Συνέντευξη σε περιοδικό 2Board Tεύχος 3

Συνέντευξη σε περιοδικό 2Board Tεύχος 3 –
Green issue / Liberis Publications

K. Γράψας: Οικολογική Αρχιτεκτονική

Ερωτήσεις

Τι σημαίνει οικολογική αρχιτεκτονική και ποια είναι τα βασικά στοιχεία της;

- Οικολογική αρχιτεκτονική δεν είναι τίποτα άλλο από τη δημιουργία κατασκευών προστασίας από τις καιρικές συνθήκες με γνώμονα την ανάγνωση, κατανόηση και γνώση του φυσικού περιβάλλοντος και την αλληλεπίδραση που υφίσταται μεταξύ αυτού και του κτηρίου. Μιλάμε δηλαδή για μία συμβιωτική αρχέγονη σχέση μεταξύ φυσικού και τεχνητού περιβάλλοντος με γνώμονα το σεβασμό και τη μελέτη των αλληλεπιδράσεων που δημιουργούνται μεταξύ των δύο μερών.


Ποιο μέρος ή κτίριο της Αθήνας θα θέλατε να αλλάξατε και πώς;

- Η Αθήνα όπως αρκετές μεγαλουπόλεις γιγαντώθηκε κάτω από μη φυσικές / φυσιολογικές συνθήκες περισσότερο με βάση τους κανόνες της αγοράς και τις επιταγές μιας ταχύτατης ανάπτυξης όπου η μελέτη άλλων παραγόντων εκτός από τη μεγιστοποίηση της κερδοφορίας στον ελάχιστο δυνατό χρόνο ήταν ελάσσονος σημασίας. Ως εκ τούτου είναι πλέον δυσκολότερο να εντοπίσουμε σημεία η τμήματα που δεν χρειάζονται βελτίωση παρά το αντίθετο. Από τη στιγμή που ο αέρας που αναπνέουμε δεν είναι αυτός που ‘προβλέπεται’ από τον κατασκευαστή μας, από τη στιγμή που ο τρόπος ζωής των πολιτών δεν δημιουργεί συνθήκες ευφορίας και υγιούς ανάπτυξης αλλά ψυχολογική πίεση, άγχος και σύγχυση, είναι σχεδόν αδύνατο να υπάρξει ορθή κρίση, αξιολόγηση και πράξη λήψης ορθών αποφάσεων για την ανάπτυξή και τις προτεραιότητές μας.
Παρ’ όλα αυτά, και για να απαντήσω στην ερώτησή σας, θα καλωσόριζα ευχαρίστως την προσθήκη οικονομικών και εύκολων κατασκευών σκίασης στις ταράτσες μας με πέργκολες και φυτά όπως και με φωτοβολταικά συστήματα τα οποία θα εμποδίζουν την ταράτσα να υπερθερμανθεί. Οι κατασκευές αυτές δημιουργούν χώρους ζωής και συναναστροφής των ενοίκων, μειώνουν την υπερθέρμανση του κτηρίου σημαντικότατα με αποτέλεσμα τη μείωση της ανάγκης χρήσης κλιματιστικών και προμηθεύουν τους πολίτες με δωρεάν ενέργεια που στην ουσία αποτελεί δικαίωμα όλων μας σε αντίθεση με τις προσπάθειες ελέγχου των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας από τους λίγους του συστήματος και την ελεγχόμενη κατανομή της με σκοπό πάλι την κερδοφορία.

Έχει απήχηση η «πράσινη αρχιτεκτονική» στην Ελλάδα, σε σύγκριση και με ό,τι συμβαίνει στον υπόλοιπο κόσμο;

