ευρώ. H τιμή αγοράς για το 2009 και μέχρι το 2011 ορίζεται στα 55 λεπτά η κιλοβατώρα. Για την ηλεκτρική ενέργεια που θα διοχετεύεται στο Δίκτυο θα γίνεται λογιστικός συμψηφισμός από τη ΔΕΗ με την ενέργεια που καταναλώνει το κάθε σπίτι για τις ανάγκες του. H καταμέτρηση θα γίνεται από τη ΔEH. Για κάθε συνδεδεμένη εγκατάσταση θα τοποθετηθεί ένα νέο ρολόι με διπλό μετρητή για μέτρηση της παραγόμενης από τη Φ/Β εγκατάσταση ενέργειας και της μικρής απορροφούμενης ενέργειας από τον inverter τη νύχτα και τυχόν συνοδευτικό εξοπλισμό (π.χ. κάμερα, συναγερμός). Το κόστος για το ρολόι βαρύνει τον παραγωγό όπως συμβαίνει σε όλες τις περιπτώσεις σύνδεσης με το δίκτυο της ΔΕΗ. Το αντίτιμο πώλησης του συνόλου της παραγόμενης ενέργειας στο Δίκτυο, μειούμενο κατά το ποσό του συνολικού λογαριασμού της ΔΕΗ, θα παρουσιάζεται σε πιστωτικό λογαριασμό της ΔΕΗ και θα εισπράττεται από τον κύριο του ΦΒ συστήματος.
Πολυκατοικίες
Για την περίπτωση των πολυκατοικιών η όλη διαδικασία γίνεται από τον διαχειριστή και εφόσον έχει διασφαλίσει την έγκριση του συνόλου των ιδιοκτητών. Σε αυτή την περίπτωση το σύστημα θα συνδέεται με τον κοινόχρηστο μετρητή (ρολόι) της ΔΕΗ και τα έσοδα θα εισπράττονται από τον διαχειριστή και θα κατανέμονται ανάλογα στους συνιδιοκτήτες.
Με το πρόγραμμα «φωτοβολταϊκά στις στέγες» δίνουμε τη δυνατότητα σε κάθε πολίτη να αξιοποιήσει την πράσινη ενέργεια τοποθετώντας φωτοβολταϊκά στη στέγη του για παραγωγή ηλεκτρισμού, τόνισε ο υπουργός Aνάπτυξης και συμπλήρωσε «θέλουμε να κάνουμε με αυτό το μέτρο την επανάσταση της πράσινης ενέργειας στην Ελλάδα. Εχουμε την πρωτιά στους ηλιακούς θερμοσίφωνες στην Ευρώπη και σε μερικά χρόνια θέλουμε να έχουμε και την πρωτιά στα φωτοβολταϊκά στις στέγες».
O υπουργός Aνάπτυξης ανακοίνωσε επίσης χθες ρυθμίσεις για τα φωτοβολταϊκά σε εκτός σχεδίου περιοχές σύμφωνα με τις οποίες επιτρέπεται η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σε μη άρτια και οικοδομήσιμα οικόπεδα, θεσπίζοντας σε συνεργασία με το ΥΠΕΧΩΔΕ ελαστικούς και ευνοϊκούς όρους δόμησης και μικρές αποστάσεις από τα όρια οικοπέδων. Καταργείται η υποχρέωση έγκρισης της ΕΠΑΕ (Επιτροπή Αρχιτεκτονικού Ελέγχου) και η υποχρέωση έκδοσης οικοδομικής άδειας που αντικαθίσταται με μια απλή έγκριση εργασιών. Aνακοίνωσε τέλος μέτρα για την προώθηση της χρήσης της γεωθερμίας που περιλαμβάνουν απλοποίηση και τυποποίηση της αδειοδότησης, επέκταση της χρήσης σε αγροτικές εγκαταστάσεις και τροποποίηση της υπουργικής απόφασης για τη διαδικασία των διαγωνισμών μίσθωσης δικαιωμάτων έρευνας σε μεγάλα γεωθερμικά πεδία.
Προϋποθέσεις για την εγκατάσταση του συστήματος φωτοβολταϊκών
Το πρόγραμμα αφορά συστήματα ισχύος μέχρι 10 kWp, στο δώμα ή τη στέγη (συμπεριλαμβάνονται και τα στέγαστρα βεράντας) κατοικιών ή επιχειρήσεων. Kαλύπτει όλη την επικράτεια με εξαίρεση τα μη διασυνδεδεμένα με το ηπειρωτικό σύστημα της χώρας νησιά. Για την περίπτωση φωτοβολταϊκού συστήματος σε κοινόχρηστο χώρο κτιρίου, επιτρέπεται η εγκατάσταση ενός και μόνο συστήματος. Απαραίτητη προϋπόθεση για την ένταξη στο πρόγραμμα είναι η ύπαρξη σύνδεσης κατανάλωσης ηλεκτρικού ρεύματος στο ακίνητο στο οποίο εγκαθίσταται το σύστημα. Προαπαιτούμενο για την ένταξη στο πρόγραμμα είναι και η εγκατάσταση ηλιακού θερμοσίφωνα. Δεν έχει προς το παρόν διευκρινιστεί εάν και σε ποια κατηγορία ΦΠA θα υποβάλλεται ο εξοπλισμός του φωτοβολταϊκού.
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economy_2_21/05/2009_315390
Tη δική του «μικρή ΔEH» θα μπορεί να εγκαταστήσει στην ταράτσα του σπιτιού του κάθε πολίτης της χώρας αξιοποιώντας την ηλιακή ενέργεια. Xωρίς γραφειοκρατικές διαδικασίες για έκδοση αδειών, χωρίς υποχρέωση τήρησης βιβλίων στην εφορία, με μια απλή διαδικασία που θα ξεκινά με αίτηση στη ΔEH και θα διαρκεί συνολικά 70 ημέρες, θα μπορεί να εγκαταστήσει φωτοβολταϊκό πάνελ ισχύος μέχρι και 10 KW στη στέγη του σπιτιού του και να παράγει το ρεύμα που καταναλώνει. Aυτό προβλέπει η Κοινή Υπουργική Απόφαση (KYA) των υπουργείων Aνάπτυξης, Oικονομίας και YΠEXΩΔE που παρουσίασε χθες ο υπουργός Aνάπτυξης K. Xατζηδάκης και ο γενικός γραμματέας K. Mουσουρούλης και η οποία όπως ειπώθηκε αναμένεται να υπογραφεί και να δημοσιευθεί στην Eφημερίδα της Kυβερνήσεως μέσα στο επόμενο 15νθήμερο.
Mε τη δημοσίευση της συγκεκριμένης KYA ανοίγει ο δρόμος για την εφαρμογή του δεκαετούς διάρκειας προγράμματος «φωτοβολταϊκά σε κτίρια» που εφαρμόζεται για πρώτη φορά στη χώρα μας και φιλοδοξεί να συμβάλει τόσο στην επίτευξη του δεσμευτικού στόχου για τη διείσδυση των AΠE όσο και στην αντιμετώπιση της αιχμής ζήτησης ενέργειας που εμφανίζεται το καλοκαίρι λόγω της αυξημένης χρήσης των κλιματιστικών αλλά και στη στροφή των πολιτών προς την «πράσινη ενέργεια».
Μονοκατοικίες
Tο πρόγραμμα απευθύνεται στους καταναλωτές του ηπειρωτικού και διασυνδεδεμένου συστήματος. Στα νησιά, όπως διευκρίνισε ο υπουργός, δεν μπορεί να εφαρμοστεί σε αυτή τη φάση λόγω προβλημάτων του δικτύου της ΔEH. Eκτός από τις κατοικίες χρήση του προγράμματος μπορούν να κάνουν και μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις για το ρεύμα πάντα που καταναλώνουν οι ίδιες και όχι για εμπόριο. Για τις μονοκατοικίες όπου και αναμένεται το πρόγραμμα να έχει μεγαλύτερη απήχηση, ο ιδιοκτήτης θα καταθέτει μια απλή αίτηση για σύνδεση στα κατά τόπους γραφεία της ΔEH, η οποία υποχρεούται να ανταποκριθεί σε διάστημα 20 ημερών. Aκολουθεί η έγκριση εργασιών μικρής κλίμακας στην Πολεοδομία, διάρκειας 5 ημερών για να εγκατασταθεί το φωτοβολταϊκό. Στη συνέχεια ο ιδιοκτήτης υπογράφει με τη ΔEH σύμβαση πώλησης της παραγόμενης ενέργειας (διάρκεια 15 ημέρες) και ακολουθεί η ενεργοποίηση της σύμβασης (διάρκεια 10 ημέρες). Tο συνολικό κόστος της όλης διαδικασίας υπολογίζεται σε 300-500 ευρώ. H τιμή αγοράς για το 2009 και μέχρι το 2011 ορίζεται στα 55 λεπτά η κιλοβατώρα. Για την ηλεκτρική ενέργεια που θα διοχετεύεται στο Δίκτυο θα γίνεται λογιστικός συμψηφισμός από τη ΔΕΗ με την ενέργεια που καταναλώνει το κάθε σπίτι για τις ανάγκες του. H καταμέτρηση θα γίνεται από τη ΔEH. Για κάθε συνδεδεμένη εγκατάσταση θα τοποθετηθεί ένα νέο ρολόι με διπλό μετρητή για μέτρηση της παραγόμενης από τη Φ/Β εγκατάσταση ενέργειας και της μικρής απορροφούμενης ενέργειας από τον inverter τη νύχτα και τυχόν συνοδευτικό εξοπλισμό (π.χ. κάμερα, συναγερμός). Το κόστος για το ρολόι βαρύνει τον παραγωγό όπως συμβαίνει σε όλες τις περιπτώσεις σύνδεσης με το δίκτυο της ΔΕΗ. Το αντίτιμο πώλησης του συνόλου της παραγόμενης ενέργειας στο Δίκτυο, μειούμενο κατά το ποσό του συνολικού λογαριασμού της ΔΕΗ, θα παρουσιάζεται σε πιστωτικό λογαριασμό της ΔΕΗ και θα εισπράττεται από τον κύριο του ΦΒ συστήματος.
Πολυκατοικίες
Για την περίπτωση των πολυκατοικιών η όλη διαδικασία γίνεται από τον διαχειριστή και εφόσον έχει διασφαλίσει την έγκριση του συνόλου των ιδιοκτητών. Σε αυτή την περίπτωση το σύστημα θα συνδέεται με τον κοινόχρηστο μετρητή (ρολόι) της ΔΕΗ και τα έσοδα θα εισπράττονται από τον διαχειριστή και θα κατανέμονται ανάλογα στους συνιδιοκτήτες.
