Τον Μάιο του 2008 εκδόθηκε ο νόμος 3661-«Μέτρα για τη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης των κτιρίων» (ΦΕΚ 89/19-05-2008) με τον οποίο εναρμονίζεται η ελληνική νομοθεσία με την Οδηγία 2002/91/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 16ης Δεκεμβρίου 2002 «Για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων» (ΕΕ L1 της 4.1.2003).
Τούτο έγινε μετά από πολλαπλές οχλήσεις της Ευρωπαϊκή Επιτροπής και καταδίκη της Ελλάδας για την μη έγκαιρη συμμόρφωση της χώρας μας, ως όφειλε, έως τις 4 Ιανουαρίου του 2006, τουλάχιστον ως προς το μέρος των διατάξεων που αφορούν στον καθορισμό ελάχιστων απαιτήσεων ενεργειακής απόδοσης κτιρίων και της μεθόδου μελέτης των κτιρίων.
Η Ελλάδα ζήτησε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να της δοθούν τρία χρόνια παράταση για την ενσωμάτωση και την εφαρμογή, δυνατότητα που δίνεται από την οδηγία μόνο για την εφαρμογή της διαδικασίας της ενεργειακής πιστοποίησης των κτιρίων, λόγω του χρόνου που απαιτείται για την προετοιμασία των ενεργειακών επιθεωρητών.
Όπως και να έχει η κατάσταση, τελικά μέχρι τον Νοέμβριο του 2008 θα έπρεπε να έχουν εκδοθεί τα προβλεπόμενα – από το νόμο 3661/08 – εκτελεστικά προεδρικά διατάγματα ή/και υπουργικές αποφάσεις, έτσι ώστε στις 4 Ιανουρίου του 2009 να είναι δυνατή η πλήρης εφαρμογή των διατάξεων του σχετικού νόμου.
Ούτε αυτό δεν έγινε! Ωστόσο, ελπίζουμε ότι μετά το Πάσχα θα μιλάμε πια για πλήρη εφαρμογή του Νόμου 3661/08!
Αυτό σημαίνει ότι όλα τα νέα κτίρια εφεξής θα ικανοποιούν τις ελάχιστες απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης προσαρμοσμένες στο τοπικό κλίμα.
Ο νέος Κανονισμός (ΚΕΝΑΚ) καθορίζει ελάχιστες απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης και μέθοδο υπολογισμού της ενεργειακής απόδοσης των νέων και των υφιστάμενων κτιρίων, ζητήματα έκδοσης του προβλεπόμενου πιστοποιητικού ενεργειακής απόδοσης, των υποχρεωτικών επιθεωρήσεων λεβήτων και εγκαταστάσεων κλιματισμού, που προβλέπονται, καθώς και της πρόβλεψης ειδικευμένων και διαπιστευμένων ενεργειακών επιθεωρητών.
Οι μεγάλης κλίμακας ανακαινίσεις υφιστάμενων κτιρίων μεγαλύτερων των 1.000 τ.μ., θεωρούνται ευκαιρία για τη λήψη οικονομικά αποδοτικών μέτρων για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης.
Πρόκειται για ανακαινίσεις κατά τις οποίες το συνολικό κόστος της ανακαίνισης, που αφορά στο κέλυφος του κτιρίου ή/και τις εγκαταστάσεις ενέργειας, όπως η θέρμανση, η παροχή θερμού ύδατος, ο κλιματισμός, ο αερισμός και ο φωτισμός υπερβαίνει το 25 % της αξίας του κτιρίου, μη συνυπολογιζόμενης της αξίας του οικοπέδου, όπου άνω του 25 % του κελύφους του κτιρίου ανακαινίζεται.
Σ’ αυτή την περίπτωση οι απαιτήσεις ανακαίνισης για τα υφιστάμενα κτίρια δεν θα πρέπει να αντιβαίνουν στην επιδιωκόμενη λειτουργία, ποιότητα και χαρακτήρα του κτιρίου. Τα επιπλέον έξοδα της ανακαίνισης θα πρέπει να μπορούν να ανακτηθούν σε λογικό χρονικό διάστημα σε σχέση με την αναμενόμενη τεχνική διάρκεια ζωής της επένδυσης με μεγαλύτερη εξοικονόμηση ενέργειας.
Μόλις ολοκληρωθεί η κατασκευή του νέου κτιρίου ή η ριζική ανακαίνιση υφιστάμενου κτιρίου, άνω των 1.000 τ.μ., επιβάλλεται η έκδοση Πιστοποιητικού Ενεργειακής Απόδοσης μετά από επιθεώρηση, που θα διενεργείται από ειδικευμένους διαπιστευμένους ενεργειακούς επιθεωρητές. Ευθύνη προς τούτο έχει ο ιδιοκτήτης, που είναι υποχρεωμένος από το νόμο να ζητήσει την έκδοση πιστοποιητικού ενεργειακής απόδοσης.
Η έκδοση Πιστοποιητικού Ενεργειακής Απόδοσης επιβάλλεται επίσης κατά την πώληση ή τη μίσθωση όλων των κτιρίων, άνω των 50 τ.μ., το οποίο θα διατίθεται από τον ιδιοκτήτη στον αγοραστή ή τον μισθωτή αυτών.
Σε δημόσια κτίρια συνολικής ωφέλιμης επιφανείας άνω των 1 000 m2 τα οποία χρησιμοποιούνται από δημόσιες αρχές και από ιδρύματα που παρέχουν δημόσιες υπηρεσίες σε μεγάλο αριθμό ατόμων και που ως εκ τούτου δέχονται συχνά τις επισκέψεις των ατόμων αυτών, θα τοποθετείται σε θέση ευδιάκριτη από το κοινό πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης, όχι παλαιότερο των δέκα ετών.
Επιπλέον, για τα παραπάνω κτίρια μπορεί επίσης να αναγράφεται ευκρινώς η κλίμακα των θερμοκρασιών που συνιστώνται και αυτών που σημειώνονται στο εσωτερικό τους και, όπου απαιτείται, άλλοι σχετικοί κλιματικοί παράγοντες.
θεσπίζεται η υποχρεωτική τακτική επιθεώρηση λεβήτων ωφέλιμης ονομαστικής ισχύος 20 έως 100 kW οι οποίοι θερμαίνονται με μη ανανεώσιμα υγρά ή στερεά καύσιμα. Η επιθεώρηση αυτή μπορεί να γίνει και σε λέβητες που χρησιμοποιούν άλλο καύσιμο. Οι λέβητες ωφέλιμης ονομαστικής ισχύος μεγαλύτερης των 100 kW επιθεωρούνται τουλάχιστον ανά δύο έτη. Για τους λέβητες αερίου, η περίοδος δύναται να επεκταθεί σε τέσσερα έτη. Για εγκαταστάσεις θέρμανσης με λέβητες ωφέλιμης ονομαστικής ισχύος μεγαλύτερης των 20 kW οι οποίοι είναι παλαιότεροι των 15 ετών, καθιερώνεται μια και μοναδική επιθεώρηση ολόκληρης της εγκατάστασης, που θα περιλαμβάνει αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας του λέβητα και των διαστάσεων του σε σύγκριση με τις ανάγκες του κτιρίου.
θεσπίζεται η υποχρεωτική τακτική επιθεώρηση εγκαταστάσεων κλιματισμού ωφέλιμης ονομαστικής ισχύος μεγαλύτερης των 12 kW. Η επιθεώρηση περιλαμβάνει αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας του κλιματισμού και των διαστάσεων του σε σύγκριση με τις ανάγκες του κτιρίου. Στους χρήστες παρέχονται κατάλληλες συμβουλές για πιθανή βελτίωση ή αντικατάσταση του συστήματος κλιματισμού και εναλλακτικές λύσεις.
Έτσι μπορούμε και στη χώρα μας να περιμένουμε μεγάλες αλλαγές στον κτιριακό τομέα, που διαθέτει απεριόριστο δυναμικό εξοικονόμησης ενέργειας, όπου πλέον του 88% των κτιρίων έχουν κατασκευασθεί πριν από την ισχύ του Κανονισμού Θερμομόνωσης και είναι θερμικά εντελώς απροστάτευτα.
Το κλειδί για προώθηση της ενεργειακής απόδοσης είναι τα ισχυρά κίνητρα στους πολίτες και τον κατασκευαστικό κλάδο, που πρέπει να δοθούν για να ενθαρρυνθούν οι επενδύσεις ενεργειακής απόδοσης.
Παράλληλα, η εφαρμογή των «Πράσινων» Δημόσιων Συμβάσεων θα επηρεάσει την ευρωπαϊκή και εθνική δημόσια αγορά με πολλαπλά οφέλη στο σύνολο του κατασκευαστικού κλάδου.
Μεγάλες αλλαγές αναμένονται και στην κατασκευαστική αγορά και εκτιμάται ότι θα έχουμε άμεσα αποτελέσματα που θα αγγίξουν όλους τους τομείς, οικονομία, κοινωνία, περιβάλλον.
Εκτιμάται ότι ο τομέας της απασχόλησης στην κατασκευή, όπου, σε ευρωπαϊκό επίπεδο τα κέρδη ανέρχονται σε περισσότερα από 70 εκατομμύρια ΤΙΠ, θα επηρεαστεί θετικά και θα δημιουργηθούν νέες θέσεις πλήρους απασχόλησης σε προσωπικό με υψηλά προσόντα στον τομέα των κατασκευών δεδομένου ότι θα υπάρξει αναθέρμανση της οικοδομικής δραστηριότητας, που θα κατευθυνθεί σε ανακαινίσεις μεγάλων κτιριακών συγκροτημάτων και οικιστικών συνόλων.
Τα νέα δεδομένα που εισάγονται στην οικοδομική πρακτική θα επηρεάσουν καθοριστικά τις αξίες των ακινήτων και την real estate αγορά, ενώ παράλληλα θα αναβαθμίσουν και το ρόλο των μηχανικών και των τεχνικών οικοδομής και θα βελτιωθεί η ποιότητας της κατασκευής.
Ωστόσο, πρέπει να καταβληθούν σημαντικές προσπάθειες από την Πολιτεία για την υποστήριξη των ιδιοκτητών / εκμισθωτών, τόσο για την κάλυψη των εξόδων ή μέρος αυτών, όσο και για άλλες θεσμικές και διοικητικές διευκολύνσεις.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση μελετά ήδη τη διαμόρφωση ενιαίας φορολογικής πολιτικής που θα παρέχει κίνητρα (πχ, μείωση φόρου ακινήτου περιουσίας για ιδιοκτήτες ανάλογα με τις επενδύσεις που πραγματοποιούν υπέρ της ενεργειακής απόδοσης, εκπτώσεις από το φορολογητέο εισόδημά τους, μείωση ΦΠΑ, ειδικά Δάνεια ενεργειακής απόδοσης, κλπ.), καθώς και την ανάπτυξη αγοράς ενεργειακών υπηρεσιών, πράγμα που ήδη υφίσταται σε ορισμένες χώρες της Ένωσης, κυρίως στις βόρειες χώρες και στη Γαλλία.