- Η ‘πράσινη’ αρχιτεκτονική είναι στην ουσία η λογική αρχιτεκτονική, η αρχιτεκτονική που ανταποκρίνεται στις ανάγκες που καλούν για δημιουργία καταλυμάτων, την προστασία μας δηλαδή από τις καιρικές συνθήκες. Είναι αυτονόητο ότι για να προστατευθεί κανείς από τις καιρικές συνθήκες με τον οικονομικότερο και απλούστερο τρόπο πρέπει … να τις λάβει υπόψη του. Να τις μελετήσει και να λειτουργήσει μαζί τους. Αυτό αποτελούσε ανέκαθεν το αντικείμενο της ανθρώπινης αρχιτεκτονικής και αυτό συναντάμε μελετώντας οποιονδήποτε παραδοσιακό πολιτισμό. Δυστυχώς, η συνειδητοποίηση και αυτής της ανάγκης επαναφοράς μας στα ουσιαστικά, έχει αποτελέσει αντικείμενο κερδοσκοπίας ειδικότερα στις ποιο αναπτυγμένες χώρες. Η χρήση της λογικής αρχιτεκτονικής για σκοπούς επιχειρηματικής στρατηγικής και κερδοφορίας δημιουργεί εικόνες που ίσως δεν είναι πραγματικές. Ένα παράδειγμα είναι η προώθηση των πράσινων ταρατσών εν αντιθέσει με τον απλό σκιασμό τους που ανέφερα παραπάνω.
Η πρώτη λύση θα δημιουργήσει τεράστιο οικονομικό τζίρο σε Γερμανικές ως επί το πλείστον εταιρείες κατασκευής γεωυφασμάτων, ενώ μία πέργκολα με φυτά είναι λύση η οποία δεν λαμβάνεται υπόψη από την αγορά λόγω της ευκολίας κατασκευής και του ελάχιστου κόστους της. Βλέπουμε λοιπόν ότι ίσως και αυτό που συμβαίνει στο υπόλοιπο κόσμο είναι και αυτό κατευθυνόμενο από ατζέντες που ίσως δεν έχουν να κάνουν με τους σκοπούς της λογικής αρχιτεκτονικής.

Τι πρωτοβουλίες υπάρχουν για την καθιέρωση της οικολογικής αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα και στον κόσμο;

Είναι πεποίθηση μου ότι οι χώρες με ήπιο κλίμα όπως αυτές της Μεσογείου και ίσως με όχι αναπτυγμένη τεχνολογία, είναι οι ποιο ελπιδοφόρες στο να αναπτύξουν μια σχέση εσωτερικού και εξωτερικού περιβάλλοντος βασισμένη στις αρχές της συμβίωσης και διαπραγμάτευσης παρά σε αυτές της επιβολής. Είναι συμβίωση και διαπραγμάτευση να ζεσταίνω ή να δροσίζω τον κρύο αέρα με ένα ενδιάμεσο χώρο μεταξύ του εξωτερικού και του εσωτερικού χώρου πριν αυτός εισέρθει στο κτήριο και επιβολή αν φτιάξω ένα μηχάνημα το οποίο τεχνητά θα διεκπεραιώνει τον ίδιο σκοπό.
Πιστεύω ότι η συμβιωτική αυτή αντίληψη της σχέσης μας με τη φύση είναι πολύ ποιο εύκολο να αναπτυχθεί σε χώρες όπως η Ελλάδα παρά σε βιομηχανικά ποιο αναπτυγμένες χώρες. Απαιτείται όμως Παιδεία γι’ αυτό και πνευματική εργασία εκτός τεχνο-οικονομικών αντικειμένων.

Ποια «πράσινα» κτίρια γνωρίζετε ότι υπάρχουν στην Αθήνα;

Έχω από την αρχή αποφύγει να ονομάσω τη λογική αρχιτεκτονική ‘πράσινη’ ή ότι άλλο. Τα κτήρια έρχονται στη ζωή από αρχιτέκτονες και όχι μόνο οι οποίοι είμαστε και εμείς προϊόντα κάποιου παραγωγικού συστήματος. Άλλα κτήρια ανταποκρίνονται στο σκοπό τους με καλύτερο τρόπο από κάποια άλλα. Η αντίληψη της ανάγκης τη συμβίωσης και της σεμνότητας είναι αυτή που πρέπει να αποτρέψει όλους μας από τη χρησιμοποίηση της παγκόσμιας συνειδητοποίησης ενός προβλήματος, (της καταστροφικής για τον πλανήτη υφιστάμενης αρχιτεκτονικής), σε εργαλείο προώθησης επαγγελματικών στόχων, τον εξευτελισμό δηλαδή της Τέχνης μας προς άγρα πελατών εκατέρωθεν των δρόμων της Αθήνας. Πράσινα ίσως είναι όλα τα κτήρια που δημιουργήθηκαν πριν υπάρξει ηλεκτρικό ρεύμα, τότε που το κτήριο και ο σχεδιαστής του ήταν υποχρεωμένος να ανταποκριθεί στην ανάγκη προστασίας από τις κλιματικές συνθήκες με την ελάχιστη κατανάλωση υλικών, χρημάτων και ενέργειας.