Με το πρόγραμμα «φωτοβολταϊκά στις στέγες» δίνουμε τη δυνατότητα σε κάθε πολίτη να αξιοποιήσει την πράσινη ενέργεια τοποθετώντας φωτοβολταϊκά στη στέγη του για παραγωγή ηλεκτρισμού, τόνισε ο υπουργός Aνάπτυξης και συμπλήρωσε «θέλουμε να κάνουμε με αυτό το μέτρο την επανάσταση της πράσινης ενέργειας στην Ελλάδα. Εχουμε την πρωτιά στους ηλιακούς θερμοσίφωνες στην Ευρώπη και σε μερικά χρόνια θέλουμε να έχουμε και την πρωτιά στα φωτοβολταϊκά στις στέγες».
O υπουργός Aνάπτυξης ανακοίνωσε επίσης χθες ρυθμίσεις για τα φωτοβολταϊκά σε εκτός σχεδίου περιοχές σύμφωνα με τις οποίες επιτρέπεται η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σε μη άρτια και οικοδομήσιμα οικόπεδα, θεσπίζοντας σε συνεργασία με το ΥΠΕΧΩΔΕ ελαστικούς και ευνοϊκούς όρους δόμησης και μικρές αποστάσεις από τα όρια οικοπέδων. Καταργείται η υποχρέωση έγκρισης της ΕΠΑΕ (Επιτροπή Αρχιτεκτονικού Ελέγχου) και η υποχρέωση έκδοσης οικοδομικής άδειας που αντικαθίσταται με μια απλή έγκριση εργασιών. Aνακοίνωσε τέλος μέτρα για την προώθηση της χρήσης της γεωθερμίας που περιλαμβάνουν απλοποίηση και τυποποίηση της αδειοδότησης, επέκταση της χρήσης σε αγροτικές εγκαταστάσεις και τροποποίηση της υπουργικής απόφασης για τη διαδικασία των διαγωνισμών μίσθωσης δικαιωμάτων έρευνας σε μεγάλα γεωθερμικά πεδία.
Προϋποθέσεις για την εγκατάσταση του συστήματος φωτοβολταϊκών
Το πρόγραμμα αφορά συστήματα ισχύος μέχρι 10 kWp, στο δώμα ή τη στέγη (συμπεριλαμβάνονται και τα στέγαστρα βεράντας) κατοικιών ή επιχειρήσεων. Kαλύπτει όλη την επικράτεια με εξαίρεση τα μη διασυνδεδεμένα με το ηπειρωτικό σύστημα της χώρας νησιά. Για την περίπτωση φωτοβολταϊκού συστήματος σε κοινόχρηστο χώρο κτιρίου, επιτρέπεται η εγκατάσταση ενός και μόνο συστήματος. Απαραίτητη προϋπόθεση για την ένταξη στο πρόγραμμα είναι η ύπαρξη σύνδεσης κατανάλωσης ηλεκτρικού ρεύματος στο ακίνητο στο οποίο εγκαθίσταται το σύστημα. Προαπαιτούμενο για την ένταξη στο πρόγραμμα είναι και η εγκατάσταση ηλιακού θερμοσίφωνα. Δεν έχει προς το παρόν διευκρινιστεί εάν και σε ποια κατηγορία ΦΠA θα υποβάλλεται ο εξοπλισμός του φωτοβολταϊκού.
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economy_2_21/05/2009_315390
Φτηνός εντυπωσιασμός με ακριβή ενέργεια
* Την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συλλεκτών στις κατοικίες ανακοίνωσε η κυβέρνηση
Με τις νέες διατάξεις για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στις κατοικίες, αλλά και τη γεωθερμία, που ανακοινώθηκαν χτες από τον υπουργό Ανάπτυξης Κ. Χατζηδάκη, η κυβέρνηση προσβλέπει στην εξυπηρέτηση πολλών επιδιώξεών της:
Τη δημιουργία εντυπώσεων προεκλογικά, χωρίς ουσιαστικό κόστος.
Την τόνωση της αγοράς του σχετικού εξοπλισμού.
Την περαιτέρω ενίσχυση των μεγάλων επιχειρήσεων της ενέργειας.
Τη συμμόρφωση με τους στόχους της ΕΕ για τονβαθμό ηλεκτροπαραγωγής από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας.
Την υποβοήθηση της ΔΕΗ να αντιμετωπίζει το άγχος των μπλακ άουτ τα καλοκαίρια, στο βαθμό βεβαίως που όλα αυτά θα «περπατήσουν» σε περίοδο πενίας για τους εργαζόμενους.
Αυτό στο οποίο δεν προσβλέπει η κυβέρνηση με την ενεργειακή πολιτική της, είναι το συμφέρον των λαϊκών νοικοκυριών. Τα κυβερνητικά μέτρα σημαίνουν σπατάλη πόρων και τεχνητή ζήτηση προϊόντων, άρα μεγάλο κέρδος για τους επιχειρηματίες του κλάδου. Παράλληλα, αποτελούν ένα ακόμη χτύπημα στην έννοια της συλλογικής και οργανωμένης κάλυψης αναγκών, όπως είναι η ενέργεια. Στην ουσία μετατρέπουν την ευθύνη της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας σε προσωπική υπόθεση, αναθέτοντάς την στα μεμονωμένα νοικοκυριά. Τόσο, όσο χρειάζεται ώστε οι ενεργειακές επενδύσεις να είναι απόλυτα κερδοφόρες και να μην απαιτηθούν νέες υποδομές (π.χ. σε απομακρυσμένα σημεία με λίγους καταναλωτές) που δε θα αποφέρουν σημαντικό κέρδος.
Στον τομέα των φωτοβολταϊκών, η κυβέρνηση ανακοίνωσε την υλοποίηση πιλοτικού προγράμματος μόνο για το διασυνδεδεμένο σύστημα (εξαιρούνται τα περισσότερα νησιά), με βάση το οποίο: Η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στις κατοικίες (έως 10KW) και μικρές επιχειρήσεις, δε θα χρειάζεται άδεια από την Πολεοδομία, το υπουργείο ή τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας. Η παραγόμενη ενέργεια που θα περισσεύει θα πωλείται στη ΔΕΗ με 55 λεπτά την KWh στη βάση λογιστικού συμψηφισμού. Δε θα χρειάζεται έναρξη επαγγέλματος και δε θα φορολογείται. Καμία κρατική ενίσχυση δε θα υπάρξει για τους ενδιαφερόμενους. Σύμφωνα με υποδείγματα του υπουργείου, για ένα διαμέρισμα 80τμ χρειάζεται να καλυφθεί ανάλογη επιφάνεια με φωτοβολταϊκά πάνελ και το μέσο κόστος θα φτάνει τα 25.000 ευρώ, πέρα από τα έξοδα μελέτης και σύνδεσης με τη ΔΕΗ, περίπου 2.000 ευρώ ακόμη. Θεωρεί επίσης, ότι η επένδυση θα έχει αποσβεστεί σε 5 χρόνια. Πολλές λεπτομέρειες παραμένουν ασαφείς, ιδίως για τις πολυκατοικίες.
Η κυβέρνηση όμως δεν περιορίζει τις παρεμβάσεις της στα σπίτια και σε μικρές επιχειρήσεις. Θα υπογραφεί νέα Κοινή Υπουργική Απόφαση, σύμφωνα με την οποία τα φωτοβολταϊκά θα μπορούν να τοποθετούνται και σε μη άρτια ή μη οικοδομήσιμα οικόπεδα, μικρότερα των 4 στρεμμάτων και εκτός σχεδίου πόλης. Ο συντελεστής κάλυψης θα είναι 80% και θα δίνεται μια απλή έγκριση εργασιών, ούτε άδειες οικοδομής, ούτε επιτροπές ελέγχου.
Στη λογική του περιορισμού αδειών, μελετών και εγκρίσεων, κινούνται και τα μέτρα που δρομολογούνται για τη χρήση γεωθερμίας σε κατοικίες και θερμοκήπια. Ωστόσο, θα ληφθούν επιπρόσθετα μέτρα στο ζήτημα των διαγωνισμών εκμετάλλευσης, τα χρονικά όρια, νέα πεδία και άλλες λεπτομέρειες, για κάποιες από τις οποίες έχουν προηγηθεί πρόσφατες ρυθμίσεις, προκειμένου, όπως είπε ο υπουργός, να δημιουργηθεί ένα «σταθερό επενδυτικό περιβάλλον» και να μειωθούν ακόμη περισσότερο τα «γραφειοκρατικά εμπόδια», καθώς και σε αυτό τον τομέα - όπου η Ελλάδα διαθέτει πλούσιο δυναμικό - οι μεγάλες επιχειρήσεις έχουν «μυριστεί» καλά κέρδη.
Με τις νέες διατάξεις για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στις κατοικίες, αλλά και τη γεωθερμία, που ανακοινώθηκαν χτες από τον υπουργό Ανάπτυξης Κ. Χατζηδάκη, η κυβέρνηση προσβλέπει στην εξυπηρέτηση πολλών επιδιώξεών της:
Τη δημιουργία εντυπώσεων προεκλογικά, χωρίς ουσιαστικό κόστος.
Την τόνωση της αγοράς του σχετικού εξοπλισμού.
Την περαιτέρω ενίσχυση των μεγάλων επιχειρήσεων της ενέργειας.
Τη συμμόρφωση με τους στόχους της ΕΕ για τονβαθμό ηλεκτροπαραγωγής από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας.
Την υποβοήθηση της ΔΕΗ να αντιμετωπίζει το άγχος των μπλακ άουτ τα καλοκαίρια, στο βαθμό βεβαίως που όλα αυτά θα «περπατήσουν» σε περίοδο πενίας για τους εργαζόμενους.
Αυτό στο οποίο δεν προσβλέπει η κυβέρνηση με την ενεργειακή πολιτική της, είναι το συμφέρον των λαϊκών νοικοκυριών. Τα κυβερνητικά μέτρα σημαίνουν σπατάλη πόρων και τεχνητή ζήτηση προϊόντων, άρα μεγάλο κέρδος για τους επιχειρηματίες του κλάδου. Παράλληλα, αποτελούν ένα ακόμη χτύπημα στην έννοια της συλλογικής και οργανωμένης κάλυψης αναγκών, όπως είναι η ενέργεια. Στην ουσία μετατρέπουν την ευθύνη της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας σε προσωπική υπόθεση, αναθέτοντάς την στα μεμονωμένα νοικοκυριά. Τόσο, όσο χρειάζεται ώστε οι ενεργειακές επενδύσεις να είναι απόλυτα κερδοφόρες και να μην απαιτηθούν νέες υποδομές (π.χ. σε απομακρυσμένα σημεία με λίγους καταναλωτές) που δε θα αποφέρουν σημαντικό κέρδος.