Για παράδειγμα, σε ορισμένες χώρες έχει καθιερωθεί η χρήση προτύπων ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων και η έκδοση πιστοποιητικών, που επιβάλλουν αυξημένες υποχρεώσεις με σκοπό την εξοικονόμηση ενέργειας και, έμμεσα, τον περιορισμό των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.
Τα μέτρα αυτά υποστηρίζονται από ικανές πολιτικές κινήτρων. Στη Γαλλία οι παραγωγοί ενέργειας φορολογούνται όταν δεν λαμβάνουν τα απαιτούμενα μέτρα εξοικονόμησης (με 2 λεπτά ανά κιλοβατώρα), γεγονός που τους εξαναγκάζει να λαμβάνουν πρωτοβουλίες έναντι των πελατών τους με σκοπό την εξοικονόμηση ενέργειας, ενώ οι ιδιοκτήτες ακινήτων διευκολύνονται οικονομικά για τη λήψη μέτρων βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων τους.
Άλλα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν προβεί στη μείωση του ΦΠΑ για την αγορά και εγκατάσταση συστημάτων και οικοδομικών υλικών, που αποδεδειγμένα συμβάλλουν στην εξοικονόμηση ενέργειας (μετά από ομοφωνία στο Συμβούλιο), ενώ προωθείται η συστηματική χρήση οικολογικής σήμανσης, που γίνεται όλο και πιο εύχρηστη.
Σημαντικό ρόλο θα παίξει επίσης και η ανάπτυξη ενός συστήματος κρατικών ενισχύσεων για την κατοικία, που θα είναι φιλικότερο προς το περιβάλλον, μέσω της ενθάρρυνσης της οικολογικής καινοτομίας και των δεικτών παραγωγικότητας.
Η εισαγωγή κριτηρίων ενεργειακής απόδοσης στις προσκλήσεις υποβολής προσφορών για κρατικές προμήθειες πρέπει να ενθαρρυνθεί, όπως επίσης και οι έλεγχοι ενεργειακής απόδοσης στα δημόσια κτήρια. Ίσως είναι σκόπιμο να αναπτυχθεί η έννοια του «πλειοδότη» από ενεργειακή άποψη. Είναι ούτως ή άλλως απαραίτητο να αξιολογηθούν τα πειράματα που πραγματοποιήθηκαν σε δημόσια κτήρια για να μπορέσει να εκτιμηθεί η σχέση κόστους/αποτελεσματικότητας.
Οι πόροι υπέρ της ενεργειακής απόδοσης μπορούν να αποτελέσουν σημαντικά μέσα τα οποία θα επιτρέψουν την αποδοτικότερη χρήση της ενέργειας και την επίτευξη μεγαλύτερης εξοικονόμησης ενέργειας. Μπορούν επίσης να διευκολύνουν τις επενδύσεις του ιδιωτικού τομέα και να βοηθήσουν τις εταιρείες παραγωγής ενέργειας να παρέχουν στους πελάτες τους διάφορες δυνατότητες περιορισμένης κατανάλωσης ενέργειας, να επιταχύνουν την ανάπτυξη υπηρεσιών ενεργειακής απόδοσης και να παράσχουν κίνητρα, αφενός, για την ανάπτυξη Ε&Α και, αφετέρου, για την έγκαιρη κυκλοφορία στην αγορά ενεργειακά αποδοτικών προϊόντων. Αποτελούν συνεπώς χρήσιμα μέσα τα οποία συνοδεύουν την εισαγωγή της εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών.
Καταλυτικό ρόλο στη διαμόρφωση ενός νέου σκηνικού στην κτηματαγορά διαδραματίζουν και οι τράπεζες, μέσω ειδικών διευθύνσεων ή εξειδικευμένων θυγατρικών, οι οποίες εκτός του αμιγώς χρηματοδοτικού τους ρόλου για επιχειρήσεις και ιδιώτες αγοραστές, έχουν εδώ και χρόνια αναπτύξει δραστηριότητες σε όλο το φάσμα της αγοράς του real estate.
Τρίτη 28 Απριλίου 2009
Κυριακή 5 Απριλίου 2009
«Τα οικιστικά τέρατα» και το μοντέλο της Νέας Υόρκης
Της Τανιας Γεωργιοπουλου
«Στην Ελλάδα έχουμε ανάγκη κατ’ αρχήν να τεθεί σε εφαρμογή η βασική πολεοδομική νομοθεσία. Συμβαίνουν οικιστικά τέρατα. Οι πόλεις επεκτείνονται χωρίς σχέδιο, χωρίς έλεγχο, χωρίς υποδομές, ενώ χτίζονται πολλά σπίτια αυθαίρετα. Εχουμε παρεξηγήσει πολλά πράγματα. Πρέπει να μάθουμε ότι όταν χτίζεις είσαι υποχρεωμένος να ακολουθείς τους κανόνες. Και αν δεν μπορείς να αντεπεξέλθεις στο κόστος αυτών των κανόνων, απλώς δεν γίνεται να χτίσεις»… Τα παραπάνω λόγια ανήκουν στην κ. Ολυμπία Κάζη διευθύντρια του Institute for Urban Desing of New York, ενός ανεξάρτητoυ μη κερδοσκοπικού οργανισμού που δραστηριοπείται εδώ και 30 χρόνια στις ΗΠΑ με μέλη ερευνητές που ασχολούνται με αρχιτεκτονική και πολεοδομία και άλλους επαγγελματίες του χώρου. Το να δημιουργήσεις τις υποδομές, τις συνθήκες για να λειτουργήσει μια πόλη, πριν χτίσεις την πόλη είναι το μείζον, επισημαίνει στην «Κ» η κ. Κάζη.
Παράγοντες
Στο «Σχέδιο Πόλης» σύμφωνα με την ίδια, πρέπει να συμπεριλαμβάνονται εκτός από τις χρήσεις γης -που θα υπάρχουν κτίρια, που δημόσιοι χώροι κ.τλ.- και «πρόβλεψη για το πώς θα συντηρούνται οι υποδομές, από πού θα προέρχονται τα χρήματα για αυτές, ποιες είναι οι προτεραιότητες».
Οπως εξηγεί στην «Κ», για να λειτουργήσει σωστά μια πόλη και να εξασφαλίζει καλή ποιότητα ζωής στους κατοίκους της, στον σχεδιασμό της πρέπει να ληφθούν υπόψη πολλοί παράγοντες όπως το περιβάλλον, αλλά και οι δραστηριότητες των ανθρώπων που κατοικούν σε μια περιοχή, οι ανάγκες τους, οι κοινωνικές συνθήκες. «Χρειάζεται να λαμβάνονται όλες οι ανάγκες της κοινότητας. Μπορείς για παράδειγμα να “βάλεις” πολύ πράσινο, αλλά τελικά να υπάρχει μεγαλύτερη ανάγκη για παιδότοπους σε μια γειτονιά. Πρέπει να τηρείται η λεπτή εξίσωση μεταξύ κοινωνικής και περιβαλλοντικής “αειφορίας”».
Η νέα τάση, σύμφωνα με την κ. Κάζη είναι η ανάπτυξη του κέντρου των πόλεων και όχι η επέκταση του αστικού χώρου με τη δημιουργία προαστίων. «Οσο περισσότερο η πόλη μεγαλώνει σε έκταση, όσο πιο πολλά προάστια δημιουργούνται τόσο πιο πολλές μετακινήσεις πρέπει να εξυπηρετήσεις και τόσο περισσότερη μόλυνση έχεις», εξηγεί.
«Πυκνά κέντρα»
«Αν η κυβέρνηση θεσπίσει μέτρα που προωθούν για να χτίσει κάποιος μονοκατοικία εκεί που δεν υπάρχει κανένα μέσο μεταφοράς, προφανώς αυτό είναι ό,τι χειρότερο για το περιβάλλον». Η ίδια είναι υπέρ των πυκνοκατοικημένων περιοχών με άρτιες υποδομές.
«Μπορείς όμως να αναπτύξεις τις περιοχές όπου υπάρχουν περισσότεροι κάτοικοι και ήδη έχεις περισσότερες υπηρεσίες. Γιατί να μην μένεις στο κέντρο όπου υπάρχουν μαγαζιά, μουσεία, βιβλιοθήκες, αν έχεις καλά μέσα μεταφοράς, καθαρό αέρα, ελεύθερους χώρους και δεν έχεις μποτιλιάρισμα; Οι πόλεις έχουν καθεμία τη δική της ιστορία, είναι ξεχωριστές και γι’ αυτό οι άνθρωποι τις αγαπάνε. Αλλωστε μέσα στα «πυκνά κέντρα» δημιουργούνται πολύ περισσότερες ευκαιρίες να κάνεις πράγματα, να συνεργαστείς, πιο πολλές δουλειές, υπάρχει πιο πολυ συγκεντρωμένη δύναμη, οικονομικά, κοινωνικά, καλλιτεχνικά».
Το Institute for Urban Desing of New York, εργάζεται αυτή την εποχή «πάνω» στο νέο Σχέδιο για τη Νέα Υόρκη (PlaΝYC) που ανακοίνωσε ο δήμαρχος της πόλης Μάικλ Μπλούμπεργκ τον Απρίλιο του 2007. Το σχέδιο περιλαμβάνει 127 σημεία - πρωτοβουλίες, ώστε η Νέα Υόρκη το 2030, οπότε υπολογίζεται ότι θα έχει ένα εκατομμύριο περισσότερους κατοίκους (σήμερα περίπου 8,2 εκατομμύρια) να είναι μια πόλη φιλική προς το περιβάλλον και τους κατοίκους της.
Το πρώην αεροδρόμιο
Η κ. Κάζη βρίσκεται στην Αθήνα προσκεκλημένη του του ECOWEEK 2009, του διεθνούς συνεδρίου με θέμα την οικολογική αρχιτεκτονική που διοργανώθηκε στην Αθήνα. Οι εργασίες του συνεδρίου ολοκληρώνονται αύριο με την παρουσίαση των προτάσεων που αφορούν την αξιοποίηση του χώρου του πρώην αεροδρομίου από τους συμμετέχοντες αρχιτέκτονες, στην έκθεση ΕCOTEC στην Ανθούσα με την παρουσία του προέδρου του ECOWEEK 2009 κ. Ηλία Μεσσίνα και του αρχιτέκτονα Αλέξανδρου Τομπάζη. Χορηγοί επικοινωνίας του συνεδρίου είναι η «Καθημερινή» και ο «ΣΚΑΪ».
«Στην Ελλάδα έχουμε ανάγκη κατ’ αρχήν να τεθεί σε εφαρμογή η βασική πολεοδομική νομοθεσία. Συμβαίνουν οικιστικά τέρατα. Οι πόλεις επεκτείνονται χωρίς σχέδιο, χωρίς έλεγχο, χωρίς υποδομές, ενώ χτίζονται πολλά σπίτια αυθαίρετα. Εχουμε παρεξηγήσει πολλά πράγματα. Πρέπει να μάθουμε ότι όταν χτίζεις είσαι υποχρεωμένος να ακολουθείς τους κανόνες. Και αν δεν μπορείς να αντεπεξέλθεις στο κόστος αυτών των κανόνων, απλώς δεν γίνεται να χτίσεις»… Τα παραπάνω λόγια ανήκουν στην κ. Ολυμπία Κάζη διευθύντρια του Institute for Urban Desing of New York, ενός ανεξάρτητoυ μη κερδοσκοπικού οργανισμού που δραστηριοπείται εδώ και 30 χρόνια στις ΗΠΑ με μέλη ερευνητές που ασχολούνται με αρχιτεκτονική και πολεοδομία και άλλους επαγγελματίες του χώρου. Το να δημιουργήσεις τις υποδομές, τις συνθήκες για να λειτουργήσει μια πόλη, πριν χτίσεις την πόλη είναι το μείζον, επισημαίνει στην «Κ» η κ. Κάζη.