Ποιοι είναι οι σημαντικότεροι «πράσινοι» Έλληνες αρχιτέκτονες κατά τη γνώμη σας;

Δεν υπάρχουν πράσινοι ή άλλου χρώματος αρχιτέκτονες. Υπάρχουν αυτοί που νοιώθουν δέος ανακαλύπτοντας αρχέγονη γνώση σιωπηλά και μεταφέροντας τη στο σήμερα με σκοπό αυτή να μας προστατέψει από τη σύγχυση των καιρών μας και αυτοί που χρησιμοποιούν τη τελευταία Μόδα! (την ‘βιοκλιματική’ ή ‘πράσινη’ αρχιτεκτονική) για να καθιερωθούν ως ειδήμονες στο χώρο με στόχο το κέρδος και κάλυψη τις αδιαμφισβήτητες αξίες που αγγίζουν όλους μας.
Αυτοί οι δεύτεροι συνήθως δεν είναι καν Διπλωματούχοι αρχιτέκτονες αλλά μηχανικοί άλλης ειδικότητας και αυθέραιτα επινοούν σειρά ανύπαρκτων τίτλων με σκοπό να σφετερισθούν τις κοινές μας αξίες όπως για παράδειγμα: ‘μηχανικός βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής’ κτλ. Δεν υπάρχει όμως η ικανότητα της σύνθεσης, αυτή που δημιουργεί λύσεις και παράγει πολιτισμό.
Δυστυχώς είναι ειρωνικό να επικεντρωνόμαστε στους αρχιτέκτονες αναζητώντας αξιόλογο αρχιτεκτονικό έργο τη στιγμή που στη χώρα μας ο καθένας επιτρέπεται να αρχιτεκτονεί απροκάλυπτα και χωρίς την κατάλληλη εκπαίδευση επηρεάζοντας στο μέγιστο τον τρόπο που ζούμε, συναναστρεφόμαστε και αναπτυσσόμαστε.

Γνωρίζετε σημαντικά κτίρια που πρόκειται να κατασκευαστούν στην Ελλάδα ή το εξωτερικό με βάση την οικολογική αρχιτεκτονική;

Τα σημαντικότερα κτήρια έχουν κατασκευασθεί αιώνες πριν και εμπεριέχουν όλη τη γνώση που χρειαζόμαστε. Η γνώση είναι υπαρκτή και συσσωρεμένη. Μιλάω για την παραδοσιακή αρχιτεκτονική όλων των λαών, αυτή που βασικότερο της συντελεστή είχε τη σχέση του κτηρίου με το περιβάλλον, χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα απλά με γνώση και αρμονική συμβίωση ανθρώπου και περιβάλλοντος. Η πρακτική αυτή συνεχίζεται στα χωριά μας αλλά δυστυχώς η εμπορευματοποίηση της παραγωγής δομημένου περιβάλλοντος μειώνει συνεχώς και ποιότητά του ανά την επικράτεια.
Με βάση αυτό, τα άλλα είναι θέμα σύνθεσης, αρχιτεκτονικής σύνθεσης, και κάθε αρχιτέκτων έχει τον τρόπο του, εφόσον έχει αρχιτεκτονική εκπαίδευση και αντανακλαστικά. Σωστά κτήρια ίσως ξανακατασκευάσουν τα παιδιά μας διότι ως γονιός βλέπω πως η δουλειά που γίνεται στις τάξεις του δημοτικού σχετικά με περιβαλλοντικά θέματα είναι αξιολογότατη. Προϋπόθεση βέβαια θα είναι η αγορά και οι κανόνες του κέρδους να επιτρέψουν τη λήψη σοφών αποφάσεων.