Στον τομέα των φωτοβολταϊκών, η κυβέρνηση ανακοίνωσε την υλοποίηση πιλοτικού προγράμματος μόνο για το διασυνδεδεμένο σύστημα (εξαιρούνται τα περισσότερα νησιά), με βάση το οποίο: Η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στις κατοικίες (έως 10KW) και μικρές επιχειρήσεις, δε θα χρειάζεται άδεια από την Πολεοδομία, το υπουργείο ή τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας. Η παραγόμενη ενέργεια που θα περισσεύει θα πωλείται στη ΔΕΗ με 55 λεπτά την KWh στη βάση λογιστικού συμψηφισμού. Δε θα χρειάζεται έναρξη επαγγέλματος και δε θα φορολογείται. Καμία κρατική ενίσχυση δε θα υπάρξει για τους ενδιαφερόμενους. Σύμφωνα με υποδείγματα του υπουργείου, για ένα διαμέρισμα 80τμ χρειάζεται να καλυφθεί ανάλογη επιφάνεια με φωτοβολταϊκά πάνελ και το μέσο κόστος θα φτάνει τα 25.000 ευρώ, πέρα από τα έξοδα μελέτης και σύνδεσης με τη ΔΕΗ, περίπου 2.000 ευρώ ακόμη. Θεωρεί επίσης, ότι η επένδυση θα έχει αποσβεστεί σε 5 χρόνια. Πολλές λεπτομέρειες παραμένουν ασαφείς, ιδίως για τις πολυκατοικίες.
Η κυβέρνηση όμως δεν περιορίζει τις παρεμβάσεις της στα σπίτια και σε μικρές επιχειρήσεις. Θα υπογραφεί νέα Κοινή Υπουργική Απόφαση, σύμφωνα με την οποία τα φωτοβολταϊκά θα μπορούν να τοποθετούνται και σε μη άρτια ή μη οικοδομήσιμα οικόπεδα, μικρότερα των 4 στρεμμάτων και εκτός σχεδίου πόλης. Ο συντελεστής κάλυψης θα είναι 80% και θα δίνεται μια απλή έγκριση εργασιών, ούτε άδειες οικοδομής, ούτε επιτροπές ελέγχου.
Στη λογική του περιορισμού αδειών, μελετών και εγκρίσεων, κινούνται και τα μέτρα που δρομολογούνται για τη χρήση γεωθερμίας σε κατοικίες και θερμοκήπια. Ωστόσο, θα ληφθούν επιπρόσθετα μέτρα στο ζήτημα των διαγωνισμών εκμετάλλευσης, τα χρονικά όρια, νέα πεδία και άλλες λεπτομέρειες, για κάποιες από τις οποίες έχουν προηγηθεί πρόσφατες ρυθμίσεις, προκειμένου, όπως είπε ο υπουργός, να δημιουργηθεί ένα «σταθερό επενδυτικό περιβάλλον» και να μειωθούν ακόμη περισσότερο τα «γραφειοκρατικά εμπόδια», καθώς και σε αυτό τον τομέα - όπου η Ελλάδα διαθέτει πλούσιο δυναμικό - οι μεγάλες επιχειρήσεις έχουν «μυριστεί» καλά κέρδη.
Ελεύθερα τα 10 κιλοβάτ από τη στέγη
Του ΜΙΧΑΛΗ ΚΑΪΤΑΝΤΖΙΔΗ
Ξεμπλοκάρει η τοποθέτηση μικρών φωτοβολταϊκών στις στέγες ή προσόψεις κτιρίων και σε μη άρτια οικόπεδα.
Τα εμπλεκόμενα υπουργεία Ανάπτυξης, Οικονομίας και ΠΕΧΩΔΕ, έπειτα από πολύμηνες συζητήσεις, κατέληξαν μόλις προχθές στις ρυθμίσεις που θα επιτρέψουν το αυτονόητο γι' άλλες χώρες, να μπορεί δηλαδή να εγκαθίσταται ένα μικρό φωτοβολταϊκό στη σκεπή ή την ταράτσα και να προσφέρει ηλεκτρική ενέργεια στο σύστημα.
Επειδή όμως ζούμε στην Ελλάδα, θα περιμένουμε να δούμε την υπουργική απόφαση που θα είναι έτοιμη σε 10-15 μέρες και την εγκύκλιο του ΥΠΕΧΩΔΕ, για την υλοποίηση των αποφάσεων που έλαβαν οι Γιώργος Σουφλιάς, Γιάννης Παπαθανασίου και Κωστής Χατζηδάκης.
Ο τελευταίος, σε συνέντευξη Τύπου, έδωσε τις λεπτομέρειες εφαρμογής των νέων ρυθμίσεων για τα φωτοβολταϊκά που προβλέπουν τα παρακάτω.
Κατ' αρχάς για τα φωτοβολταϊκά στις στέγες:
Το πρόγραμμα έχει εφαρμογή σε όλες τις κατοικίες και επαγγελματικά ακίνητα μικρών επιχειρήσεων που απασχολούν μέχρι 10 άτομα ή έχουν ετήσιο τζίρο μέχρι 2 εκατομμύρια, αρκεί να βρίσκονται στην ηπειρωτική χώρα ή τα διασυνδεμένα νησιά και να έχουν εγκατεστημένο ηλιακό θερμοσίφωνα.
Στις περιπτώσεις αυτές, θα μπορούν να εγκαθιστούν ένα μικρό φωτοβολταϊκό στη στέγη, στο δώμα ή στην πρόσοψη του κτιρίου ισχύος μέχρι 10 KW (κιλοβάτ). Για την εγκατάσταση δεν θα απαιτείται καμία άδεια, παρά μόνο έγκριση εργασιών μικρής κλίμακας από την πολεοδομία. Ολες οι άλλες διαδικασίες θα αφορούν τις συμβάσεις σύνδεσης και πώλησης ηλεκτρικού, οι οποίες θα υπογράφονται με αντισυμβαλλόμενο τη ΔΕΗ, που θα αγοράζει το παραγόμενο ρεύμα.
Το ρεύμα που θα παράγει το φωτοβολταϊκό θα αγοράζει η ΔΕΗ προς 55 λεπτά την κιλοβατώρα και η αξία του θα συμψηφίζεται με τον λογαριασμό ηλεκτρικού. Ετσι, στην περίπτωση νοικοκυριού που καταναλίσκει 5.000-7.000 κιλοβατώρες τον χρόνο, με την εγκατάσταση φωτοβολταϊκού ισχύος 5 κιλοβάτ, κοστίζει περίπου 25.000 ευρώ και παράγει ετησίως 3.575 κιλοβάτ, ο ιδιοκτήτης στην ουσία δεν θα πληρώνει λογαριασμό ηλεκτρικού και θα κερδίζει περίπου 2.805 ευρώ τον χρόνο (παράδειγμα στον πίνακα).
Αυξομειώσεις τιμών
Η τιμή των 5 λεπτών θα ισχύει μέχρι το 2011, ενώ από το 2012 θα μειώνεται κατά 5% τον χρόνο και μέχρι το 2019. Στη συνέχεια θα αναπροσαρμόζεται με το 25% του δείκτη τιμών καταναλωτή ή θα υπολογίζεται στο 140% της μέσης οριακής τιμής ηλεκτρικού (χονδρική τιμή).
Σε κάθε περίπτωση, το υπουργείο με τις χθεσινές ανακοινώσεις του δείχνει ότι, έστω και καθυστερημένα, προσανατολίζεται στο σύστημα που εφαρμόζει η Γερμανία, για την προώθηση των μικρών φωτοβολταϊκών στον οικιστικό ιστό των πόλεων. Με τον τρόπο αυτό ευελπιστεί στα μέγιστα οφέλη για το περιβάλλον και το ηλεκτρικό σύστημα.
Με κανονισμό πολυκατοικίας
Σε ερωτήσεις για την εφαρμογή του μέτρου σε πολυκατοικίες, όπου ισχύει συνιδιοκτησία στις ταράτσες, η ιδιοκτησία και η εκμετάλλευση των φωτοβολταϊκών, θα διέπονται από τη νομοθεσία για την οριζόντια ιδιοκτησία, τον κανονισμό της πολυκατοικίας και τον Αστικό Κώδικα.
Στις περιπτώσεις αυτές, η ΔΕΗ θα συναλλάσσεται με έναν αντισυμβαλλόμενο δικαιούχο μιας παροχής, που μπορεί να είναι η παροχή κοινοχρήστων. Το προϊόν της πώλησης, σύμφωνα με τον γ.γ. του ΥΠΑΝ Κωστή Μουσουρούλη, θα διανέμεται στους ιδιοκτήτες με βάση τα ποσοστά τους στη χρήση της ταράτσας, εργασία που θα μπορεί να ανατίθεται στις εταιρείες που αναλαμβάνουν τους λογαριασμούς κοινοχρήστων.
Χωρίς οικοδομική άδεια
Τέλος, αναφορικά με την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σε μη άρτια οκόπεδα εκτός σχεδίου, η Κοινή Υπουργική Απόφαση που ετοιμάζεται επιτρέπει την εγκατάστασή τους χωρίς να απαιτείται οικοδομική άδεια, αλλά απλή έγκριση εργασιών μικρής κλίμακας. Σε όλες τις περιπτώσεις, ο συντελεστής κάλυψης οικοπέδου ορίζεται στο 80%, ενώ η απόσταση από τα όρια ορίζεται σε 5 μέτρα για τα οικόπεδα άνω των 4 στρεμμάτων και 2,5 μέτρα για τα μικρότερα.
Σε ερωτήσεις για την εφαρμογή του προγράμματος στα νησιά, ο κ. Χατζηδάκης απάντησε ότι θα ακολουθήσει σύντομα, μόλις η ΔΕΗ λύσει κάποια τεχνικά προβλήματα.
http://www.enet.gr/?i=news.el.oikonomia&id=46463
Ξεμπλοκάρει η τοποθέτηση μικρών φωτοβολταϊκών στις στέγες ή προσόψεις κτιρίων και σε μη άρτια οικόπεδα.