Παράγοντες
Στο «Σχέδιο Πόλης» σύμφωνα με την ίδια, πρέπει να συμπεριλαμβάνονται εκτός από τις χρήσεις γης -που θα υπάρχουν κτίρια, που δημόσιοι χώροι κ.τλ.- και «πρόβλεψη για το πώς θα συντηρούνται οι υποδομές, από πού θα προέρχονται τα χρήματα για αυτές, ποιες είναι οι προτεραιότητες».
Οπως εξηγεί στην «Κ», για να λειτουργήσει σωστά μια πόλη και να εξασφαλίζει καλή ποιότητα ζωής στους κατοίκους της, στον σχεδιασμό της πρέπει να ληφθούν υπόψη πολλοί παράγοντες όπως το περιβάλλον, αλλά και οι δραστηριότητες των ανθρώπων που κατοικούν σε μια περιοχή, οι ανάγκες τους, οι κοινωνικές συνθήκες. «Χρειάζεται να λαμβάνονται όλες οι ανάγκες της κοινότητας. Μπορείς για παράδειγμα να “βάλεις” πολύ πράσινο, αλλά τελικά να υπάρχει μεγαλύτερη ανάγκη για παιδότοπους σε μια γειτονιά. Πρέπει να τηρείται η λεπτή εξίσωση μεταξύ κοινωνικής και περιβαλλοντικής “αειφορίας”».
Η νέα τάση, σύμφωνα με την κ. Κάζη είναι η ανάπτυξη του κέντρου των πόλεων και όχι η επέκταση του αστικού χώρου με τη δημιουργία προαστίων. «Οσο περισσότερο η πόλη μεγαλώνει σε έκταση, όσο πιο πολλά προάστια δημιουργούνται τόσο πιο πολλές μετακινήσεις πρέπει να εξυπηρετήσεις και τόσο περισσότερη μόλυνση έχεις», εξηγεί.
«Πυκνά κέντρα»
«Αν η κυβέρνηση θεσπίσει μέτρα που προωθούν για να χτίσει κάποιος μονοκατοικία εκεί που δεν υπάρχει κανένα μέσο μεταφοράς, προφανώς αυτό είναι ό,τι χειρότερο για το περιβάλλον». Η ίδια είναι υπέρ των πυκνοκατοικημένων περιοχών με άρτιες υποδομές.
«Μπορείς όμως να αναπτύξεις τις περιοχές όπου υπάρχουν περισσότεροι κάτοικοι και ήδη έχεις περισσότερες υπηρεσίες. Γιατί να μην μένεις στο κέντρο όπου υπάρχουν μαγαζιά, μουσεία, βιβλιοθήκες, αν έχεις καλά μέσα μεταφοράς, καθαρό αέρα, ελεύθερους χώρους και δεν έχεις μποτιλιάρισμα; Οι πόλεις έχουν καθεμία τη δική της ιστορία, είναι ξεχωριστές και γι’ αυτό οι άνθρωποι τις αγαπάνε. Αλλωστε μέσα στα «πυκνά κέντρα» δημιουργούνται πολύ περισσότερες ευκαιρίες να κάνεις πράγματα, να συνεργαστείς, πιο πολλές δουλειές, υπάρχει πιο πολυ συγκεντρωμένη δύναμη, οικονομικά, κοινωνικά, καλλιτεχνικά».
Το Institute for Urban Desing of New York, εργάζεται αυτή την εποχή «πάνω» στο νέο Σχέδιο για τη Νέα Υόρκη (PlaΝYC) που ανακοίνωσε ο δήμαρχος της πόλης Μάικλ Μπλούμπεργκ τον Απρίλιο του 2007. Το σχέδιο περιλαμβάνει 127 σημεία - πρωτοβουλίες, ώστε η Νέα Υόρκη το 2030, οπότε υπολογίζεται ότι θα έχει ένα εκατομμύριο περισσότερους κατοίκους (σήμερα περίπου 8,2 εκατομμύρια) να είναι μια πόλη φιλική προς το περιβάλλον και τους κατοίκους της.
Το πρώην αεροδρόμιο
Η κ. Κάζη βρίσκεται στην Αθήνα προσκεκλημένη του του ECOWEEK 2009, του διεθνούς συνεδρίου με θέμα την οικολογική αρχιτεκτονική που διοργανώθηκε στην Αθήνα. Οι εργασίες του συνεδρίου ολοκληρώνονται αύριο με την παρουσίαση των προτάσεων που αφορούν την αξιοποίηση του χώρου του πρώην αεροδρομίου από τους συμμετέχοντες αρχιτέκτονες, στην έκθεση ΕCOTEC στην Ανθούσα με την παρουσία του προέδρου του ECOWEEK 2009 κ. Ηλία Μεσσίνα και του αρχιτέκτονα Αλέξανδρου Τομπάζη. Χορηγοί επικοινωνίας του συνεδρίου είναι η «Καθημερινή» και ο «ΣΚΑΪ».
Σάββατο 4 Απριλίου 2009
Σα να σβήσαμε 36.500 αυτοκίνητα
«Σαν να βγάλαμε εκτός κυκλοφορίας για μία ώρα 36.509 αυτοκίνητα και σαν να σβήσαμε για μία ώρα 8.333.333 συμβατικούς λαμπτήρες»! Με τον τρόπο αυτό περιγράφει η WWF Hellas την ανταπόκριση του κόσμου στην Ωρα της Γης τον περασμένο Σάββατο, στέλνοντας ένα «εκτυφλωτικό μήνυμα» κατά της υπερθέρμανσης του πλανήτη.
Σύμφωνα με στοιχεία του ΔΕΣΜΗΕ, που επικαλείται η περιβαλλοντική οργάνωση κατά την έναρξη της «πλανητικής συσκότισης», σημειώθηκε πτώση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας κατά 500 MW, ποσότητα που είχε ως αποτέλεσμα την εξοικονόμηση 500 τόνων CO2.
«Η ενθουσιώδης ανταπόκριση της ελληνικής κοινωνίας στο κάλεσμα του WWF δείχνει ότι οι Ελληνες μπορούν και να εξοικονομήσουν ενέργεια και να λειτουργήσουν ως μοχλός πίεσης για την ανάληψη πολιτικών πρωτοβουλιών», δήλωσε ο κ. Δημήτρης Καραβέλλας, διευθυντής του WWF Ελλάς.
Συνολικά, 489 δήμοι και κοινότητες σε ολόκληρη τη χώρα συμμετείχαν στη συμβολική κίνηση κατά της υπερθέρμανσης του πλανήτη.
Η ελληνική συμμετοχή στην Ωρα της Γης υπήρξε όμως εντυπωσιακή και σε διαδικτυακό επίπεδο.
Στην αντίστοιχη ιστοσελίδα, o αριθμός των ατομικών ηλεκτρονικών εγγραφών ξεπέρασε τις 70.000 χιλιάδες, ενώ σε σελίδες κοινωνικής δικτύωσης, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα το γνωστό Facebook, τα μέλη των σχετικών ομάδων (groups) υπερέβησαν τα 140.000.
Δυναμικό παρών έδωσαν επίσης 1.649 επιχειρήσεις, 845 σχολεία καθώς και 325 φορείς.
Ψίχουλα για το περιβάλλον
της Μαριάννας Τζάννε
Ξεχασμένο παρά την πράσινη εκστρατεία των μεγάλων ηγετών του πλανήτη παραμένει το περιβάλλον, αφού σε κανένα από τα πακέτα ανάκαμψης της παγκόσμιας οικονομίας δεν προβλέπεται αύξηση των δαπανών υπέρ της κλιματικής αλλαγής.
Ακόμα και χώρες όπως η Βρετανία αγνοούν παντελώς τις επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειες, τη στιγμή μάλιστα που προωθούν μεγάλα έργα για αυτοκινητόδρομους, τα οποία θα κοστίσουν 742 εκατ. δολάρια.
Από τις υπόλοιπες χώρες, η Γερμανία και οι ΗΠΑ δίνουν τη μεγαλύτερη προτεραιότητα σε πράσινα μέτρα, διαθέτοντας περίπου το 0,5% του εθνικού τους ΑΕΠ, ποσοστό όμως που εκτιμάται ότι είναι ελάχιστο σε σχέση με τα ποσά που πρέπει να διατεθούν για την αποτροπή των χειρότερων επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής.
Οι περισσότερες χώρες εστιάζουν τις πράσινες επενδύσεις τους στην εξοικονόμηση ενέργειας αυτοκινήτων και κτιρίων, αγνοώντας τις τεράστιες ευκαιρίες που δίνονται από τις επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές και στη βελτίωση των δικτύων ηλεκτρισμού. Στην Ιταλία, που τα κλιματικά μέτρα αφορούν μόνο τον τομέα των μεταφορών, οι επενδύσεις σε νέους αυτοκινητόδρομους είναι κατά 30% μεγαλύτερες σε σχέση με τις επενδύσεις σε μέσα μαζικής μεταφοράς και βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης οχημάτων.
Τα στοιχεία παρουσιάζει μελέτη που εκπονήθηκε από την εξειδικευμένη εταιρεία ενεργειακών συμβούλων «Ecofys» και την οργάνωση «Germanwatch» για λογαριασμό των WWF και E3G, ακτινογραφώντας τα πακέτα ανάκαμψης πέντε ισχυρών κρατών (Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ην. Βασίλειο και ΗΠΑ). Στα πακέτα αυτά, συνολικού ύψους 1,1 τρισ. δολαρίων, τα έξοδα που αφορούν μέτρα για την κλιματική αλλαγή ανέρχονται σε μόλις 73 δισ. δολάρια, δηλαδή μόνο στο 6% του συνόλου.
Η έκθεση εξετάζει το μέγεθος των κλιματικών μέτρων που περιέχονται στα πακέτα ανάκαμψης και καταγράφει τις άμεσες ή έμμεσες χρηματοδοτήσεις (π.χ. χαμηλότοκα δάνεια για βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης ή επιβολή φόρων).
Η ίδια έρευνα δείχνει επίσης ότι επί συνόλου 15 χωρών που έχουν ανακοινώσει πακέτα ανάκαμψης της οικονομίας τους, μόνο για πέντε από αυτές ήταν δυνατό να καταγραφούν τα μέτρα που σχετίζονται με το κλίμα και την ενέργεια.
Το WWF δεν μπόρεσε να εξετάσει το περιβαλλοντικό προφίλ του πακέτου ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας, καθώς η ενίσχυση με 28 δισ. ευρώ του τραπεζικού τομέα πρόκειται να δοθεί χωρίς καμιά μέριμνα για την επιχορήγηση πράσινων έργων, όπως π.χ. προτεραιότητα στην παροχή δανείων για ανανεώσιμες πηγές και εξοικονόμηση ενέργειας ή χαμηλότοκα δάνεια για βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων.