Θα μπορούσατε να μας παρουσιάσετε το σημαντικότερο «πράσινο» έργο σας, (είτε που έχετε ήδη κατασκευάσει, είτε που πρόκειται να κατασκευάσετε ή που παρουσιάσατε σαν πρόταση σε κάποιον διαγωνισμό – έκθεση);

Δε θα ήθελα η αγάπη μου για την Τέχνη μου και η αναζήτηση των αξιών που τη διέπουν να αποτελεί θέμα διαφήμισης. Μπροστά στις κατασκευές των προγόνων μας μόνο ο σεβασμός και η μελέτη μας μπορεί να αντιταχθεί. Όλα μας τα έργα ανταποκρίνονται στο περιβάλλον στο οποίο βρίσκονται σε μικρό η μεγαλύτερο βαθμό. Ίσως κάποια άλλη φορά, όταν η μόδα θα έχει καταλαγιάσει….και θα έχουμε μείνει πάλι μόνοι μας.

Ποιοι είναι οι κορυφαίοι στον τομέα της οικολογικής αρχιτεκτονικής διεθνώς και γιατί;

- Συνήθως οι μη αρχιτέκτονες. Οι μη έμποροι. Οι μη οικονομικά εύρωστοι. Αυτοί που πρέπει να καλύψουν τις ανάγκες τους με ότι υπάρχει γύρω τους, με τοπικά υλικά, με χρήση φυσικού αερισμού, με αποφυγή υπερθέρμανσης από τις ακτίνες του ηλίου. Αυτοί. Οι Άνθρωποι.

Ποιο θεωρείτε ότι είναι το πιο πράσινο κτίριο στον κόσμο και ποιο στην Ελλάδα;

Το Hockerton Project στη Μεγάλη Βρετανία είναι ένα συγκρότημα κατοικιών κατασκευασμένο από τους χρήστες του και αποτελεί υπόδειγμα λογικής, ανθρώπινης μη εμπορευματοποιημένης αρχιτεκτονικής.
Στην Ελλάδα, εκτός από το σύνολο των παραδοσιακών κατοικιών εντυπωσιάστηκα από την πειραματική δημιουργία αριθμού κτηρίων από το πανεπιστήμιο της Κρήτης κατά τη δεκαετία 1980-1990.
Την επόμενη δεκαετία (1990-2000) η υποτιθέμενη πράσινη αρχιτεκτονική ήταν στην ουσία ένα υβρίδιο εμπορευματοποιημένης αρχιτεκτονικής κτηρίων γραφείων με κάποια στοιχεία περιβαλλοντικής ευαισθησίας για επικοινωνιακούς (και μερικές φορές ουσιαστικούς) λόγους και με εργοδότη συνήθως επιχειρήσεις. Είναι αυτονόητο ότι στο κρίσιμο σημείο όπου το κέρδος διασταυρώνεται με τις αξίες ο τύπος αυτός του εργοδότη είναι υποχρεωμένος να κινηθεί προς το κέρδος. Στο δεύτερο σημείο διασταύρωσης της σεμνότητας και της ουσίας με την εξωστρέφεια και την επίδειξη, ξανά είναι υποχρεωμένος να στραφεί προς τα έξω, προς τη αγορά, με επικοινωνιακά τεχνάσματα.

Τι προοπτικές έχει η πράσινη αρχιτεκτονική στην Ελλάδα; Το κόστος είναι αποτρεπτικό;

- Η λογική αρχιτεκτονική δεν έχει ιδιαίτερο κόστος, είναι συνήθως οικονομικότερη. Η κατασκευή κτηρίων σύμφωνα με τις επιταγές της μόδας έχει κόστος. Το ερώτημα ίσως είναι: ‘ποια λογική αρχιτεκτονική μπορούμε να κάνουμε? Αυτή της ουσίας ή αυτή των περιοδικών και της αγοράς? Αν διαλέξουμε αυτή των περιοδικών σίγουρα το κόστος θα είναι το προκαθορισμένο από το σύστημα προώθησής του και θα κινείται μάλλον στα υψηλά παρά στα χαμηλά επίπεδα.