Τα εμπλεκόμενα υπουργεία Ανάπτυξης, Οικονομίας και ΠΕΧΩΔΕ, έπειτα από πολύμηνες συζητήσεις, κατέληξαν μόλις προχθές στις ρυθμίσεις που θα επιτρέψουν το αυτονόητο γι' άλλες χώρες, να μπορεί δηλαδή να εγκαθίσταται ένα μικρό φωτοβολταϊκό στη σκεπή ή την ταράτσα και να προσφέρει ηλεκτρική ενέργεια στο σύστημα.
Επειδή όμως ζούμε στην Ελλάδα, θα περιμένουμε να δούμε την υπουργική απόφαση που θα είναι έτοιμη σε 10-15 μέρες και την εγκύκλιο του ΥΠΕΧΩΔΕ, για την υλοποίηση των αποφάσεων που έλαβαν οι Γιώργος Σουφλιάς, Γιάννης Παπαθανασίου και Κωστής Χατζηδάκης.
Ο τελευταίος, σε συνέντευξη Τύπου, έδωσε τις λεπτομέρειες εφαρμογής των νέων ρυθμίσεων για τα φωτοβολταϊκά που προβλέπουν τα παρακάτω.
Κατ' αρχάς για τα φωτοβολταϊκά στις στέγες:
Το πρόγραμμα έχει εφαρμογή σε όλες τις κατοικίες και επαγγελματικά ακίνητα μικρών επιχειρήσεων που απασχολούν μέχρι 10 άτομα ή έχουν ετήσιο τζίρο μέχρι 2 εκατομμύρια, αρκεί να βρίσκονται στην ηπειρωτική χώρα ή τα διασυνδεμένα νησιά και να έχουν εγκατεστημένο ηλιακό θερμοσίφωνα.
Στις περιπτώσεις αυτές, θα μπορούν να εγκαθιστούν ένα μικρό φωτοβολταϊκό στη στέγη, στο δώμα ή στην πρόσοψη του κτιρίου ισχύος μέχρι 10 KW (κιλοβάτ). Για την εγκατάσταση δεν θα απαιτείται καμία άδεια, παρά μόνο έγκριση εργασιών μικρής κλίμακας από την πολεοδομία. Ολες οι άλλες διαδικασίες θα αφορούν τις συμβάσεις σύνδεσης και πώλησης ηλεκτρικού, οι οποίες θα υπογράφονται με αντισυμβαλλόμενο τη ΔΕΗ, που θα αγοράζει το παραγόμενο ρεύμα.
Το ρεύμα που θα παράγει το φωτοβολταϊκό θα αγοράζει η ΔΕΗ προς 55 λεπτά την κιλοβατώρα και η αξία του θα συμψηφίζεται με τον λογαριασμό ηλεκτρικού. Ετσι, στην περίπτωση νοικοκυριού που καταναλίσκει 5.000-7.000 κιλοβατώρες τον χρόνο, με την εγκατάσταση φωτοβολταϊκού ισχύος 5 κιλοβάτ, κοστίζει περίπου 25.000 ευρώ και παράγει ετησίως 3.575 κιλοβάτ, ο ιδιοκτήτης στην ουσία δεν θα πληρώνει λογαριασμό ηλεκτρικού και θα κερδίζει περίπου 2.805 ευρώ τον χρόνο (παράδειγμα στον πίνακα).
Αυξομειώσεις τιμών
Η τιμή των 5 λεπτών θα ισχύει μέχρι το 2011, ενώ από το 2012 θα μειώνεται κατά 5% τον χρόνο και μέχρι το 2019. Στη συνέχεια θα αναπροσαρμόζεται με το 25% του δείκτη τιμών καταναλωτή ή θα υπολογίζεται στο 140% της μέσης οριακής τιμής ηλεκτρικού (χονδρική τιμή).
Σε κάθε περίπτωση, το υπουργείο με τις χθεσινές ανακοινώσεις του δείχνει ότι, έστω και καθυστερημένα, προσανατολίζεται στο σύστημα που εφαρμόζει η Γερμανία, για την προώθηση των μικρών φωτοβολταϊκών στον οικιστικό ιστό των πόλεων. Με τον τρόπο αυτό ευελπιστεί στα μέγιστα οφέλη για το περιβάλλον και το ηλεκτρικό σύστημα.
Με κανονισμό πολυκατοικίας
Σε ερωτήσεις για την εφαρμογή του μέτρου σε πολυκατοικίες, όπου ισχύει συνιδιοκτησία στις ταράτσες, η ιδιοκτησία και η εκμετάλλευση των φωτοβολταϊκών, θα διέπονται από τη νομοθεσία για την οριζόντια ιδιοκτησία, τον κανονισμό της πολυκατοικίας και τον Αστικό Κώδικα.
Στις περιπτώσεις αυτές, η ΔΕΗ θα συναλλάσσεται με έναν αντισυμβαλλόμενο δικαιούχο μιας παροχής, που μπορεί να είναι η παροχή κοινοχρήστων. Το προϊόν της πώλησης, σύμφωνα με τον γ.γ. του ΥΠΑΝ Κωστή Μουσουρούλη, θα διανέμεται στους ιδιοκτήτες με βάση τα ποσοστά τους στη χρήση της ταράτσας, εργασία που θα μπορεί να ανατίθεται στις εταιρείες που αναλαμβάνουν τους λογαριασμούς κοινοχρήστων.
Χωρίς οικοδομική άδεια
Τέλος, αναφορικά με την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σε μη άρτια οκόπεδα εκτός σχεδίου, η Κοινή Υπουργική Απόφαση που ετοιμάζεται επιτρέπει την εγκατάστασή τους χωρίς να απαιτείται οικοδομική άδεια, αλλά απλή έγκριση εργασιών μικρής κλίμακας. Σε όλες τις περιπτώσεις, ο συντελεστής κάλυψης οικοπέδου ορίζεται στο 80%, ενώ η απόσταση από τα όρια ορίζεται σε 5 μέτρα για τα οικόπεδα άνω των 4 στρεμμάτων και 2,5 μέτρα για τα μικρότερα.
Σε ερωτήσεις για την εφαρμογή του προγράμματος στα νησιά, ο κ. Χατζηδάκης απάντησε ότι θα ακολουθήσει σύντομα, μόλις η ΔΕΗ λύσει κάποια τεχνικά προβλήματα.
http://www.enet.gr/?i=news.el.oikonomia&id=46463
Παρασκευή 22 Μαΐου 2009
Κίνητρα για φωτοβολταϊκά σε σπίτια
Όπως ανέφερε ο κ. Κωστής Χατζηδάκης, η εγκατάσταση των φωτοβολταϊκών θα γίνεται χωρίς γραφειοκρατικές διαδικασίες στις πολεοδομίες, χωρίς υποχρέωση ανοίγματος βιβλίων στην Εφορία, χωρίς φορολόγηση ή αδειοδότηση από τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας και το υπουργείο Ανάπτυξης.
Κίνητρα για εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στις στέγες των σπιτιών, με απλές διαδικασίες και αυξημένη τιμή πώλησης προς τη ΔΕΗ της ηλεκτρικής ενέργειας που θα παράγεται από τον ήλιο, ανακοίνωσε ο υπουργός Ανάπτυξης.
Η ΔΕΗ θα αγοράζει την ενέργεια που θα παράγουν τα φωτοβολταϊκά προς 55 λεπτά την κιλοβατώρα, τιμή που ισχύει για όσες συμβάσεις υπογραφούν το 2009, 2010 και 2011 και θα είναι εγγυημένη για 25 χρόνια με τιμαριθμική αναπροσαρμογή. Με τα δεδομένα αυτά η απόσβεση της επένδυσης θα γίνεται σε διάστημα περίπου πέντε ετών. Η ΔΕΗ θα συμψηφίζει το λογαριασμό με την αξία του ρεύματος που θα αγοράζει από το νοικοκυριό. Αν η αξία της παραγωγής είναι μεγαλύτερη από τις χρεώσεις της ΔΕΗ, ο λογαριασμός θα είναι πιστωτικός.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε ο Γενικός Γραμματέας του υπουργείου, Κ. Μουσουρούλης:
-Ένα μέσο νοικοκυριό καταναλώνει 5.000 - 7.000 κιλοβατώρες το χρόνο.
-Ένας φωτοβολταϊκός σταθμός ισχύος 1 κιλοβάτ παράγει κατά μέσο όρο 1300 κιλοβατώρες το χρόνο.
-Συνεπώς, οι ανάγκες του νοικοκυριού καλύπτονται με φωτοβολταϊκό ισχύος 5 κιλοβάτ, που κοστίζει περί τις 25.000 ευρώ και για την εγκατάστασή του απαιτείται επιφάνεια 80 τ.μ.
Δυνατότητα εγκατάστασης φωτοβολταϊκών, με τις συγκεκριμένες προϋποθέσεις και κίνητρα, θα έχουν και μικρές ή πολύ μικρές επιχειρήσεις, που απασχολούν έως δέκα εργαζόμενους και κάνουν τζίρο μέχρι 2 εκατ. ευρώ.
Πιο αναλυτικά, σε ό,τι αφορά τη διαδικασία για εγκατάσταση και λειτουργία του φωτοβολταϊκού: Θα κοστίζει 300 - 500 ευρώ, θα ολοκληρώνεται το πολύ σε 70 ημέρες και θα περιλαμβάνει πέντε βήματα: κατάθεση αίτησης για προσφορά σύνδεσης στη ΔΕΗ, έγκριση εργασιών μικρής κλίμακας από την Πολεοδομία, υπογραφή συμβάσεων σύνδεσης και πώλησης της ενέργειας με τη ΔΕΗ και ενεργοποίηση της σύνδεσης. Όλες οι λεπτομέρειες της διαδικασίας θα καθοριστούν με κοινή υπουργική απόφαση, που θα υπογραφεί το επόμενο δεκαπενθήμερο, ενώ θα υπάρξει και εγκύκλιος από το ΥΠΕΧΩΔΕ για τεχνικές - αισθητικές παραμέτρους.
Επιπλέον, η ηγεσία του υπουργείου Ανάπτυξης ανακοίνωσε και μέτρα για διευκόλυνση της εγκατάστασης φωτοβολταϊκών στο έδαφος. Σύμφωνα με αυτά, τα πάνελ θα μπορούν να εγκαθίστανται και σε μη άρτια και οικοδομήσιμα οικόπεδα, ενώ καταργείται η υποχρέωση έκδοσης οικοδομικής άδειας.
Όπως ανέφερε ο κ. Χατζηδάκης, με τα μέτρα αυτά θα υπάρξει οικονομικό όφελος για τους πολίτες, τονώνεται η αγορά και ανακουφίζεται το ηλεκτρικό σύστημα της χώρας, ειδικά τις ώρες αιχμής του καλοκαιριού.