«Το γεγονός ότι καταφέραμε να εξετάσουμε μόνο 5 από τα 15 πακέτα ανάκαμψης, μας ανησυχεί ιδιαίτερα, καθώς φανερώνει σημαντική έλλειψη διαφάνειας. Η αδιαφανής διαδικασία εκπόνησης των οικονομικών μέτρων ανάκαμψης βοηθά στο πράσινο ξέπλυμα των ρυπογόνων πολιτικών των χωρών και ευνοεί την εμμονή σε επενδύσεις χείριστου περιβαλλοντικού αποτυπώματος, όπως νέες μονάδες άνθρακα και κατασκευή νέων αυτοκινητόδρομων», υπογραμμίζει ο κ. Αχιλλέας Πληθάρας, υπεύθυνος εκστρατειών του WWF Ελλάς.
Ξεχασμένο παρά την πράσινη εκστρατεία των μεγάλων ηγετών του πλανήτη παραμένει το περιβάλλον, αφού σε κανένα από τα πακέτα ανάκαμψης της παγκόσμιας οικονομίας δεν προβλέπεται αύξηση των δαπανών υπέρ της κλιματικής αλλαγής.
Ακόμα και χώρες όπως η Βρετανία αγνοούν παντελώς τις επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειες, τη στιγμή μάλιστα που προωθούν μεγάλα έργα για αυτοκινητόδρομους, τα οποία θα κοστίσουν 742 εκατ. δολάρια.
Από τις υπόλοιπες χώρες, η Γερμανία και οι ΗΠΑ δίνουν τη μεγαλύτερη προτεραιότητα σε πράσινα μέτρα, διαθέτοντας περίπου το 0,5% του εθνικού τους ΑΕΠ, ποσοστό όμως που εκτιμάται ότι είναι ελάχιστο σε σχέση με τα ποσά που πρέπει να διατεθούν για την αποτροπή των χειρότερων επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής.
Οι περισσότερες χώρες εστιάζουν τις πράσινες επενδύσεις τους στην εξοικονόμηση ενέργειας αυτοκινήτων και κτιρίων, αγνοώντας τις τεράστιες ευκαιρίες που δίνονται από τις επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές και στη βελτίωση των δικτύων ηλεκτρισμού. Στην Ιταλία, που τα κλιματικά μέτρα αφορούν μόνο τον τομέα των μεταφορών, οι επενδύσεις σε νέους αυτοκινητόδρομους είναι κατά 30% μεγαλύτερες σε σχέση με τις επενδύσεις σε μέσα μαζικής μεταφοράς και βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης οχημάτων.
Τα στοιχεία παρουσιάζει μελέτη που εκπονήθηκε από την εξειδικευμένη εταιρεία ενεργειακών συμβούλων «Ecofys» και την οργάνωση «Germanwatch» για λογαριασμό των WWF και E3G, ακτινογραφώντας τα πακέτα ανάκαμψης πέντε ισχυρών κρατών (Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ην. Βασίλειο και ΗΠΑ). Στα πακέτα αυτά, συνολικού ύψους 1,1 τρισ. δολαρίων, τα έξοδα που αφορούν μέτρα για την κλιματική αλλαγή ανέρχονται σε μόλις 73 δισ. δολάρια, δηλαδή μόνο στο 6% του συνόλου.
Η έκθεση εξετάζει το μέγεθος των κλιματικών μέτρων που περιέχονται στα πακέτα ανάκαμψης και καταγράφει τις άμεσες ή έμμεσες χρηματοδοτήσεις (π.χ. χαμηλότοκα δάνεια για βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης ή επιβολή φόρων).
Η ίδια έρευνα δείχνει επίσης ότι επί συνόλου 15 χωρών που έχουν ανακοινώσει πακέτα ανάκαμψης της οικονομίας τους, μόνο για πέντε από αυτές ήταν δυνατό να καταγραφούν τα μέτρα που σχετίζονται με το κλίμα και την ενέργεια.
Το WWF δεν μπόρεσε να εξετάσει το περιβαλλοντικό προφίλ του πακέτου ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας, καθώς η ενίσχυση με 28 δισ. ευρώ του τραπεζικού τομέα πρόκειται να δοθεί χωρίς καμιά μέριμνα για την επιχορήγηση πράσινων έργων, όπως π.χ. προτεραιότητα στην παροχή δανείων για ανανεώσιμες πηγές και εξοικονόμηση ενέργειας ή χαμηλότοκα δάνεια για βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων.
«Το γεγονός ότι καταφέραμε να εξετάσουμε μόνο 5 από τα 15 πακέτα ανάκαμψης, μας ανησυχεί ιδιαίτερα, καθώς φανερώνει σημαντική έλλειψη διαφάνειας. Η αδιαφανής διαδικασία εκπόνησης των οικονομικών μέτρων ανάκαμψης βοηθά στο πράσινο ξέπλυμα των ρυπογόνων πολιτικών των χωρών και ευνοεί την εμμονή σε επενδύσεις χείριστου περιβαλλοντικού αποτυπώματος, όπως νέες μονάδες άνθρακα και κατασκευή νέων αυτοκινητόδρομων», υπογραμμίζει ο κ. Αχιλλέας Πληθάρας, υπεύθυνος εκστρατειών του WWF Ελλάς.
Με νόμο στη βουλή η προστασία του τοπίου 1 Απριλίου 2009, 00:10 Το σχέδιο νόμου με το οποίο κυρώνεται η Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την προστασί
Το σχέδιο νόμου με το οποίο κυρώνεται η Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την προστασία του Τοπίου του Συμβουλίου της Ευρώπης, κατέθεσε σήμερα στη βουλή ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ κ. Γιώργος Σουφλιάς.
Στόχος της Σύμβασης είναι η εισαγωγή κανόνων και η παροχή ενός καινούργιου μέσου για την προστασία, τη διαχείριση και τον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό όλων των τοπίων στην Ευρώπη είτε αυτά είναι εξαιρετικής αξίας, είτε υποβαθμισμένα ή χωρίς ιδιαιτερότητα.
Οι ρυθμίσεις καλύπτουν όλη την επικράτεια και αφορούν τις φυσικές, αγροτικές, αστικές και περιαστικές περιοχές, συμπεριλαμβανομένων των υδάτων και των θαλασσίων περιοχών.
Με την υιοθέτηση από την Ελλάδα της Ευρωπαϊκής Σύμβασης, επιτυγχάνεται η αναγνώριση της ιδιαίτερης φύσης του τοπίου και θεσπίζεται ένα ξεχωριστό θεσμικό πλαίσιο προστασίας του.
Στο πλαίσιο του νόμου επιτυγχάνεται η λήψη γενικών μέτρων, όπως είναι για παράδειγμα η νομική αναγνώριση των τοπίων και η εγκαθίδρυση πολιτικών για την προστασία και τη διαχείρισή τους, η προώθηση και της διασυνοριακής συνεργασίας, όπως είναι η ανταλλαγή ειδικών εμπειρογνωμόνων, προκειμένου να ενισχυθεί η εκπαίδευσή τους και να αυξηθεί η πληροφόρηση, ώστε να εφαρμόζονται καλύτερα τα κοινά προγράμματα για τα τοπία.
Η σύμβαση του ευρωπαϊκού τοπίου, έχει υπογραφεί από 35 χώρες μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης και θα μπορούσε να θεωρηθεί συμπληρωματική της Σύμβασης της UNESCO, η οποία αφορά την προστασία της Παγκόσμιας Πολιτιστικής και Φυσικής Κληρονομιάς.
Στόχος της Σύμβασης είναι η εισαγωγή κανόνων και η παροχή ενός καινούργιου μέσου για την προστασία, τη διαχείριση και τον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό όλων των τοπίων στην Ευρώπη είτε αυτά είναι εξαιρετικής αξίας, είτε υποβαθμισμένα ή χωρίς ιδιαιτερότητα.
Οι ρυθμίσεις καλύπτουν όλη την επικράτεια και αφορούν τις φυσικές, αγροτικές, αστικές και περιαστικές περιοχές, συμπεριλαμβανομένων των υδάτων και των θαλασσίων περιοχών.
Με την υιοθέτηση από την Ελλάδα της Ευρωπαϊκής Σύμβασης, επιτυγχάνεται η αναγνώριση της ιδιαίτερης φύσης του τοπίου και θεσπίζεται ένα ξεχωριστό θεσμικό πλαίσιο προστασίας του.
Στο πλαίσιο του νόμου επιτυγχάνεται η λήψη γενικών μέτρων, όπως είναι για παράδειγμα η νομική αναγνώριση των τοπίων και η εγκαθίδρυση πολιτικών για την προστασία και τη διαχείρισή τους, η προώθηση και της διασυνοριακής συνεργασίας, όπως είναι η ανταλλαγή ειδικών εμπειρογνωμόνων, προκειμένου να ενισχυθεί η εκπαίδευσή τους και να αυξηθεί η πληροφόρηση, ώστε να εφαρμόζονται καλύτερα τα κοινά προγράμματα για τα τοπία.
Η σύμβαση του ευρωπαϊκού τοπίου, έχει υπογραφεί από 35 χώρες μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης και θα μπορούσε να θεωρηθεί συμπληρωματική της Σύμβασης της UNESCO, η οποία αφορά την προστασία της Παγκόσμιας Πολιτιστικής και Φυσικής Κληρονομιάς.
Πρώτο πράσινο νησί στην χώρα μας ο Άη Στράτης
του Σωτήρη Χιωτάκη
Ο αέρας, ο ήλιος, τα κύματα, η διάσπαση του υδρογόνου, η αποθήκευση ενέργειας, η επαναφόρτιση μπαταριών είναι μερικές από τις τεχνολογίες που θα δοκιμαστούν σε έναν με ιστορικές αναφορές και συμβολισμούς, τον οποίο φιλοδοξεί το υπουργείο Ανάπτυξης στο πρώτο «πράσινο νησί» στην Ελλάδα.
Πρόκειται για τον Άη Στράτη, τόπο εξορίας των κομμουνιστών σε περιόδους που πλήγωσαν την χώρα, στο νομό Λέσβου, για τον οποίο προωθείται σχετική νομοθετική ρύθμιση ώστε να καταστεί ενεργειακά αυτόνομος με την χρήση φιλικών προς το περιβάλλον πηγών ενέργειας
Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά ο υπουργός Ανάπτυξης κ. Κωστής Χατζηδάκης, το ακριτικό νησί επελέγη για την πιλοτική εφαρμογή του προγράμματος καθώς με μόλις 250 κατοίκους σαφώς χαρακτηρίζεται από περιορισμένες ανάγκες σε ηλεκτρική ενέργεια, οι οποίες δεν υπερβαίνουν τις 1500 μεγαβατώρες σε ετήσια βάση, ενώ η εγκατεστημένη ισχύς δεν υπερβαίνει τα 280 κιλοβάτ.
Η παρέμβαση κινείται στην λογική της κάλυψης της συγκεκριμένης από ανεμογεννήτριες, φωτοβολταϊκά, βιοενέργεια και μικρά υδροηλεκτρικά.