Τι προβλέπετε και τι ονειρεύεστε για το μέλλον;

Επειδή το όνειρο είναι ευκολότερο από την πρόβλεψη, ονειρεύομαι την απαλλαγή των ανθρώπων από την τεχνητή πίεση που έχει ως στόχο την κερδοφορία. Τότε ίσως μπορέσουμε να αντιληφθούμε τον κόσμο και τη σχέση μας με αυτόν κάτω από ένα πρίσμα διαφορετικό από το υπάρχον. Ένα πρίσμα το οποίο θα καταδεικνύει την ανάγκη για απλότητα, που θα μας επιτρέψει να απαλλαχθούμε από το πλήθος των κινήσεων και αποφάσεων αυτών που γέννιονται περισσότερο από φόβο και τεχνητή ανασφάλεια και όχι από πραγματικές και φυσιολογικές ανάγκες. Τότε ίσως μπορέσουμε να έρθουμε σε επαφή με τη γνώση και λίγο ποιο κοντά στην αληθινή αρχιτεκτονική, την ύπαρξη της οποίας μυστηριωδώς αισθανόμαστε και διαρκώς ψάχνουμε σε μια προσπάθεια καλυτέρευσης του εαυτού μας.
Προβλέψεις δεν μπορώ να κάνω. Ούτε μου επιτρέπεται. Εμείς οι αρχιτέκτονες ενδιαφερόμαστε για το όνειρο και εργαζόμαστε σαν να το ζούμε. Το έχουμε διαλέξει άλλωστε.

Εκτός Σχεδίου Δόμηση / περιοδικό αρχιτέκτονες

ΔΟΜΗΣΗ ΕΚΤΟΣ ΣΧΕΔΙΟΥ
(άρθρο για το περιοδικό 'αρχιτέκτονες', καλοκαίρι 2008)
κ.γράψας MPhill Cambridge, αρχιτέκτων