«Η Ελλάδα έχει την πρωτιά στην Ευρώπη με τους ηλιακούς θερμοσίφωνες, θέλουμε σε λίγα χρόνια να έχουμε την αντίστοιχη πρωτιά στα φωτοβολταϊκά» συμπλήρωσε.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
Κίνητρα για εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στις στέγες των σπιτιών, με απλές διαδικασίες και αυξημένη τιμή πώλησης προς τη ΔΕΗ της ηλεκτρικής ενέργειας που θα παράγεται από τον ήλιο, ανακοίνωσε ο υπουργός Ανάπτυξης.
Η ΔΕΗ θα αγοράζει την ενέργεια που θα παράγουν τα φωτοβολταϊκά προς 55 λεπτά την κιλοβατώρα, τιμή που ισχύει για όσες συμβάσεις υπογραφούν το 2009, 2010 και 2011 και θα είναι εγγυημένη για 25 χρόνια με τιμαριθμική αναπροσαρμογή. Με τα δεδομένα αυτά η απόσβεση της επένδυσης θα γίνεται σε διάστημα περίπου πέντε ετών. Η ΔΕΗ θα συμψηφίζει το λογαριασμό με την αξία του ρεύματος που θα αγοράζει από το νοικοκυριό. Αν η αξία της παραγωγής είναι μεγαλύτερη από τις χρεώσεις της ΔΕΗ, ο λογαριασμός θα είναι πιστωτικός.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε ο Γενικός Γραμματέας του υπουργείου, Κ. Μουσουρούλης:
-Ένα μέσο νοικοκυριό καταναλώνει 5.000 - 7.000 κιλοβατώρες το χρόνο.
-Ένας φωτοβολταϊκός σταθμός ισχύος 1 κιλοβάτ παράγει κατά μέσο όρο 1300 κιλοβατώρες το χρόνο.
-Συνεπώς, οι ανάγκες του νοικοκυριού καλύπτονται με φωτοβολταϊκό ισχύος 5 κιλοβάτ, που κοστίζει περί τις 25.000 ευρώ και για την εγκατάστασή του απαιτείται επιφάνεια 80 τ.μ.
Δυνατότητα εγκατάστασης φωτοβολταϊκών, με τις συγκεκριμένες προϋποθέσεις και κίνητρα, θα έχουν και μικρές ή πολύ μικρές επιχειρήσεις, που απασχολούν έως δέκα εργαζόμενους και κάνουν τζίρο μέχρι 2 εκατ. ευρώ.
Πιο αναλυτικά, σε ό,τι αφορά τη διαδικασία για εγκατάσταση και λειτουργία του φωτοβολταϊκού: Θα κοστίζει 300 - 500 ευρώ, θα ολοκληρώνεται το πολύ σε 70 ημέρες και θα περιλαμβάνει πέντε βήματα: κατάθεση αίτησης για προσφορά σύνδεσης στη ΔΕΗ, έγκριση εργασιών μικρής κλίμακας από την Πολεοδομία, υπογραφή συμβάσεων σύνδεσης και πώλησης της ενέργειας με τη ΔΕΗ και ενεργοποίηση της σύνδεσης. Όλες οι λεπτομέρειες της διαδικασίας θα καθοριστούν με κοινή υπουργική απόφαση, που θα υπογραφεί το επόμενο δεκαπενθήμερο, ενώ θα υπάρξει και εγκύκλιος από το ΥΠΕΧΩΔΕ για τεχνικές - αισθητικές παραμέτρους.
Επιπλέον, η ηγεσία του υπουργείου Ανάπτυξης ανακοίνωσε και μέτρα για διευκόλυνση της εγκατάστασης φωτοβολταϊκών στο έδαφος. Σύμφωνα με αυτά, τα πάνελ θα μπορούν να εγκαθίστανται και σε μη άρτια και οικοδομήσιμα οικόπεδα, ενώ καταργείται η υποχρέωση έκδοσης οικοδομικής άδειας.
Όπως ανέφερε ο κ. Χατζηδάκης, με τα μέτρα αυτά θα υπάρξει οικονομικό όφελος για τους πολίτες, τονώνεται η αγορά και ανακουφίζεται το ηλεκτρικό σύστημα της χώρας, ειδικά τις ώρες αιχμής του καλοκαιριού.
«Η Ελλάδα έχει την πρωτιά στην Ευρώπη με τους ηλιακούς θερμοσίφωνες, θέλουμε σε λίγα χρόνια να έχουμε την αντίστοιχη πρωτιά στα φωτοβολταϊκά» συμπλήρωσε.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
Τρίτη 19 Μαΐου 2009
Φθηνά σπίτια από πηλό
Φθηνά σπίτια από πηλό
* Βιοκλιματικά κτίρια με ξύλο, λάσπη και άχυρο, έτοιμα σε μία εβδομάδα!
Γιώργος Κώνστας
«Το σπίτι άρχισε να χτίζεται τη Δευτέρα και ελπίζουμε ότι μεθαύριο, Σάββατο, θα έχει ολοκληρωθεί: κατασκευάζεται με φυσικά υλικά: πηλό, άχυρα και ξύλο».
Η κ. Θεοδοσία Φραντζεσκάκη είναι μέλος της ομάδας «ΠηλΟίκο», στην οποία μετέχουν πολιτικοί μηχανικοί, αρχιτέκτονες, μηχανικοί περιβάλλοντος, γεωλόγοι και ένας χτίστης. Όλοι μαζί, υπό την επίβλεψη του καθηγητή Γκέρνοτ Μίνκε του Πανεπιστημίου Κάσελ της Γερμανίας, χτίζουν από την αρχή της εβδομάδας ένα σπιτάκι 16 τετραγωνικών στις Καλύβες Αποκορώνου Χανίων. Για κάθε τοίχο του σπιτιού εφαρμόζουν διαφορετική μέθοδο χτισίματος με φυσικά υλικά και πρώτη ύλη το χώμα. «Το σπίτι είναι ένα σύγχρονο βιοκλιματικό οίκημα με μοναδικά υλικά όσα μας προσφέρει απλόχερα η φύση. Στόχος μας είναι αυτό το σπίτι να αποτελέσει υπόδειγμα για άλλες κατασκευές, κόντρα στην επικρατούσα αποκλειστική χρήση του τσιμέντου», λέει η κ. Φραντζεσκάκη. «Συνολικά εργαζόμαστε δεκαέξι άνθρωποι, αλλά καθημερινά έχουμε αρκετούς φιλοξενουμένους. Επιλέξαμε να εφαρμόσουμε πολλές μεθόδους, έτσι ώστε να τις συγκρίνουμε μεταξύ τους και να δούμε πώς θα λειτουργήσει κάθε μία στο κλίμα της περιοχής».
Αύριο, σύμφωνα με τον προγραμματισμό των εργασιών, στην ξύλινη οροφή του σπιτιού θα μπει χώμα και θα φυτευθούν διάφορα λουλούδια, ώστε να δημιουργηθεί ένας πραγματικός κήπος. «Το πιο σοβαρό πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε είναι ότι το χώμα δεν είναι το καλύτερο δυνατό», λέει ο καθηγητής Μίνκε. «Έχει πολλές πέτρες και πρέπει να το κοσκινίζουμε- και αυτό βεβαίως αυξάνει τη δουλειά. Ωστόσο όλα εξελίσσονται ικανοποιητικά».
Το μικρό οικόπεδο στις Καλύβες όπου εξελίσσεται το πρόγραμμα έχει μετατραπεί σε εργοτάξιο. Ανά ομάδες, άλλοι αναλαμβάνουν το κοσκίνισμα του χώματος, άλλοι το ανακατεύουν με άχυρο και νερό και άλλοι κάνουν το χτίσιμο. «Επιλέξαμε τον πηλό», λέει η πολιτικός μηχανικός Ελένη Μπραουδάκη, «διότι είναι υλικό φυσικό, οικολογικό, μπορείς εύκολα να δημιουργήσεις. Μπορεί πάντως εύκολα να αξιοποιηθεί μαζικά για πολλές και μεγάλες κατασκευές και στην Ελλάδα και να υποκαταστήσει έως έναν βαθμό το τσιμέντο. Σε άλλες χώρες είναι συνηθισμένο υλικό. Τα τελευταία χρόνια, στη Γερμανία για παράδειγμα, πάρα πολλά σπίτια κατασκευάζονται με πηλό. Άλλωστε δεν είναι κάτι καινούργιο. Η παράδοση υπήρχε από παλιά και εδώ στην Κρήτη και στην υπόλοιπη Ελλάδα, απλώς εγκαταλείφθηκε όταν ήρθε το μπετόν, ένα υλικό ενεργοβόρο και επιβλαβές για το περιβάλλον». Ο χώρος όπου γίνονται οι εργασίες ανήκει στον αρχιτέκτονα Απόστολο Μουσουράκη, ο οποίος επίσης συμμετέχει στην κατασκευή. «Το χτίσιμο του σπιτιού σημαίνει και την έναρξη μια σειράς πειραμάτων. Η ομάδα μαζί με τους καθηγητές του Πολυτεχνείου Κρήτης κ. Μαρκόπουλο και κ. Πατηνάκη θα μελετήσει πώς λειτουργούν οι τεχνικές, θα κάνουμε μετρήσεις για την υγρασία, τη θερμοκρασία του εσωτερικού χώρου, τη συμπεριφορά του ξύλινου σκελετού», λέει. «Παλιότερα η κατασκευή τούβλων από πηλό ήταν συνηθισμένη τεχνική. Ουσιαστικά, χρησιμοποιώντας πιο σύγχρονες τεχνικές, προσπαθούμε να επαναφέρουμε ένα υλικό το οποίο ξεχάσαμε εδώ και 50 χρόνια. Ένα υλικό συμβατό με τον άνθρωπο. Κάθε βράδυ όταν πλενόμαστε και ξεκουραζόμαστε κοιτάμε τα χέρια μας: έπειτα από μιας μέρας δουλειά δεν έχουν ούτε μια αμυχή. Αν χρησιμοποιούσαμε τσιμέντο, τα χέρια μας θα ήταν καμένα και με σημάδια. Συν τοις άλλοις η πράσινη οροφή περιορίζει κατά πολύ την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία. Επομένως έχουμε μια κατασκευή πιο φιλική στον άνθρωπο και στο περιβάλλον».
Κατοικία 120 τ.μ. με 65.000 ευρώ!
«ΣΤΟΥΣ ΑΝΥΔΡΟΥΣ στη Νότια Κρήτη έχουν κατασκευαστεί ενοικιαζόμενα δωμάτια από πηλό εδώ και χρόνια», λέει ο κ. Νίκος Γαλάτης, που έχει την εμπειρία κατασκευής σπιτιών από χώμα τόσο στο εξωτερικό όσο και στην Κρήτη.