Στο νησί θα εγκατασταθεί επίσης ερευνητικό κέντρο για τις ΑΠΕ ενώ στο εγχείρημα συμμετέχουν η ΔΕΗ Ανανεώσιμες, το ΕΜΠ, το ΚΑΠΕ και το Πανεπιστήμιο Αιγαίου.
Οι μελέτες για τον Άη Στράτη εκτιμάται ότι θα ολοκληρωθούν έως το τέλος Μαΐου, με προοπτική το πρόγραμμα θα έχει ολοκληρωθεί μέσα στο 2009. Η χρηματοδότηση του έργου θα γίνει από τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας. Το κόστος του έργου θα οριστικοποιηθεί με ακρίβεια μόλις ολοκληρωθεί η μελέτη στα τέλη Μαΐου, αλλά εκτιμάται ότι θα κυμανθεί γύρω στα 10 εκατ. ευρώ
Καϊκια, μοτοποδήλατα, αυτοκίνητα …
Όπως εξήγησε ο γενικός γραμματέας Έρευνας και Τεχνολογίας κ. Φίλιππος Τσαλίδης, οι τεχνολογίες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν είναι συστήματα άμεσης μετατροπής της ηλιακής ενέργειας σε ηλεκτρική (φωτοβολταϊκά), η ηλιακή θερμική τεχνολογία, η αιολική ενέργεια, η γεωθερμική ενέργεια, η αξιοποίηση της βιομάζας (αγροτικά υπολείμματα), τα μικρά υδροηλεκτρικά έργα και τα συστήματα παραγωγής ενέργειας από κύματα και από παλίρροιες.
Ο ίδιος αναφέρθηκε ακόμη σε τεχνολογίες που είτε ακόμη βρίσκονται σε στάδιο έρευνας είτε το κόστος τους είναι σημαντικό προκειμένου να καταστούν εφαρμόσιμες. Τέτοιες είναι τα μικροφύκια και η χρησιμοποίηση του υδρογόνου, ενώ θα επιδιωχθεί η χρήση υωριδικών συστημάτων, στα οποία μπορεί να υπάρχουν φωτοβολταϊκά στοιχεία, πάνελ, αιολικά πάρκα, κάποιος σταθμός βιοντίζελ, το σύστημα αποθήκευσης μπαταρίας κ.α.
«Τα πάντα θα καλύπτονται από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και μιλάμε για αυτοκίνητα, μοτοποδήλατα, μηχανές ή καΐκια τα οποία μπορεί να είναι ηλεκτρικά, αλλά θα μπορούσαν να είναι και υβριδικά», ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Τσαλίδης.
Στην ίδια λογική κινούνται και εφαρμογές στην παραγωγή τροφίμων (υδροπονία, θερμοκήπιο με τα φυτά στο νερό) και λειτουργία θερμοκηπίων με φωτοβολταϊκά στοιχεία. Τονίστηκε σχετικά ότι στο παραδοσιακό θερμοκήπιο παράγονται 4 έως 6 τόνοι σε ένα στρέμμα ανά έτος στο χωράφι, στο κλασικό θερμοκήπιο παράγονται 18 τόνοι και σε ένα κλειστό υδροπονικό θερμοκήπιο παράγονται 45 τόνοι το έτος.
Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν ο νομάρχης Λέσβου Π. Βογιατζής και ο κοινοτάρχης του νησιού Χ. Μακρής, οι οποίοι έκαναν λόγο για μια ιστορική απόφαση για το νησί. «Από τόπος ιστορικής μνήμης, ο Άι Στράτης μπορεί να γίνει γη της επαγγελίας» είπε ο κ. Μακρής ενώ ο κ. Βογιατζής ανέφερε ότι η ιδέα δόθηκε από τον ίδιο τον πρωθυπουργό κατά την επίσκεψή του στο νησί, όταν προέτρεψε τους κατοίκους να αναζητήσουν μια άλλη εναλλακτική ανάπτυξη για τον τόπο τους, ο οποίος πλήττεται από την έλλειψη θέσεων εργασίας η οποία οδηγεί σε μετανάστευση τους νέους.
Ο υπουργός Ανάπτυξης προσδιόρισε ως αναμενόμενα οφέλη για το νησί την γενικότερη προβολή και τις θετικές στην τουριστική ανάπτυξη, σύμφωνα και με την εμπειρία σε αντίστοιχα πράσινα νησιά της Δανίας, της Νορβηγίας και της Αυστραλίας.
Ο αέρας, ο ήλιος, τα κύματα, η διάσπαση του υδρογόνου, η αποθήκευση ενέργειας, η επαναφόρτιση μπαταριών είναι μερικές από τις τεχνολογίες που θα δοκιμαστούν σε έναν με ιστορικές αναφορές και συμβολισμούς, τον οποίο φιλοδοξεί το υπουργείο Ανάπτυξης στο πρώτο «πράσινο νησί» στην Ελλάδα.
Πρόκειται για τον Άη Στράτη, τόπο εξορίας των κομμουνιστών σε περιόδους που πλήγωσαν την χώρα, στο νομό Λέσβου, για τον οποίο προωθείται σχετική νομοθετική ρύθμιση ώστε να καταστεί ενεργειακά αυτόνομος με την χρήση φιλικών προς το περιβάλλον πηγών ενέργειας
Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά ο υπουργός Ανάπτυξης κ. Κωστής Χατζηδάκης, το ακριτικό νησί επελέγη για την πιλοτική εφαρμογή του προγράμματος καθώς με μόλις 250 κατοίκους σαφώς χαρακτηρίζεται από περιορισμένες ανάγκες σε ηλεκτρική ενέργεια, οι οποίες δεν υπερβαίνουν τις 1500 μεγαβατώρες σε ετήσια βάση, ενώ η εγκατεστημένη ισχύς δεν υπερβαίνει τα 280 κιλοβάτ.
Η παρέμβαση κινείται στην λογική της κάλυψης της συγκεκριμένης από ανεμογεννήτριες, φωτοβολταϊκά, βιοενέργεια και μικρά υδροηλεκτρικά.
Στο νησί θα εγκατασταθεί επίσης ερευνητικό κέντρο για τις ΑΠΕ ενώ στο εγχείρημα συμμετέχουν η ΔΕΗ Ανανεώσιμες, το ΕΜΠ, το ΚΑΠΕ και το Πανεπιστήμιο Αιγαίου.
Οι μελέτες για τον Άη Στράτη εκτιμάται ότι θα ολοκληρωθούν έως το τέλος Μαΐου, με προοπτική το πρόγραμμα θα έχει ολοκληρωθεί μέσα στο 2009. Η χρηματοδότηση του έργου θα γίνει από τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας. Το κόστος του έργου θα οριστικοποιηθεί με ακρίβεια μόλις ολοκληρωθεί η μελέτη στα τέλη Μαΐου, αλλά εκτιμάται ότι θα κυμανθεί γύρω στα 10 εκατ. ευρώ
Καϊκια, μοτοποδήλατα, αυτοκίνητα …
Όπως εξήγησε ο γενικός γραμματέας Έρευνας και Τεχνολογίας κ. Φίλιππος Τσαλίδης, οι τεχνολογίες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν είναι συστήματα άμεσης μετατροπής της ηλιακής ενέργειας σε ηλεκτρική (φωτοβολταϊκά), η ηλιακή θερμική τεχνολογία, η αιολική ενέργεια, η γεωθερμική ενέργεια, η αξιοποίηση της βιομάζας (αγροτικά υπολείμματα), τα μικρά υδροηλεκτρικά έργα και τα συστήματα παραγωγής ενέργειας από κύματα και από παλίρροιες.
Ο ίδιος αναφέρθηκε ακόμη σε τεχνολογίες που είτε ακόμη βρίσκονται σε στάδιο έρευνας είτε το κόστος τους είναι σημαντικό προκειμένου να καταστούν εφαρμόσιμες. Τέτοιες είναι τα μικροφύκια και η χρησιμοποίηση του υδρογόνου, ενώ θα επιδιωχθεί η χρήση υωριδικών συστημάτων, στα οποία μπορεί να υπάρχουν φωτοβολταϊκά στοιχεία, πάνελ, αιολικά πάρκα, κάποιος σταθμός βιοντίζελ, το σύστημα αποθήκευσης μπαταρίας κ.α.
«Τα πάντα θα καλύπτονται από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και μιλάμε για αυτοκίνητα, μοτοποδήλατα, μηχανές ή καΐκια τα οποία μπορεί να είναι ηλεκτρικά, αλλά θα μπορούσαν να είναι και υβριδικά», ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Τσαλίδης.
Στην ίδια λογική κινούνται και εφαρμογές στην παραγωγή τροφίμων (υδροπονία, θερμοκήπιο με τα φυτά στο νερό) και λειτουργία θερμοκηπίων με φωτοβολταϊκά στοιχεία. Τονίστηκε σχετικά ότι στο παραδοσιακό θερμοκήπιο παράγονται 4 έως 6 τόνοι σε ένα στρέμμα ανά έτος στο χωράφι, στο κλασικό θερμοκήπιο παράγονται 18 τόνοι και σε ένα κλειστό υδροπονικό θερμοκήπιο παράγονται 45 τόνοι το έτος.
Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν ο νομάρχης Λέσβου Π. Βογιατζής και ο κοινοτάρχης του νησιού Χ. Μακρής, οι οποίοι έκαναν λόγο για μια ιστορική απόφαση για το νησί. «Από τόπος ιστορικής μνήμης, ο Άι Στράτης μπορεί να γίνει γη της επαγγελίας» είπε ο κ. Μακρής ενώ ο κ. Βογιατζής ανέφερε ότι η ιδέα δόθηκε από τον ίδιο τον πρωθυπουργό κατά την επίσκεψή του στο νησί, όταν προέτρεψε τους κατοίκους να αναζητήσουν μια άλλη εναλλακτική ανάπτυξη για τον τόπο τους, ο οποίος πλήττεται από την έλλειψη θέσεων εργασίας η οποία οδηγεί σε μετανάστευση τους νέους.
Ο υπουργός Ανάπτυξης προσδιόρισε ως αναμενόμενα οφέλη για το νησί την γενικότερη προβολή και τις θετικές στην τουριστική ανάπτυξη, σύμφωνα και με την εμπειρία σε αντίστοιχα πράσινα νησιά της Δανίας, της Νορβηγίας και της Αυστραλίας.
Πέμπτη 2 Απριλίου 2009
Το αιολικό πάρκο δεν είναι τόσο απλή υπόθεση (διασκευή)
Το αιολικό πάρκο δεν είναι τόσο απλή υπόθεση
Η συμβατική παραγωγή ενέργειας βασίζεται κατά κανόνα στην ανεξέλεγκτη εκμετάλλευση των φυσικών πόρων και ιδιαίτερα του πετρελαίου και των διαφόρων μορφών γαιανθράκων. Εντεύθεν και η απειλή επιδείνωσης των φαινόμενων του θερμικού πλήγματος, της όξινης βροχής και της τοξικής ομίχλης.