Η εκτός σχεδίου δόμηση έχει υπάρξει βασικός μοχλός διαμόρφωσης δομημένου περιβάλλοντος στη χώρα μας και πεδίο δραστηριότητας ελεύθερων επαγγελματιών αρχιτεκτόνων μηχανικών ανταποκρινόμενων σε ανάγκες κυρίως μικρο-ιδιοκτητών καθώς τα ποσοστά κερδοφορίας για τις μεγάλες κατασκευαστικές δεν είναι ακόμη ελκυστικά με τους εν ισχύ όρους δόμησης.
Ως αποτέλεσμα του παραπάνω η εκτός σχεδίου δόμηση έχει υπάρξει εργαλείο ελεύθερης άσκησης ανεξάρτητης αρχιτεκτονικής πράξης και επιστημονικής πρακτικής αλλά και ευκαιρία οικονομικής ανάπτυξης των πολλών μικροκεφαλαιούχων ιδιοκτητών. Ο μη ελκυστικός για τις μεγάλες κατασκευαστικές εταιρείες χαρακτήρας των εκτός σχεδίου επενδύσεων ελαττώνει το βαθμό εμπορευματοποίησης του επιστημονικού προϊόντος και η άμεση εμπλοκή του ιδιοκτήτη στη διαδικασία οδηγεί σε προϊόντα-κτήρια καλύτερης κατασκευαστικής και συνθετικής ποιότητας από τα μαζικά παραγόμενα.
Με βάση τις παραπάνω διαπιστώσεις είναι απαραίτητο να αναγνωριστεί η χρησιμότητα της δόμησης εκτός σχεδίου καθώς εξασφαλίζει: α. το δικαίωμα της ανεξάρτητης εργασίας του μηχανικού ως κορυφαίου συμβούλου (lead consultant) σε ότι αφορά στην Τέχνη και Επιστήμη του, β. το δικαίωμα οικονομικής ανάπτυξης των μικρο-κεφαλαιούχων μικρο-ιδιοκτητών γης και γ. λόγω του μη εμπορευματοποιημένου χαρακτήρα, ευκαιρίες για προσφορά και εξέλιξη στην Τέχνη και Επιστήμη μας σύμφωνα με τους στόχους του μελετητή.
Η ανάγκη διατήρησης και βελτίωσης των όρων δόμησης εκτός σχεδίου με μόνη βάση το συμφέρον της Τέχνης και Επιστήμης αλλά και το κοινωνικό συμφέρον της χώρας, των πολλών δηλαδή μη προνομιούχων μικρο-ιδιοκτητών, είναι λοιπόν δεδομένη και αδιαμφισβήτητη και θα έπρεπε να καταστεί μη διαπραγματεύσιμη.
Παρόλα αυτά η εκτός σχεδίου δόμηση όπως εφαρμόζεται σήμερα δεν ανταποκρίνεται απόλυτα στην ανάγκη παράλληλης διατήρησης του φυσικού περιβάλλοντος με αποτέλεσμα περιβαλλοντικές αλλά και έμμεσες κοινωνικο-οικονομικές δυσμενείς επιπτώσεις.
Είναι συνεπώς απαραίτητο να αναλυθούν οι επιπτώσεις των εν ισχύ όρων δόμησης στις περιοχές αυτές και να εντοπιστούν οι αιτίες των μη επιθυμητών αποτελεσμάτων με σκοπό τη βελτίωση του τρόπου δόμησης εκτός σχεδίου και με μοναδικό γνώμονα την ελάττωση των δυσμενών επιπτώσεων στο φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον, την αύξηση των προοπτικών βιωσιμότητας των μικρο-ιδιοκτητών και έμμεσα των τοπικών οικονομιών, του δικαιώματος ελεύθερης εργασίας των ελευθέρων επαγγελματιών μηχανικών και τελικά της βιωσιμότητας και αυτονομίας της Τέχνης και Επιστήμης μας.
Σήμερα οι σκοποί διατήρησης του φυσικού περιβάλλοντος και προστασίας του από τη δημιουργία του τεχνητά δομημένου περιβάλλοντος εξυπηρετούνται με τον έλεγχο της δόμησης στις εκτός σχεδίου περιοχές κυρίως όσον αφορά στα: 1. το ποσοστό επιτρεπόμενης δόμησης, 2. το ποσοστό κάλυψης, 3. το ύψος των κτηρίων, 4. το σχεδιασμό των σχέσεων της μάζας του κτηρίου (διάταξη των όγκων), 5. τις αποστάσεις από τα όρια της ιδιοκτησίας και 6. τον τρόπο πρόσβασης στην ιδιοκτησία.
Κοιτάζοντας τα επί μέρους παραπάνω σημεία μπορούμε αντίστοιχα να παρατηρήσουμε τα εξής:
1. Με σκοπό τον έλεγχο της υπερδόμησης σε σχέση με το φυσικό περιβάλλον, το ποσοστό της επιτρεπόμενης δόμησης περιορίζεται στα 200μ2 ανά 4 στρέμματα ενώ παράλληλα επιτρέπεται περαιτέρω δόμηση εφόσον οι χώροι χαρακτηρίζονται ως υπόγεια (μη κυρίας χρήσης)
2. Το ποσοστό κάλυψης για κατοικίες περιορίζεται στα 200μ2 ανά 4 στρέμματα.
3. Με σκοπό την αποφυγή οπτικής ρύπανσης και τον έλεγχο της σχέσης φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος το ύψος των κτηρίων περιορίζεται στα 7.5μ χωρίς τη στέγη.
4. Επίσης, για τη διασφάλιση της συνεκτικότητας του φυσικού και δομημένοιυ περιβάλλοντος, επιβάλλεται η αποφυγή διάσπασης του όγκου του κτηρίου όπως επίσης και
5. Η τοποθέτηση του κτηρίου εκτός ζώνης 15μ από τα όρια της ιδιοκτησίας.
Με βάση τα παραπάνω και έχοντας αναγνωρίσει την ανάγκη ρύθμισης της σχέσης φυσικού-τεχνητού περιβάλλοντος αλλά και την πρόθεση και τρόπους παρέμβασης του νομοθέτη στην εκτός σχεδίου δόμηση, μπορούμε να εντοπίσουμε το βαθμό κατά τον οποίο οι συγκεκριμένες παρεμβάσεις εξυπηρετούν τις προθέσεις. Μελετώντας τα αποτελέσματα του ήδη δομημένου με τις παραπάνω ρυθμίσεις περιβάλλοντος έχουμε τη δυνατότητα να εντοπίσουμε πιθανές ρυθμιστικές αστοχίες αλλά και αστοχίες στην εφαρμογή που μπορούν εύκολα να εξαλειφθούν με ανάλογες ρυθμιστικές διορθώσεις των κανόνων της εκτός σχεδίου δόμησης.
Συγκεκριμένα:
1. Στην ορεινού χαρακτήρα χώρα μας η πλειοψηφία της εκτός σχεδίου γης βρίσκεται στις πλαγιές των βουνών μας. Η φυσική κλίση του εδάφους δημιουργεί προοπτικές για κατασκευή υπογείων τα οποία για πρακτικούς λόγους έχουν την πρόσοψη ελεύθερη και τις τρεις πλευρές εντός του εδάφους. Σε συνέχεια αυτού παρατηρείται η σχεδόν καθολική μετατροπή της χρήσης του υπογείου από βοηθητικό χώρο σε χώρο κυρίας χρήσης με πολύ όμορφη (τις περισσότερες φορές) θέα.
Το αποτέλεσμα της παραπάνω πρακτικής είναι: α. η δόμηση να υπερβαίνει τα 200μ2 και β. το ύψος του κτηρίου στην πρόσοψη να υπερβαίνει τα 7.5μ που έχουν καθοριστεί ως ασφαλές όριο έτσι ώστε να μην προσβάλλεται ο παράγοντας του φυσικού περιβάλλοντος από το δομημένο. Οι προβλεπόμενες υποχωρήσεις στον όγκο του κτηρίου που προσφέρουν δικαίωμα ύψους μεγαλύτερου των 7.5μ λειτουργούν επιβαρυντικά.
Η παραπάνω πρακτικές δεν εξυπηρετούν την πρόθεση του Νομοθέτη και απαιτείται συγκεκριμένη ρυθμιστική παρέμβαση.
2. Παρόλο που ο Νομοθέτης προβλέπει την αποφυγή της διάσπασης όγκου με σκοπό να διατηρήσει τη συνεκτικότητα του δομημένου περιβάλλοντος σε σχέση με το φυσικό, δίνει το δικαίωμα στην ΕΠΑΕ να επιτρέψει τη διάσπαση του όγκου σύμφωνα με την κρίση της. Στις λεγόμενες ‘τουριστικές’ περιοχές, οι οποίες είναι στην πλειοψηφία τους περιοχές φυσικού κάλλους οι ανάγκες κατασκευής ‘βίλλας διακοπών’ και οι επιταγές των πρακτόρων, με την στήριξή του ΕΟΤ, επιτάσσουν τη διάσπαση του όγκου σε 2, 3, 4 ή και 5 τμήματα. Η κατασκευή μεμονωμένων (συνήθως πανομοιότυπων) κατοικιών προς ενοικίαση εξαπλώνεται σε ισάριθμα τμήματα της γης μη εξυπηρετώντας την πρόθεση του Νομοθέτη για συνεκτικότητα υποβαθμίζοντας το περιβάλλον σε σημαντικό βαθμό.