Όπως λέει ο κ. Γαλάτης, τα καινούργια σπίτια από μπάλες άχυρου και λάσπης έχουν πολύ μικρό κόστος. «Μια μονοκατοικία 120 τ.μ. κατασκευασμένη από ξύλο, λάσπη και άχυρα, μαζί με τα εργατικά θα κοστίσει περίπου 65.000 ευρώ. Ο πηλός είναι τέτοιο υλικό που μπορεί να θερμομονώνει ένα σπίτι. Μια κατασκευή με πηλό μπορεί να ζεσταθεί από τη θερμότητα που εκπέμπουν τα σώματα των ανθρώπων μέσα σε αυτό και τη λειτουργία της τηλεόρασης».
«Ιδανική λύση»
Στην προσπάθεια συμμετέχει ο κτίστης Μανώλης Ιερωνυμάκης. Βοηθάει στο καλούπωμα και στο ρίξιμο της λάσπης. Ο ίδιος εκτιμά ότι η κατασκευή αυτή «είναι κάτι διαφορετικό και πρωτότυπο για την Κρήτη.
Μπορεί να αποτελέσει ένα πρώτο βήμα για μια αλλαγή στις κατασκευές. Είναι οικονομική λύση. Ειδικά για μικρές κατασκευές είναι ιδανική», λέει.
http://www.tanea.gr/default.asp?pid=2&ct=1&artid=4516664
* Βιοκλιματικά κτίρια με ξύλο, λάσπη και άχυρο, έτοιμα σε μία εβδομάδα!
Γιώργος Κώνστας
«Το σπίτι άρχισε να χτίζεται τη Δευτέρα και ελπίζουμε ότι μεθαύριο, Σάββατο, θα έχει ολοκληρωθεί: κατασκευάζεται με φυσικά υλικά: πηλό, άχυρα και ξύλο».
Η κ. Θεοδοσία Φραντζεσκάκη είναι μέλος της ομάδας «ΠηλΟίκο», στην οποία μετέχουν πολιτικοί μηχανικοί, αρχιτέκτονες, μηχανικοί περιβάλλοντος, γεωλόγοι και ένας χτίστης. Όλοι μαζί, υπό την επίβλεψη του καθηγητή Γκέρνοτ Μίνκε του Πανεπιστημίου Κάσελ της Γερμανίας, χτίζουν από την αρχή της εβδομάδας ένα σπιτάκι 16 τετραγωνικών στις Καλύβες Αποκορώνου Χανίων. Για κάθε τοίχο του σπιτιού εφαρμόζουν διαφορετική μέθοδο χτισίματος με φυσικά υλικά και πρώτη ύλη το χώμα. «Το σπίτι είναι ένα σύγχρονο βιοκλιματικό οίκημα με μοναδικά υλικά όσα μας προσφέρει απλόχερα η φύση. Στόχος μας είναι αυτό το σπίτι να αποτελέσει υπόδειγμα για άλλες κατασκευές, κόντρα στην επικρατούσα αποκλειστική χρήση του τσιμέντου», λέει η κ. Φραντζεσκάκη. «Συνολικά εργαζόμαστε δεκαέξι άνθρωποι, αλλά καθημερινά έχουμε αρκετούς φιλοξενουμένους. Επιλέξαμε να εφαρμόσουμε πολλές μεθόδους, έτσι ώστε να τις συγκρίνουμε μεταξύ τους και να δούμε πώς θα λειτουργήσει κάθε μία στο κλίμα της περιοχής».
Αύριο, σύμφωνα με τον προγραμματισμό των εργασιών, στην ξύλινη οροφή του σπιτιού θα μπει χώμα και θα φυτευθούν διάφορα λουλούδια, ώστε να δημιουργηθεί ένας πραγματικός κήπος. «Το πιο σοβαρό πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε είναι ότι το χώμα δεν είναι το καλύτερο δυνατό», λέει ο καθηγητής Μίνκε. «Έχει πολλές πέτρες και πρέπει να το κοσκινίζουμε- και αυτό βεβαίως αυξάνει τη δουλειά. Ωστόσο όλα εξελίσσονται ικανοποιητικά».
Το μικρό οικόπεδο στις Καλύβες όπου εξελίσσεται το πρόγραμμα έχει μετατραπεί σε εργοτάξιο. Ανά ομάδες, άλλοι αναλαμβάνουν το κοσκίνισμα του χώματος, άλλοι το ανακατεύουν με άχυρο και νερό και άλλοι κάνουν το χτίσιμο. «Επιλέξαμε τον πηλό», λέει η πολιτικός μηχανικός Ελένη Μπραουδάκη, «διότι είναι υλικό φυσικό, οικολογικό, μπορείς εύκολα να δημιουργήσεις. Μπορεί πάντως εύκολα να αξιοποιηθεί μαζικά για πολλές και μεγάλες κατασκευές και στην Ελλάδα και να υποκαταστήσει έως έναν βαθμό το τσιμέντο. Σε άλλες χώρες είναι συνηθισμένο υλικό. Τα τελευταία χρόνια, στη Γερμανία για παράδειγμα, πάρα πολλά σπίτια κατασκευάζονται με πηλό. Άλλωστε δεν είναι κάτι καινούργιο. Η παράδοση υπήρχε από παλιά και εδώ στην Κρήτη και στην υπόλοιπη Ελλάδα, απλώς εγκαταλείφθηκε όταν ήρθε το μπετόν, ένα υλικό ενεργοβόρο και επιβλαβές για το περιβάλλον». Ο χώρος όπου γίνονται οι εργασίες ανήκει στον αρχιτέκτονα Απόστολο Μουσουράκη, ο οποίος επίσης συμμετέχει στην κατασκευή. «Το χτίσιμο του σπιτιού σημαίνει και την έναρξη μια σειράς πειραμάτων. Η ομάδα μαζί με τους καθηγητές του Πολυτεχνείου Κρήτης κ. Μαρκόπουλο και κ. Πατηνάκη θα μελετήσει πώς λειτουργούν οι τεχνικές, θα κάνουμε μετρήσεις για την υγρασία, τη θερμοκρασία του εσωτερικού χώρου, τη συμπεριφορά του ξύλινου σκελετού», λέει. «Παλιότερα η κατασκευή τούβλων από πηλό ήταν συνηθισμένη τεχνική. Ουσιαστικά, χρησιμοποιώντας πιο σύγχρονες τεχνικές, προσπαθούμε να επαναφέρουμε ένα υλικό το οποίο ξεχάσαμε εδώ και 50 χρόνια. Ένα υλικό συμβατό με τον άνθρωπο. Κάθε βράδυ όταν πλενόμαστε και ξεκουραζόμαστε κοιτάμε τα χέρια μας: έπειτα από μιας μέρας δουλειά δεν έχουν ούτε μια αμυχή. Αν χρησιμοποιούσαμε τσιμέντο, τα χέρια μας θα ήταν καμένα και με σημάδια. Συν τοις άλλοις η πράσινη οροφή περιορίζει κατά πολύ την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία. Επομένως έχουμε μια κατασκευή πιο φιλική στον άνθρωπο και στο περιβάλλον».
Κατοικία 120 τ.μ. με 65.000 ευρώ!
«ΣΤΟΥΣ ΑΝΥΔΡΟΥΣ στη Νότια Κρήτη έχουν κατασκευαστεί ενοικιαζόμενα δωμάτια από πηλό εδώ και χρόνια», λέει ο κ. Νίκος Γαλάτης, που έχει την εμπειρία κατασκευής σπιτιών από χώμα τόσο στο εξωτερικό όσο και στην Κρήτη.
Όπως λέει ο κ. Γαλάτης, τα καινούργια σπίτια από μπάλες άχυρου και λάσπης έχουν πολύ μικρό κόστος. «Μια μονοκατοικία 120 τ.μ. κατασκευασμένη από ξύλο, λάσπη και άχυρα, μαζί με τα εργατικά θα κοστίσει περίπου 65.000 ευρώ. Ο πηλός είναι τέτοιο υλικό που μπορεί να θερμομονώνει ένα σπίτι. Μια κατασκευή με πηλό μπορεί να ζεσταθεί από τη θερμότητα που εκπέμπουν τα σώματα των ανθρώπων μέσα σε αυτό και τη λειτουργία της τηλεόρασης».
«Ιδανική λύση»
Στην προσπάθεια συμμετέχει ο κτίστης Μανώλης Ιερωνυμάκης. Βοηθάει στο καλούπωμα και στο ρίξιμο της λάσπης. Ο ίδιος εκτιμά ότι η κατασκευή αυτή «είναι κάτι διαφορετικό και πρωτότυπο για την Κρήτη.
Μπορεί να αποτελέσει ένα πρώτο βήμα για μια αλλαγή στις κατασκευές. Είναι οικονομική λύση. Ειδικά για μικρές κατασκευές είναι ιδανική», λέει.
http://www.tanea.gr/default.asp?pid=2&ct=1&artid=4516664
Εγκρίθηκαν 1.100 επενδύσεις σε ΑΠΕ
Εγκρίθηκαν 1.100 επενδύσεις σε ΑΠΕ
* Στις 2.500 οι αιτήσεις για φωτοβολταϊκά πάρκα στα νησιά που υποβλήθηκαν στη ΡΑΕ
Xρυσα Λιαγγου
Στα 2.500 έφτασαν τα επενδυτικά σχέδια για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβολταϊκά στα διασυνδεδεμένα νησιά της χώρας γα την κάλυψη της προγραμματισμένης ισχύος 200 μεγαβάτ. Aπό το σύνολο των αιτήσεων, οι αρμόδιες υπηρεσίες της PAE έχουν μέχρι στιγμής εξετάσει τις 1.100, ενώ μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου, με βάση το προγραμματισμό της αρμόδιας αρχής, υπολογίζεται ότι θα προχωρήσουν άλλες 600 και μέχρι το τέλος του έτους θα έχει εξετασθεί το σύνολο των αιτήσεων. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το πρόγραμμα ανάπτυξης φωτοβολταϊκών στα νησιά δεν περιλαμβάνει μεγάλες επενδύσεις που προϋποθέτουν άδεια, αλλά μικρές που εντάσσονται στην κατηγορία των «εξαιρέσεων».