Ο κίνδυνος εξάντλησης των φυσικών αυτών πόρων, αλλά και η μέρα με τη μέρα διαπιστούμενη ανεπιθύμητη και καταστροφική κλιματική αλλαγή του πλανήτη, στρέφει το ενδιαφέρον των απανταχού αρμοδίων στην ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών ενέργειας περισσότερο καθαρών και φιλικών προς το περιβάλλον. Τρεις είναι η άμεσου ενδιαφέροντος για όλο τον κόσμο τέτοιες μορφές. Η αιολική και η ηλιακή ενέργεια και η γεωθερμία.
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία πως η αιολική ενέργεια παρουσιάζει σήμερα τον μεγαλύτερο βαθμό ανάπτυξης. Κι αυτό γιατί είναι η καθαρότερη από περιβαλλοντικής πλευράς μορφή ενέργειας, παράγεται με τη βοήθεια και μόνο του ανέμου, δεν μολύνει την ατμόσφαιρα με επικίνδυνες ουσίες και αποτρέπει την επιδείνωση των δυσάρεστων οικολογικών φαινόμενων που αναφέρθηκαν προηγούμενα. Ακόμα σε πολλά μέρη του κόσμου θεωρείται φτηνή, αφού το κόστος παραγωγής του ηλεκτρικού ρεύματος κυμαίνεται από 1.5 - 2 ευρολεπτά / κιλοβατώριο.
Η χώρα μας με τη μεγάλη ηλιοφάνεια και το υψηλό ετήσιο ανεμικό δυναμικό προσφέρεται για την ανάπτυξη συστημάτων παραγωγής ηλιακής και αιολικής ενέργειας. Κι αυτό πρέπει να αποτελέσει κομβικό σημείο σε όλες τις προσπάθειες ανάπτυξης εναλλακτικών μορφών ενέργειας. Το ίδιο όμως συγκριτικό πλεονέκτημα θα πρέπει να αξιοποιηθεί ολιστικά και κεντρομόλα, ώστε να ενταχθεί στην αειφορική ανάπτυξη της περιοχής και να υπηρετήσει τις τρεις βασικές της αρχές την οικονομικότητα, την οικολογικότητα και κοινωνικότητα. Αυτή η θεώρηση θα επιτρέψει και την ανάδειξη του δυνατού συνδυασμού των δύο αυτών εναλλακτικών μορφών ενέργειας. Οποιαδήποτε άλλη βιαστική προσέγγιση και ιδιαίτερα ο επιφανειακός «οικολογικός ενθουσιασμός» ορισμένων μπορεί να οδηγήσει σε εντελώς αντίθετα από τα αναμενόμενα αποτελέσματα.
Με αυτά τα δεδομένα και λαμβάνοντας υπόψη και το ενδιαφέρον της ΕΕ για την ανάπτυξη τέτοιων μορφών ενέργειας θα πρέπει η πολιτεία με τη βοήθεια της τοπικής κοινωνίας να προχωρήσει στην καταγραφή των κατάλληλων για τον σκοπό αυτό περιοχών με οικονομικά, οικολογικά και κοινωνικά κριτήρια.
Η τοπική κοινωνία θα πρέπει να έχει τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο. Αυτή είναι που θα βάλει φραγμό στην ανεξέλεγκτη ιδιωτική πρωτοβουλία, η οποία στο όνομα της προστασίας του περιβάλλοντος επιδιώκει την κερδοφρένεια και μόνο. Δεν πρέπει να παραγνωρίζεται το γεγονός ότι η τεχνολογία και τα κεφάλαια για τη κατασκευή αιολικών πάρκων βρίσκονται στα χέρια μεγάλων πολυεθνικών εταιρειών και εγχωρίων μεγαλοεπιχειρηματιών και αν η ελληνική πολιτεία με απούσα την τοπική κοινωνία τους προσφέρει «γη και ύδωρ», αφειδώς θα υποθηκεύσει με μαθηματική ακρίβεια το μέλλον των σημαντικότερων περιοχών της Ελληνικής Περιφέρειας.
Η μελέτη αυτή καταγραφής και η διαμορφούμενη τελική πρόταση δεν πρέπει ξεχνάει το οφειλόμενο ανταποδοτικό τέλος και να προβλέπει τη δυνατότητα διασφάλισης των ενεργειακών αναγκών της εκμετάλλευσης του οικισμού ή του Δήμου ή του Νομού ή του νησιού στην περιοχή του οποίου θα κατασκευαστεί το αιολικό πάρκο. Το οποιοδήποτε αιολικό πάρκο όσο οικολογικό και να προβάλλεται έχει το περιβαλλοντικό του κόστος το οποίο είναι εντελώς άδικο να επιφορτώνεται στην τοπική κοινωνία της περιοχής, τη στιγμή που άλλοι θα απολαμβάνουν τα «αγαθά» του.
Οι πολίτες είναι περιβαλλοντικά ευαίσθητοι και υπέρ της ανάπτυξης των εναλλακτικών αυτών μορφών ενέργειας. Σε καμιά όμως περίπτωση δεν ανέχονται το «περιβαλλοντικό καπέλωμα» από νεόφαντους και αετονύχηδες που σηκώνουν τα περιβαλλοντικά λάβαρα μόνο και μόνο για να φουσκώσουν τα πορτοφόλια τους.
Είναι στατιστικά εξακριβωμένο πως η μη ολιστική μελέτη σε μια περιοχή προκειμένου να κατασκευαστεί σήμερα ένα αιολικό πάρκο είναι η βασικότερη αιτία των ενστάσεων που εγείρει η κοινωνία. Μια τέτοια μελέτη θα αναδείξει τα ενδεχόμενα προβλήματα που μπορούν να ανακύψουν και θα αναζητήσει την προσφορότερη λύση. Χαρακτηριστική περίπτωση είναι το «ξαφνικό» ενδιαφέρον εταιρίας να κατασκευάσει ένα αιολικό πάρκο στο Νότιο τμήμα του νησιού μας (το μοναδικό που δεν έχει καταστραφεί από την ανεξέλεγκτη κερδοσκοπική δόμηση) που ξεσηκώνει την τοπική κοινωνία και την φέρνει αντιμέτωπη. Κι αυτό γιατί η τοπική κοινωνία έμεινε έξω από τα «τεκταινόμενα» και στο βαθύ σκοτάδι για ευνόητους λόγους.
Θα πρέπει να ξεκαθαριστούν ορισμένα πράγματα. Μπορεί το αιολικό πάρκο να έχει πολύ λιγότερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις σε σχέση με τις συμβατικές εγκαταστάσεις παραγωγής ενέργειας, δεν παύει όμως να μετατρέπει την περιοχή στην οποία εγκαθίσταται σε μια «βιομηχανική» έκταση. Δημιουργεί προβλήματα με οικονομική, οικολογική και κοινωνική διάσταση που πρέπει να αναλυθούν σοβαρά και να επιλυθούν.
Δεν πρέπει για παράδειγμα να ξεκαθαρίσει το ιδιοκτησιακό καθεστώς; Να προδιαγραφεί από την αρχή το ανταποδοτικό τέλος της κοινωνίας που από τη μια μέρα στην άλλη θα δει αλλοιωμένη την αισθητική του φυσικού τοπίου; να αποφασιθελι η αλλαγή της χρήσης της γης μέσα από ένα ολοκληρωμένο και εγκεκριμένο αναπτυξιακό σχέδιο για τον τόπο;
Πως θα ανεχτεί αυτή η κοινωνία το «ξεκοίλιασμα» του απαράμιλλου φυσικού κάλλους και απάτητου τοπίου, τη διαταραχή της βιοκοινότητας, το μειωμένο δυναμικό της πανίδας, την οχλούσα μεταφορά του παραγόμενου ηλεκτρικού ρεύματος σε άλλες από τη δική της περιοχές, το ενδεχόμενο κατασκευής υποσταθμών και εγκατάστασης συσσωρευτών, την μεταπώληση σ’ αυτή του ηλεκτρικού ρεύματος που η ίδια φορτώνεται το περιβαλλοντικό κόστος παραγωγή του, την κατάληψη του τελευταίου εναπομέιναντος κομματιού του νησιού από το αιολικό εργοστάσιο;
Με τι αντάλλαγμα θα υποκατασταθεί το κελάηδημα των πουλιών από τον θόρυβο των λεπίδων και του στροφέα των ανεμογεννητριών; Μελέτες που έχουν γίνει στην Ολλανδία, έχουν αποδείξει ότι η λειτουργία των ανεμογεννητριών παράγει θόρυβο, ο οποίος γίνεται ενοχλητικός από τα 400 έως τα 1900 μέτρα και περισσότερο, ανάλογα με την ένταση του ανέμου. Εχω και εγώ μιά μικ΄ρη στο μπαλκόνι του γραφείου μου και οποιοσδήποτε μπορεί να το επιβεβαιώσει. Ο ήχος τους θυμίζει τη διέλευση ενός ατέλειωτου σιδηροδρομικού συρμού. Αναφέρεται ακόμα και ένας άλλος ήχος με χαμηλή συχνότητα που είναι γνωστός ως απόηχος. Η ακουστική αυτή όχληση θεωρείται σε πολλές κατοικημένες περιοχές που είναι κοντά σε αιολικά πάρκα ως η βασική αιτία παρενόχλησης και απώλειας του ύπνου. Τι θα γίνει με την «αλαφιασμένη» απ το θόρυβο αυτόχθονη πανίδα; Που θα ανατρέξει να βρει «γιατάκι»; Να φωλιάσει; η συνεχώς περιφερόμενη σκιά των τεράστιων λεπίδων στο έδαφος; εκεί θα κάνουμε πικ-νικ; όπως χωρίς αναστολή μας λένε; Ας δούμε λοιπόν την πραγματικότητα και ας την αντιμετωπίσουμε όλοι μαζί.
Δεν πρέπει να γνωρίζει η τοπική κοινωνία πως μία ανεμογεννήτρια οριζόντιου άξονα των 3 MW, έχει τρία πτερύγια διαμέτρου 90 μέτρων, φθάνει σε ύψος τα 150 μέτρα. περίπου και ζυγίζει 380 τόνους χωρίς τα θεμέλια της; Για τη θεμελίωση μιας ανεμογεννήτριας απαιτείται εκσκαφή μεγάλων διαστάσεων και 475 κυβικά μέτρα οπλισμένο μπετόν συνολικού βάρους 1200 τόνων. Ολόγυρα από κάθε ανεμογεννήτρια κατασκευάζεται πλάτωμα 0.7 στρεμμάτων. Για την εγκατάστασή τους θα χρειασθεί να κατασκευασθούν δεκάδες χιλιόμετρα δρόμων πρόσβασης για βαριά οχήματα. Για να αποφευχθεί ο επηρεασμός της μίας γεννήτριας από την άλλη θα πρέπει η απόστασή τους να είναι κατά μέσο όρο 5-6 φορές μεγαλύτερη από τη διάμετρό των πτερυγίων τους. Δηλαδή κοντά στα 500 μέτρα. Με απλό υπολογισμό αν εγκατασταθούν 30 ανεμογεννήτριες τότε με την τοποθέτησή τους σε ευθεία γραμμή, θα χρειασθούν συνολικά 15 χιλιόμετρα. Τώρα, και μη μπορώντας να επιχειρηματολογήσουν ουσιαστικά και επιστημονικά άλλαξαν τακτική: προσποιούνται ότι συμβιβάζονται με άδειες πολύ λιγότερων ανεμογεννήτριων και σε δεύτερη φάση κάνουν επέκταση της άδειας για περισσότερες, πράγμα που είναι πολύ πιό εύκολο και παρακάμπτει τις εύλογες αντιστάσεις του (τελικά) όχι και τόσο αδαούς κοινωνικού συνόλου!