Εκτός λοιπόν από το υπεραυξημένο ποσοστό των προσόψεων των κτηρίων με ‘υπόγεια’ σε σχέση με το φυσικό περιβάλλον παρατηρούμε και τη διασπορά των 200μ2 σε περισσότερους από έναν όγκους εις βάρος του φυσικού περιβάλλοντος αντίθετα με τις προθέσεις προστασίας του (βλέπε φωτογραφίες).



Φωτογραφία: απόλυτη καταστροφή του περιβάλλοντος με τετραώροφους όγκους και οδοποιία σε δύο οικόπεδα 4 στρεμμάτων (πρόθεση Νομοθέτη: ένας όγκος, 200μ2 κύριας χρήσης μόνο, ύψους 7.5μ σε κάθε οικόπεδο).



Φωτογραφία: Υποβάθμιση φυσικού περιβάλλοντος με διάσπαση όγκου σε πέντε (!) πανομοιότυπες κατασκευές εντός 4 στρεμμάτων (πρόθεση Νομοθέτη: ένας όγκος στο κέντρο της ιδιοκτησίας).








Φωτογραφίες: πλήρης κάλυψη τεσσάρων στρεμμάτων με διάσπαση όγκου σε πέντε! κατοικίες με ‘υπόγεια’. Στην τελευταία φωτογραφία λόγω του επίπεδου εδάφους δεν κτίστικαν τα παράνομα υπόγεια έτσι οι πανομοιότυπες κατασκευές είναιτέσσερις και όχι πέντε (πρόθεση Νομοθέτη: ένας όγκος 200μ2 μόνο, στο κέντρο της ιδιοκτησίας).