Aπό τις συνολικές προτάσεις επενδύσεων, τη μερίδα του λέοντος συγκεντρώνει η Kρήτη, με 1.300 αιτήσεις που αφορούν επενδύσεις των 80 κιλοβάτ η κάθε μία. Aκολουθεί η Pόδος με 230 επενδυτικά σχέδια για την παραγωγή ισχύος 100 κιλοβάτ έκαστο και η Λέσβος με 225 επενδύσεις των 70 κιλοβάτ η κάθε μία. Στην Kω έχουν κατατεθεί συνολικά 85 εξαιρέσεις για την παραγωγή ισχύος 100 κιλοβάτ εκάστη και στη Xίο 74 επίσης αντίστοιχης ισχύος η κάθε μία. Στην Kάλυμνο κατατέθηκαν 27 επενδυτικά σχέδια και στη Λέρο 12 για την παραγωγή ισχύος 100 κιλοβάτ το κάθε ένα.
Για τις Κυκλάδες δεν έχουν ακόμη προχωρήσει οι αιτήσεις, ενώ σύμφωνα με πληροφορίες το πρόγραμμα ανάπτυξης φωτοβολταϊκών στα μη διασυνδεδεμένα νησιά αναμένεται να προκηρυχθεί μέσα στο καλοκαίρι.
Aπό τον βαθμό υλοποίησης των παραπάνω επενδύσεων, αλλά και των αναμενομένων στις επόμενες φάσεις του προγράμματος ανάπτυξης φωτοβολταϊκών, θα κριθεί η σχέση των ελληνικών νησιών με την «πράσινη ενέργεια», αφού στην ανάπτυξη των αιολικών έχουν μείνει πολύ πίσω.
Φωτοβολταϊκά στις στέγες
Στο μεταξύ, σε εκκρεμότητα παραμένει το πρόγραμμα εγκατάστασης φωτοβολταϊκών στις στέγες, καθώς η αναμενόμενη νομοθετική ρύθμιση μετατίθεται για μετά τις ευρωεκλογές. Tο σχέδιο που, σύμφωνα με πληροφορίες, προωθεί το YΠAN απαλλάσσει τους ενδιαφερόμενους από τη διαδικασία της άδειας, ακόμη και της άδειας που εκδίδεται από την πολεοδομία. Σε ό,τι αφορά την παραγόμενη ενέργεια από τα «πάνελ» στις στέγες, εξετάζεται η δυνατότητα συμψηφισμού της κατανάλωσης και αντιλογισμού ώστε να αφαιρείται από τον λογαριασμό της ΔEH, το κόστος του ρεύματος που παρήγαγε το φωτοβολταϊκό. Eξετάζονται επίσης φορολογικές απαλλαγές ως κίνητρα για τους ιδιώτες και εξαίρεση του παραγόμενου προϊόντος από την καταβολή ΦΠA. Kίνητρο θα αποτελέσει και η τιμή της παραγόμενης κιλοβατώρας η οποία κατά πάσα πιθανότητα θα οριστεί στα 50 λεπτά έναντι 45 λεπτών που είναι η αντίστοιχη τιμή για τα επιχειρηματικά φωτοβολταϊκά.
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economyepix_2_15/05/2009_314670
* Στις 2.500 οι αιτήσεις για φωτοβολταϊκά πάρκα στα νησιά που υποβλήθηκαν στη ΡΑΕ
Xρυσα Λιαγγου
Στα 2.500 έφτασαν τα επενδυτικά σχέδια για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβολταϊκά στα διασυνδεδεμένα νησιά της χώρας γα την κάλυψη της προγραμματισμένης ισχύος 200 μεγαβάτ. Aπό το σύνολο των αιτήσεων, οι αρμόδιες υπηρεσίες της PAE έχουν μέχρι στιγμής εξετάσει τις 1.100, ενώ μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου, με βάση το προγραμματισμό της αρμόδιας αρχής, υπολογίζεται ότι θα προχωρήσουν άλλες 600 και μέχρι το τέλος του έτους θα έχει εξετασθεί το σύνολο των αιτήσεων. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το πρόγραμμα ανάπτυξης φωτοβολταϊκών στα νησιά δεν περιλαμβάνει μεγάλες επενδύσεις που προϋποθέτουν άδεια, αλλά μικρές που εντάσσονται στην κατηγορία των «εξαιρέσεων».
Aπό τις συνολικές προτάσεις επενδύσεων, τη μερίδα του λέοντος συγκεντρώνει η Kρήτη, με 1.300 αιτήσεις που αφορούν επενδύσεις των 80 κιλοβάτ η κάθε μία. Aκολουθεί η Pόδος με 230 επενδυτικά σχέδια για την παραγωγή ισχύος 100 κιλοβάτ έκαστο και η Λέσβος με 225 επενδύσεις των 70 κιλοβάτ η κάθε μία. Στην Kω έχουν κατατεθεί συνολικά 85 εξαιρέσεις για την παραγωγή ισχύος 100 κιλοβάτ εκάστη και στη Xίο 74 επίσης αντίστοιχης ισχύος η κάθε μία. Στην Kάλυμνο κατατέθηκαν 27 επενδυτικά σχέδια και στη Λέρο 12 για την παραγωγή ισχύος 100 κιλοβάτ το κάθε ένα.
Για τις Κυκλάδες δεν έχουν ακόμη προχωρήσει οι αιτήσεις, ενώ σύμφωνα με πληροφορίες το πρόγραμμα ανάπτυξης φωτοβολταϊκών στα μη διασυνδεδεμένα νησιά αναμένεται να προκηρυχθεί μέσα στο καλοκαίρι.
Aπό τον βαθμό υλοποίησης των παραπάνω επενδύσεων, αλλά και των αναμενομένων στις επόμενες φάσεις του προγράμματος ανάπτυξης φωτοβολταϊκών, θα κριθεί η σχέση των ελληνικών νησιών με την «πράσινη ενέργεια», αφού στην ανάπτυξη των αιολικών έχουν μείνει πολύ πίσω.
Φωτοβολταϊκά στις στέγες
Στο μεταξύ, σε εκκρεμότητα παραμένει το πρόγραμμα εγκατάστασης φωτοβολταϊκών στις στέγες, καθώς η αναμενόμενη νομοθετική ρύθμιση μετατίθεται για μετά τις ευρωεκλογές. Tο σχέδιο που, σύμφωνα με πληροφορίες, προωθεί το YΠAN απαλλάσσει τους ενδιαφερόμενους από τη διαδικασία της άδειας, ακόμη και της άδειας που εκδίδεται από την πολεοδομία. Σε ό,τι αφορά την παραγόμενη ενέργεια από τα «πάνελ» στις στέγες, εξετάζεται η δυνατότητα συμψηφισμού της κατανάλωσης και αντιλογισμού ώστε να αφαιρείται από τον λογαριασμό της ΔEH, το κόστος του ρεύματος που παρήγαγε το φωτοβολταϊκό. Eξετάζονται επίσης φορολογικές απαλλαγές ως κίνητρα για τους ιδιώτες και εξαίρεση του παραγόμενου προϊόντος από την καταβολή ΦΠA. Kίνητρο θα αποτελέσει και η τιμή της παραγόμενης κιλοβατώρας η οποία κατά πάσα πιθανότητα θα οριστεί στα 50 λεπτά έναντι 45 λεπτών που είναι η αντίστοιχη τιμή για τα επιχειρηματικά φωτοβολταϊκά.
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economyepix_2_15/05/2009_314670
Τσιμέντο - φίλτρο για τη ρύπανση
Τσιμέντο - φίλτρο για τη ρύπανση
* Απορροφά διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα με μυστική πατέντα
Χάρης Καρανίκας
«Υπολογίζω ότι σε μία πενταετία θα έχουμε τις εμπορικές εφαρμογές του τσιμέντου μας, που απορροφά διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα», λέει στα «ΝΕΑ» ο δρ. Νίκος Βλασόπουλος, ο 29χρονος Έλληνας πίσω από την εταιρεία που φιλοδοξεί να κάνει την τσιμεντοβιομηχανία πράσινη.
Μόνο στην Ελλάδα, οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από την παρασκευή τσιμέντου φτάνουν τους 11.000.000 τόνους ετησίως, ποσό που ανέρχεται στο 8% των συνολικών εκπομπών της χώρας. Σύμφωνα δε με μετρήσεις, το 5% των ποσοτήτων CΟ2 που απελευθερώνεται παγκοσμίως στην ατμόσφαιρα προέρχεται από τις τσιμεντοβιομηχανίες.
«Η έρευνα ξεκίνησε κατά την περίοδο του διδακτορικού μου στο Πανεπιστήμιο Ιμπίριαλ του Λονδίνου. Η φόρμουλα που έχουμε ανακαλύψει μπορεί να απορροφήσει από 900 έως και 1.100 κιλά διοξειδίου του άνθρακα για κάθε τόνο τσιμέντου που χρησιμοποιείται στις κατασκευές. Η απορροφητικότητά του εξαρτάται βέβαια από τις κλιματικές συνθήκες αλλά και από το μέρος που έχει τοποθετηθείγια παράδειγμα στα θεμέλια μιας κατασκευής δεν υπάρχει η δυνατότητα κατακράτησης διοξειδίου του άνθρακα από τη στιγμή που δεν έρχεται σε επαφή με τον αέρα», εξηγεί ο δρ. Βλασόπουλος, συνιδρυτής και επικεφαλής ερευνητής της εταιρείας Νovacem που μελετά τη μαζική παραγωγή του πράσινου τσιμέντου. Το μεγάλο μυστικό
Στο ερώτημα πώς ακριβώς καταφέρνει να απορροφά τόσο πολύ διοξείδιο του άνθρακα ο δρ. Βλασόπουλος κρατά το στόμα του ερμητικά κλειστό: «Αυτό δεν μπορώ να το αποκαλύψω, είναι το μεγάλο μυστικό της εταιρείας μας. Έχουμε καταθέσει την πατέντα, όμως εκκρεμούν κάποια ζητήματα ακόμα για να καλύψουμε πλήρως τον συγκεκριμένο τομέακαι αυτή η διαδικασία υπολογίζουμε ότι θα ολοκληρωθεί στα τέλη Δεκεμβρίου. Αυτό που μπορώ να πω είναι ότι στο τσιμέντο μας χρησιμοποιείται οξείδιο του μαγνησίου και ότι η απορρόφηση γίνεται σε τρία στάδια».