Δεν θα πρέπει να γίνει ενημέρωση της τοπικής κοινωνίας για τον τύπο των ανεμογεννητριών που θα χρησιμοποιηθούν; Ακούγεται τελευταία πως υπάρχουν ανεμογεννήτριες με κατακόρυφο άξονα, σταθερό στάτορα και κινητό στροφέα και με απόδοση που είναι κατά 30% μεγαλύτερη εκείνων με οριζόντιο άξονα και με λεπίδες. Ο ανεμογεννήτριες αυτές είναι αθόρυβες, δεν δημιουργούν αντιαισθητική εικόνα, αξιοποιούν καλύτερα τον άνεμο ακόμα και στις καταιγίδες και μπορούν να εγκατασταθούν και σε αστικό περιβάλλον. Οι θαλάσσιες; Γιατί κάποιοι επενδύουν στις θαλάσσιες; τι τους οδήγησε;
Είναι πρέπον να αποκρυφτεί από την τοπική κοινωνία το γεγονός ότι η ηλεκτρική ενέργεια που παράγουν οι ανεμογεννήτριες συγκεντρώνεται σε ειδικούς υποσταθμούς υψηλής τάσης; Πόσοι στύλοι θα στηθούν και πόσα καλώδια θα απλωθούν; Πόσα χαντάκια θα σκαφτούν; Ποια θα είναι η περιβαλλοντική μόλυνση σε ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία σ’ αυτή την περίπτωση;
Είναι ολοφάνερο πως η κατασκευή ενός αιολικού εργοστασίου δεν είναι τόσο απλή όσο φαίνεται. Μπορεί να είναι «οικολογικότερη» από τη συμβατική αλλά δεν είναι απαλλαγμένη από προβλήματα. όπως επίσης βέβαιο είναι ότι η κατασκευή των μονάδω λιγνίτη δεν θα μειωθεί, αντιθέτως θα αυξηθεί.
Κι αυτά τα προβλήματα αντιμετωπίζονται μόνο με συναίνεση, αλληλοκατανόηση και διαδικασίες που να αντέχουν στο φως της δημοσιότητας και της κριτικής με επιστημονικά δεδομένα και όχι αποσπασματικές κραυγές παραποίησης του κύρους της αντίθετης άποψης. Κι αυτό πρέπει να επιδιωχθεί.
Η συμβατική παραγωγή ενέργειας βασίζεται κατά κανόνα στην ανεξέλεγκτη εκμετάλλευση των φυσικών πόρων και ιδιαίτερα του πετρελαίου και των διαφόρων μορφών γαιανθράκων. Εντεύθεν και η απειλή επιδείνωσης των φαινόμενων του θερμικού πλήγματος, της όξινης βροχής και της τοξικής ομίχλης.
Ο κίνδυνος εξάντλησης των φυσικών αυτών πόρων, αλλά και η μέρα με τη μέρα διαπιστούμενη ανεπιθύμητη και καταστροφική κλιματική αλλαγή του πλανήτη, στρέφει το ενδιαφέρον των απανταχού αρμοδίων στην ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών ενέργειας περισσότερο καθαρών και φιλικών προς το περιβάλλον. Τρεις είναι η άμεσου ενδιαφέροντος για όλο τον κόσμο τέτοιες μορφές. Η αιολική και η ηλιακή ενέργεια και η γεωθερμία.
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία πως η αιολική ενέργεια παρουσιάζει σήμερα τον μεγαλύτερο βαθμό ανάπτυξης. Κι αυτό γιατί είναι η καθαρότερη από περιβαλλοντικής πλευράς μορφή ενέργειας, παράγεται με τη βοήθεια και μόνο του ανέμου, δεν μολύνει την ατμόσφαιρα με επικίνδυνες ουσίες και αποτρέπει την επιδείνωση των δυσάρεστων οικολογικών φαινόμενων που αναφέρθηκαν προηγούμενα. Ακόμα σε πολλά μέρη του κόσμου θεωρείται φτηνή, αφού το κόστος παραγωγής του ηλεκτρικού ρεύματος κυμαίνεται από 1.5 - 2 ευρολεπτά / κιλοβατώριο.
Η χώρα μας με τη μεγάλη ηλιοφάνεια και το υψηλό ετήσιο ανεμικό δυναμικό προσφέρεται για την ανάπτυξη συστημάτων παραγωγής ηλιακής και αιολικής ενέργειας. Κι αυτό πρέπει να αποτελέσει κομβικό σημείο σε όλες τις προσπάθειες ανάπτυξης εναλλακτικών μορφών ενέργειας. Το ίδιο όμως συγκριτικό πλεονέκτημα θα πρέπει να αξιοποιηθεί ολιστικά και κεντρομόλα, ώστε να ενταχθεί στην αειφορική ανάπτυξη της περιοχής και να υπηρετήσει τις τρεις βασικές της αρχές την οικονομικότητα, την οικολογικότητα και κοινωνικότητα. Αυτή η θεώρηση θα επιτρέψει και την ανάδειξη του δυνατού συνδυασμού των δύο αυτών εναλλακτικών μορφών ενέργειας. Οποιαδήποτε άλλη βιαστική προσέγγιση και ιδιαίτερα ο επιφανειακός «οικολογικός ενθουσιασμός» ορισμένων μπορεί να οδηγήσει σε εντελώς αντίθετα από τα αναμενόμενα αποτελέσματα.
Με αυτά τα δεδομένα και λαμβάνοντας υπόψη και το ενδιαφέρον της ΕΕ για την ανάπτυξη τέτοιων μορφών ενέργειας θα πρέπει η πολιτεία με τη βοήθεια της τοπικής κοινωνίας να προχωρήσει στην καταγραφή των κατάλληλων για τον σκοπό αυτό περιοχών με οικονομικά, οικολογικά και κοινωνικά κριτήρια.
Η τοπική κοινωνία θα πρέπει να έχει τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο. Αυτή είναι που θα βάλει φραγμό στην ανεξέλεγκτη ιδιωτική πρωτοβουλία, η οποία στο όνομα της προστασίας του περιβάλλοντος επιδιώκει την κερδοφρένεια και μόνο. Δεν πρέπει να παραγνωρίζεται το γεγονός ότι η τεχνολογία και τα κεφάλαια για τη κατασκευή αιολικών πάρκων βρίσκονται στα χέρια μεγάλων πολυεθνικών εταιρειών και εγχωρίων μεγαλοεπιχειρηματιών και αν η ελληνική πολιτεία με απούσα την τοπική κοινωνία τους προσφέρει «γη και ύδωρ», αφειδώς θα υποθηκεύσει με μαθηματική ακρίβεια το μέλλον των σημαντικότερων περιοχών της Ελληνικής Περιφέρειας.
Η μελέτη αυτή καταγραφής και η διαμορφούμενη τελική πρόταση δεν πρέπει ξεχνάει το οφειλόμενο ανταποδοτικό τέλος και να προβλέπει τη δυνατότητα διασφάλισης των ενεργειακών αναγκών της εκμετάλλευσης του οικισμού ή του Δήμου ή του Νομού ή του νησιού στην περιοχή του οποίου θα κατασκευαστεί το αιολικό πάρκο. Το οποιοδήποτε αιολικό πάρκο όσο οικολογικό και να προβάλλεται έχει το περιβαλλοντικό του κόστος το οποίο είναι εντελώς άδικο να επιφορτώνεται στην τοπική κοινωνία της περιοχής, τη στιγμή που άλλοι θα απολαμβάνουν τα «αγαθά» του.
Οι πολίτες είναι περιβαλλοντικά ευαίσθητοι και υπέρ της ανάπτυξης των εναλλακτικών αυτών μορφών ενέργειας. Σε καμιά όμως περίπτωση δεν ανέχονται το «περιβαλλοντικό καπέλωμα» από νεόφαντους και αετονύχηδες που σηκώνουν τα περιβαλλοντικά λάβαρα μόνο και μόνο για να φουσκώσουν τα πορτοφόλια τους.
Είναι στατιστικά εξακριβωμένο πως η μη ολιστική μελέτη σε μια περιοχή προκειμένου να κατασκευαστεί σήμερα ένα αιολικό πάρκο είναι η βασικότερη αιτία των ενστάσεων που εγείρει η κοινωνία. Μια τέτοια μελέτη θα αναδείξει τα ενδεχόμενα προβλήματα που μπορούν να ανακύψουν και θα αναζητήσει την προσφορότερη λύση. Χαρακτηριστική περίπτωση είναι το «ξαφνικό» ενδιαφέρον εταιρίας να κατασκευάσει ένα αιολικό πάρκο στο Νότιο τμήμα του νησιού μας (το μοναδικό που δεν έχει καταστραφεί από την ανεξέλεγκτη κερδοσκοπική δόμηση) που ξεσηκώνει την τοπική κοινωνία και την φέρνει αντιμέτωπη. Κι αυτό γιατί η τοπική κοινωνία έμεινε έξω από τα «τεκταινόμενα» και στο βαθύ σκοτάδι για ευνόητους λόγους.
Θα πρέπει να ξεκαθαριστούν ορισμένα πράγματα. Μπορεί το αιολικό πάρκο να έχει πολύ λιγότερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις σε σχέση με τις συμβατικές εγκαταστάσεις παραγωγής ενέργειας, δεν παύει όμως να μετατρέπει την περιοχή στην οποία εγκαθίσταται σε μια «βιομηχανική» έκταση. Δημιουργεί προβλήματα με οικονομική, οικολογική και κοινωνική διάσταση που πρέπει να αναλυθούν σοβαρά και να επιλυθούν.