Η παραπάνω πρακτικές δεν εξυπηρετούν τις προθέσεις του Νομοθέτη όσον αφορά στον έλεγχο της δόμησης, της οπτικής ρύπανσης και την προστασία του περιβάλλοντος και πρέπει να αντιμετωπισθούν με απλές ρυθμιστικές ενέργειες και όχι με την αντιεπιστημονική λύση της κατάργησης της εκτός σχεδίου δόμησης.
Προτεινόμενες ρυθμιστικές ενέργειες
Οι βασικές προτεινόμενες ρυθμιστικές ενέργειες που είναι δυνατόν να προωθηθούν και να καλύψουν τις αδυναμίες της εν ισχύ νομοθεσίας ενισχύοντας την πραγμάτωση των βασικών αρχών βιωσιμότητας πρέπει:
Α. να διατηρήσουν το δικαίωμα δόμησης σε 4 στρέμματα
Β. να αποτρέπουν την κατασκευή υπογείων με μία ελεύθερη πρόσοψη (και την αναπόφευκτη αλλαγή χρήσης) με αποτέλεσμα τη δημιουργία προσόψεων άνω των 7.5μ. ακόμη και αν υπάρχει υποχώρηση του όγκου.
Γ. να αποτρέπουν ύψος πρόσοψης άνω των 7.5μ σε ιδιοκτησίες με κλίση εδάφους ακόμη και αν υπάρχει υποχώρηση των ορόφων προς το βουνό (καθώς η οπτική γωνία δεν υφίσταται μόνο από το χώρο έξω του κτηρίου αλλά και από απόσταση, ακόμη και από την απέναντι πλαγιά) (βλέπε φωτογραφίες).
Δ. να απαγορεύουν τη διάσπαση όγκου για οποιονδήποτε λόγω
Ε. να επιτρέπουν μέγιστη δόμηση έως 160μ2 η οποία είναι αρκετή για κατασκευή μίας κατοικίας ή δύο κατοικιών. Ανάγκη για περισσότερες κατοικίες να εξυπηρετείται από όμορη ιδιοκτησία 4 στρεμμάτων με ανάλογη ρύθμιση της ανασταλτικής απαίτησης περί ύπαρξης πρόσβασης (θέμα δεν άπτεται του παρόντος).
Συμπληρωματικά:
ΣΤ. να απαγορεύουν την κατά παρέκκλιση δόμηση επί επαρχιακών δρόμων καθώς αυτή αλλοιώνει πλήρως τη σχέση δομημένου-φυσικού κατά μήκος του άξονα δύο οικισμών και δεν εξυπηρετεί τη βασική πρόθεση διατήρησης της συνεκτικότητας του δομημένου περιβάλλοντος επηρεάζοντας αρνητικά την ποιότητα του περιβάλλοντος κατά μήκος του άξονα σύνδεσης.
Οι παραπάνω προτάσεις ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις του ορισμού της βιώσιμης ανάπτυξης ως συνισταμένη του τρίπτυχου περιβάλλον-κοινωνία-οικονομία. Αντιμετωπίζουν τις αδυναμίες της υπάρχουσας νομοθεσίας ενισχύοντας και προστατεύοντας τις προθέσεις του Νομοθέτη χωρίς να θέτουν σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα, όχι μόνο του επαγγέλματος του μηχανικού και του μέλλοντος της ελεύθερα αναπτυσσόμενης επιστήμης μας αλλά και του φυσικού περιβάλλοντος και των κοινωνικο-οικονομικών συσχετισμών και ισσοροπιών προς όφελος των πολιτών.

Δεν εξυπηρετούν τα συμφέροντα των μεγαλο-τουριστικο-κατασκευαστικών εταιρειών που προσπαθούν να εξασφαλίσουν ισχυρότατη θέση στην Ελληνική αγορά με την αναμενόμενη ζήτηση 1.000.000 και πλέων κατοικιών διακοπών στις καλύτερες περιοχές της χώρας λειτουργώντας εις βάρος της επιστήμης, της κοινωνίας των πολιτών αλλά και της ελεύθερης αγοράς μέσω προσπαθειών πλήρους ελέγχου της.