Όπως αναφέρει ο Έλληνας μηχανικός περιβάλλοντος, που πήρε το πτυχίο του από το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, πέρα από τη μεγάλη απορροφητικότητα, το οικολογικό τσιμέντο που ανακάλυψε εκπέμπει το 25%-50% του διοξειδίου του άνθρακα που απελευθερώνει το νορμάλ τσιμέντο κατά τη διαδικασία παρασκευής. «Οι συνολικές εκπομπές του τσιμέντου μας είναι 200 με 400 κιλά διοξειδίου του άνθρακα ανά τόνο παραγόμενου τσιμέντου, ενώ αυτού που παράγεται στην Ελλάδα και στην Ευρώπη φτάνει κατά μέσον όρο τα 800 κιλά ανά τόνο. Στις ΗΠΑ, όπου χρησιμοποιείται παλαιότερη τεχνολογία, η συγκεκριμένη τιμή ανέρχεται στα 1.000 με 1.100 κιλά. Η καλύτερη επίδοση που έχω ακούσει μέχρι στιγμής για συμβατικό τσιμέντο είναι στην Ελβετία, στα 650 κιλά CΟ2 ανά τόνο τσιμέντου. Οι χαμηλότερες εκπομπές του τσιμέντου μας κατά τη διαδικασία παραγωγής εξηγούνται από το γεγονός ότι χρησιμοποιούμε πρώτες ύλες οι οποίες δεν περιέχουν άνθρακα οπότε κατά τη θέρμανση των υλικών δεν απελευθερώνονται μεγάλες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα.
Σύμφωνα με τον Μ. Βλασόπουλο, το πράσινο τσιμέντο μπορεί να ανακυκλωθεί μετά την κατεδάφιση ενός κτιρίου και να ξαναχρησιμοποιηθεί. Επιπλέον, υπάρχει η δυνατότητα ανάμειξής του με άλλα ανακυκλώσιμα υλικά όπως γυαλί και πλαστικό- πράγμα που δεν μπορεί να γίνει με το κανονικό τσιμέντο.
Θα πληρώνουν όταν ρυπαίνουν από το 2013
ΕΩΣ ΤΑ ΤΕΛΗ του 2012 τα δικαιώματα εκπομπής CΟ2 παρέχονται στις τσιμεντοβιομηχανίες μέχρι ενός ορίου δωρεάν, όπως ισχύει και για τους υπόλοιπους κλάδους της βιομηχανίας, ενώ από το 2013 έως το 2020 θα πρέπει σύμφωνα με την τελευταία απόφαση της Ε.Ε. οι εταιρείες να πληρώνουν για το 20% έως και το 70% των ποσοτήτων που εκπέμπουν. Οι σημερινές εκτιμήσεις για την τιμή του τόνου διοξειδίου του άνθρακα από το 2013 και μετά κυμαίνονται ανάμεσα στα 30-40 ευρώ- που σημαίνει ότι αν δεν συνεχίσουν οι ελληνικές τσιμεντοβιομηχανίες να λαμβάνουν δωρεάν δικαιώματα από το σύστημα εμπορίας θα πρέπει να καταβάλουν από 65 έως 300 εκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο για την αγορά δικαιωμάτων εκπομπής CΟ2 μέχρι το 2020.
Σύμφωνα πάντως με ανθρώπους του χώρου, σε περίπτωση που o κλάδος αναγκαστεί να πληρώνει, στο σύστημα εμπορίας προμηνύεται μετακύλιση των αυξήσεων από την αγορά δικαιωμάτων στον τελικό καταναλωτή, όπως ακριβώς αναμένεται να συμβεί και με τη ΔΕΗ, ενώ δεν αποκλείεται το ενδεχόμενο συρρίκνωσης δραστηριοτήτων, γεγονός που θα επιφέρει απολύσεις, μείωση των εξαγωγών και αύξηση των εισαγωγών. Σημειώνεται δε ότι η τσιμεντοβιομηχανία στην Ελλάδα απασχολεί άμεσα 3.161 εργαζομένους.
http://www.tanea.gr/default.asp?pid=2&ct=1&artid=4516844
* Απορροφά διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα με μυστική πατέντα
Χάρης Καρανίκας
«Υπολογίζω ότι σε μία πενταετία θα έχουμε τις εμπορικές εφαρμογές του τσιμέντου μας, που απορροφά διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα», λέει στα «ΝΕΑ» ο δρ. Νίκος Βλασόπουλος, ο 29χρονος Έλληνας πίσω από την εταιρεία που φιλοδοξεί να κάνει την τσιμεντοβιομηχανία πράσινη.
Μόνο στην Ελλάδα, οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από την παρασκευή τσιμέντου φτάνουν τους 11.000.000 τόνους ετησίως, ποσό που ανέρχεται στο 8% των συνολικών εκπομπών της χώρας. Σύμφωνα δε με μετρήσεις, το 5% των ποσοτήτων CΟ2 που απελευθερώνεται παγκοσμίως στην ατμόσφαιρα προέρχεται από τις τσιμεντοβιομηχανίες.
«Η έρευνα ξεκίνησε κατά την περίοδο του διδακτορικού μου στο Πανεπιστήμιο Ιμπίριαλ του Λονδίνου. Η φόρμουλα που έχουμε ανακαλύψει μπορεί να απορροφήσει από 900 έως και 1.100 κιλά διοξειδίου του άνθρακα για κάθε τόνο τσιμέντου που χρησιμοποιείται στις κατασκευές. Η απορροφητικότητά του εξαρτάται βέβαια από τις κλιματικές συνθήκες αλλά και από το μέρος που έχει τοποθετηθείγια παράδειγμα στα θεμέλια μιας κατασκευής δεν υπάρχει η δυνατότητα κατακράτησης διοξειδίου του άνθρακα από τη στιγμή που δεν έρχεται σε επαφή με τον αέρα», εξηγεί ο δρ. Βλασόπουλος, συνιδρυτής και επικεφαλής ερευνητής της εταιρείας Νovacem που μελετά τη μαζική παραγωγή του πράσινου τσιμέντου. Το μεγάλο μυστικό
Στο ερώτημα πώς ακριβώς καταφέρνει να απορροφά τόσο πολύ διοξείδιο του άνθρακα ο δρ. Βλασόπουλος κρατά το στόμα του ερμητικά κλειστό: «Αυτό δεν μπορώ να το αποκαλύψω, είναι το μεγάλο μυστικό της εταιρείας μας. Έχουμε καταθέσει την πατέντα, όμως εκκρεμούν κάποια ζητήματα ακόμα για να καλύψουμε πλήρως τον συγκεκριμένο τομέακαι αυτή η διαδικασία υπολογίζουμε ότι θα ολοκληρωθεί στα τέλη Δεκεμβρίου. Αυτό που μπορώ να πω είναι ότι στο τσιμέντο μας χρησιμοποιείται οξείδιο του μαγνησίου και ότι η απορρόφηση γίνεται σε τρία στάδια».
Όπως αναφέρει ο Έλληνας μηχανικός περιβάλλοντος, που πήρε το πτυχίο του από το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, πέρα από τη μεγάλη απορροφητικότητα, το οικολογικό τσιμέντο που ανακάλυψε εκπέμπει το 25%-50% του διοξειδίου του άνθρακα που απελευθερώνει το νορμάλ τσιμέντο κατά τη διαδικασία παρασκευής. «Οι συνολικές εκπομπές του τσιμέντου μας είναι 200 με 400 κιλά διοξειδίου του άνθρακα ανά τόνο παραγόμενου τσιμέντου, ενώ αυτού που παράγεται στην Ελλάδα και στην Ευρώπη φτάνει κατά μέσον όρο τα 800 κιλά ανά τόνο. Στις ΗΠΑ, όπου χρησιμοποιείται παλαιότερη τεχνολογία, η συγκεκριμένη τιμή ανέρχεται στα 1.000 με 1.100 κιλά. Η καλύτερη επίδοση που έχω ακούσει μέχρι στιγμής για συμβατικό τσιμέντο είναι στην Ελβετία, στα 650 κιλά CΟ2 ανά τόνο τσιμέντου. Οι χαμηλότερες εκπομπές του τσιμέντου μας κατά τη διαδικασία παραγωγής εξηγούνται από το γεγονός ότι χρησιμοποιούμε πρώτες ύλες οι οποίες δεν περιέχουν άνθρακα οπότε κατά τη θέρμανση των υλικών δεν απελευθερώνονται μεγάλες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα.
Σύμφωνα με τον Μ. Βλασόπουλο, το πράσινο τσιμέντο μπορεί να ανακυκλωθεί μετά την κατεδάφιση ενός κτιρίου και να ξαναχρησιμοποιηθεί. Επιπλέον, υπάρχει η δυνατότητα ανάμειξής του με άλλα ανακυκλώσιμα υλικά όπως γυαλί και πλαστικό- πράγμα που δεν μπορεί να γίνει με το κανονικό τσιμέντο.
Θα πληρώνουν όταν ρυπαίνουν από το 2013
ΕΩΣ ΤΑ ΤΕΛΗ του 2012 τα δικαιώματα εκπομπής CΟ2 παρέχονται στις τσιμεντοβιομηχανίες μέχρι ενός ορίου δωρεάν, όπως ισχύει και για τους υπόλοιπους κλάδους της βιομηχανίας, ενώ από το 2013 έως το 2020 θα πρέπει σύμφωνα με την τελευταία απόφαση της Ε.Ε. οι εταιρείες να πληρώνουν για το 20% έως και το 70% των ποσοτήτων που εκπέμπουν. Οι σημερινές εκτιμήσεις για την τιμή του τόνου διοξειδίου του άνθρακα από το 2013 και μετά κυμαίνονται ανάμεσα στα 30-40 ευρώ- που σημαίνει ότι αν δεν συνεχίσουν οι ελληνικές τσιμεντοβιομηχανίες να λαμβάνουν δωρεάν δικαιώματα από το σύστημα εμπορίας θα πρέπει να καταβάλουν από 65 έως 300 εκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο για την αγορά δικαιωμάτων εκπομπής CΟ2 μέχρι το 2020.
Σύμφωνα πάντως με ανθρώπους του χώρου, σε περίπτωση που o κλάδος αναγκαστεί να πληρώνει, στο σύστημα εμπορίας προμηνύεται μετακύλιση των αυξήσεων από την αγορά δικαιωμάτων στον τελικό καταναλωτή, όπως ακριβώς αναμένεται να συμβεί και με τη ΔΕΗ, ενώ δεν αποκλείεται το ενδεχόμενο συρρίκνωσης δραστηριοτήτων, γεγονός που θα επιφέρει απολύσεις, μείωση των εξαγωγών και αύξηση των εισαγωγών. Σημειώνεται δε ότι η τσιμεντοβιομηχανία στην Ελλάδα απασχολεί άμεσα 3.161 εργαζομένους.
http://www.tanea.gr/default.asp?pid=2&ct=1&artid=4516844
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)