Δεν πρέπει για παράδειγμα να ξεκαθαρίσει το ιδιοκτησιακό καθεστώς; Να προδιαγραφεί από την αρχή το ανταποδοτικό τέλος της κοινωνίας που από τη μια μέρα στην άλλη θα δει αλλοιωμένη την αισθητική του φυσικού τοπίου; να αποφασιθελι η αλλαγή της χρήσης της γης μέσα από ένα ολοκληρωμένο και εγκεκριμένο αναπτυξιακό σχέδιο για τον τόπο;
Πως θα ανεχτεί αυτή η κοινωνία το «ξεκοίλιασμα» του απαράμιλλου φυσικού κάλλους και απάτητου τοπίου, τη διαταραχή της βιοκοινότητας, το μειωμένο δυναμικό της πανίδας, την οχλούσα μεταφορά του παραγόμενου ηλεκτρικού ρεύματος σε άλλες από τη δική της περιοχές, το ενδεχόμενο κατασκευής υποσταθμών και εγκατάστασης συσσωρευτών, την μεταπώληση σ’ αυτή του ηλεκτρικού ρεύματος που η ίδια φορτώνεται το περιβαλλοντικό κόστος παραγωγή του, την κατάληψη του τελευταίου εναπομέιναντος κομματιού του νησιού από το αιολικό εργοστάσιο;
Με τι αντάλλαγμα θα υποκατασταθεί το κελάηδημα των πουλιών από τον θόρυβο των λεπίδων και του στροφέα των ανεμογεννητριών; Μελέτες που έχουν γίνει στην Ολλανδία, έχουν αποδείξει ότι η λειτουργία των ανεμογεννητριών παράγει θόρυβο, ο οποίος γίνεται ενοχλητικός από τα 400 έως τα 1900 μέτρα και περισσότερο, ανάλογα με την ένταση του ανέμου. Εχω και εγώ μιά μικ΄ρη στο μπαλκόνι του γραφείου μου και οποιοσδήποτε μπορεί να το επιβεβαιώσει. Ο ήχος τους θυμίζει τη διέλευση ενός ατέλειωτου σιδηροδρομικού συρμού. Αναφέρεται ακόμα και ένας άλλος ήχος με χαμηλή συχνότητα που είναι γνωστός ως απόηχος. Η ακουστική αυτή όχληση θεωρείται σε πολλές κατοικημένες περιοχές που είναι κοντά σε αιολικά πάρκα ως η βασική αιτία παρενόχλησης και απώλειας του ύπνου. Τι θα γίνει με την «αλαφιασμένη» απ το θόρυβο αυτόχθονη πανίδα; Που θα ανατρέξει να βρει «γιατάκι»; Να φωλιάσει; η συνεχώς περιφερόμενη σκιά των τεράστιων λεπίδων στο έδαφος; εκεί θα κάνουμε πικ-νικ; όπως χωρίς αναστολή μας λένε; Ας δούμε λοιπόν την πραγματικότητα και ας την αντιμετωπίσουμε όλοι μαζί.
Δεν πρέπει να γνωρίζει η τοπική κοινωνία πως μία ανεμογεννήτρια οριζόντιου άξονα των 3 MW, έχει τρία πτερύγια διαμέτρου 90 μέτρων, φθάνει σε ύψος τα 150 μέτρα. περίπου και ζυγίζει 380 τόνους χωρίς τα θεμέλια της; Για τη θεμελίωση μιας ανεμογεννήτριας απαιτείται εκσκαφή μεγάλων διαστάσεων και 475 κυβικά μέτρα οπλισμένο μπετόν συνολικού βάρους 1200 τόνων. Ολόγυρα από κάθε ανεμογεννήτρια κατασκευάζεται πλάτωμα 0.7 στρεμμάτων. Για την εγκατάστασή τους θα χρειασθεί να κατασκευασθούν δεκάδες χιλιόμετρα δρόμων πρόσβασης για βαριά οχήματα. Για να αποφευχθεί ο επηρεασμός της μίας γεννήτριας από την άλλη θα πρέπει η απόστασή τους να είναι κατά μέσο όρο 5-6 φορές μεγαλύτερη από τη διάμετρό των πτερυγίων τους. Δηλαδή κοντά στα 500 μέτρα. Με απλό υπολογισμό αν εγκατασταθούν 30 ανεμογεννήτριες τότε με την τοποθέτησή τους σε ευθεία γραμμή, θα χρειασθούν συνολικά 15 χιλιόμετρα. Τώρα, και μη μπορώντας να επιχειρηματολογήσουν ουσιαστικά και επιστημονικά άλλαξαν τακτική: προσποιούνται ότι συμβιβάζονται με άδειες πολύ λιγότερων ανεμογεννήτριων και σε δεύτερη φάση κάνουν επέκταση της άδειας για περισσότερες, πράγμα που είναι πολύ πιό εύκολο και παρακάμπτει τις εύλογες αντιστάσεις του (τελικά) όχι και τόσο αδαούς κοινωνικού συνόλου!
Δεν θα πρέπει να γίνει ενημέρωση της τοπικής κοινωνίας για τον τύπο των ανεμογεννητριών που θα χρησιμοποιηθούν; Ακούγεται τελευταία πως υπάρχουν ανεμογεννήτριες με κατακόρυφο άξονα, σταθερό στάτορα και κινητό στροφέα και με απόδοση που είναι κατά 30% μεγαλύτερη εκείνων με οριζόντιο άξονα και με λεπίδες. Ο ανεμογεννήτριες αυτές είναι αθόρυβες, δεν δημιουργούν αντιαισθητική εικόνα, αξιοποιούν καλύτερα τον άνεμο ακόμα και στις καταιγίδες και μπορούν να εγκατασταθούν και σε αστικό περιβάλλον. Οι θαλάσσιες; Γιατί κάποιοι επενδύουν στις θαλάσσιες; τι τους οδήγησε;
Είναι πρέπον να αποκρυφτεί από την τοπική κοινωνία το γεγονός ότι η ηλεκτρική ενέργεια που παράγουν οι ανεμογεννήτριες συγκεντρώνεται σε ειδικούς υποσταθμούς υψηλής τάσης; Πόσοι στύλοι θα στηθούν και πόσα καλώδια θα απλωθούν; Πόσα χαντάκια θα σκαφτούν; Ποια θα είναι η περιβαλλοντική μόλυνση σε ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία σ’ αυτή την περίπτωση;
Είναι ολοφάνερο πως η κατασκευή ενός αιολικού εργοστασίου δεν είναι τόσο απλή όσο φαίνεται. Μπορεί να είναι «οικολογικότερη» από τη συμβατική αλλά δεν είναι απαλλαγμένη από προβλήματα. όπως επίσης βέβαιο είναι ότι η κατασκευή των μονάδω λιγνίτη δεν θα μειωθεί, αντιθέτως θα αυξηθεί.
Κι αυτά τα προβλήματα αντιμετωπίζονται μόνο με συναίνεση, αλληλοκατανόηση και διαδικασίες που να αντέχουν στο φως της δημοσιότητας και της κριτικής με επιστημονικά δεδομένα και όχι αποσπασματικές κραυγές παραποίησης του κύρους της αντίθετης άποψης. Κι αυτό πρέπει να επιδιωχθεί.
Το αιολικό πάρκο δεν είναι τόσο απλή υπόθεση
Το αιολικό πάρκο δεν είναι τόσο απλή υπόθεση
Γράφει ο Δρ ΒΑΓΓΕΛΗΣ Α. ΜΠΟΥΡΜΠΟΣ*
Η συμβατική παραγωγή ενέργειας βασίζεται κατά κανόνα στην ανεξέλεγκτη εκμετάλλευση των φυσικών πόρων και ιδιαίτερα του πετρελαίου και των διαφόρων μορφών γαιανθράκων. Εντεύθεν και η απειλή επιδείνωσης των φαινόμενων του θερμικού πλήγματος, της όξινης βροχής και της τοξικής ομίχλης.
Ο κίνδυνος εξάντλησης των φυσικών αυτών πόρων, αλλά και η μέρα με τη μέρα διαπιστούμενη ανεπιθύμητη και καταστροφική κλιματική αλλαγή του πλανήτη, στρέφει το ενδιαφέρον των απανταχού αρμοδίων στην ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών ενέργειας περισσότερο καθαρών και φιλικών προς το περιβάλλον. Τρεις είναι η άμεσου ενδιαφέροντος για όλο τον κόσμο τέτοιες μορφές. Η αιολική και η ηλιακή ενέργεια και η γεωθερμία.
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία πως η αιολική ενέργεια παρουσιάζει σήμερα τον μεγαλύτερο βαθμό ανάπτυξης. Κι αυτό γιατί είναι η καθαρότερη από περιβαλλοντικής πλευράς μορφή ενέργειας, παράγεται με τη βοήθεια και μόνο του ανέμου, δεν μολύνει την ατμόσφαιρα με επικίνδυνες ουσίες και αποτρέπει την επιδείνωση των δυσάρεστων οικολογικών φαινόμενων που αναφέρθηκαν προηγούμενα. Ακόμα σε πολλά μέρη του κόσμου θεωρείται φτηνή, αφού το κόστος παραγωγής του ηλεκτρικού ρεύματος κυμαίνεται από 1.5 - 2 ευρολεπτά / κιλοβατώριο.
Η χώρα μας και ιδιαίτερα η Κρήτη με τη μεγάλη ηλιοφάνεια και το υψηλό ετήσιο ανεμικό δυναμικό προσφέρεται για την ανάπτυξη συστημάτων παραγωγής ηλιακής και αιολικής ενέργειας. Κι αυτό πρέπει να αποτελέσει κομβικό σημείο σε όλες τις προσπάθειες ανάπτυξης εναλλακτικών μορφών ενέργειας. Το ίδιο όμως συγκριτικό πλεονέκτημα θα πρέπει να αξιοποιηθεί ολιστικά και κεντρομόλα, ώστε να ενταχθεί στην αειφορική ανάπτυξη της περιοχής και να υπηρετήσει τις τρεις βασικές της αρχές την οικονομικότητα, την οικολογικότητα και κοινωνικότητα. Αυτή η θεώρηση θα επιτρέψει και την ανάδειξη του δυνατού συνδυασμού των δύο αυτών εναλλακτικών μορφών ενέργειας. Οποιαδήποτε άλλη βιαστική προσέγγιση και ιδιαίτερα ο επιφανειακός «οικολογικός ενθουσιασμός» ορισμένων μπορεί να οδηγήσει σε εντελώς αντίθετα από τα αναμενόμενα αποτελέσματα.
Με αυτά τα δεδομένα και λαμβάνοντας υπόψη και το ενδιαφέρον της ΕΕ για την ανάπτυξη τέτοιων μορφών ενέργειας θα πρέπει η πολιτεία με τη βοήθεια της τοπικής κοινωνίας να προχωρήσει στην καταγραφή των κατάλληλων για τον σκοπό αυτό περιοχών με οικονομικά, οικολογικά και κοινωνικά κριτήρια.
Η τοπική κοινωνία θα πρέπει να έχει τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο. Αυτή είναι που θα βάλει φραγμό στην ανεξέλεγκτη ιδιωτική πρωτοβουλία, η οποία στο όνομα της προστασίας του περιβάλλοντος επιδιώκει την κερδοφρένεια και μόνο. Δεν πρέπει να παραγνωρίζεται το γεγονός ότι η τεχνολογία και τα κεφάλαια για τη κατασκευή αιολικών πάρκων βρίσκονται στα χέρια μεγάλων πολυεθνικών εταιρειών και εγχωρίων μεγαλοεπιχειρηματιών και αν η ελληνική πολιτεία με απούσα την τοπική κοινωνία τους προσφέρει «γη και ύδωρ», αφειδώς θα υποθηκεύσει με μαθηματική ακρίβεια το μέλλον των σημαντικότερων περιοχών της Ελληνικής Περιφέρειας.
Η μελέτη αυτή καταγραφής και η διαμορφούμενη τελική πρόταση δεν πρέπει ξεχνάει το οφειλόμενο ανταποδοτικό τέλος και να προβλέπει τη δυνατότητα διασφάλισης των ενεργειακών αναγκών της εκμετάλλευσης του οικισμού ή του Δήμου ή του Νομού ή του νησιού στην περιοχή του οποίου θα κατασκευαστεί το αιολικό πάρκο. Το οποιοδήποτε αιολικό πάρκο όσο οικολογικό και να προβάλλεται έχει το περιβαλλοντικό του κόστος το οποίο είναι εντελώς άδικο να επιφορτώνεται στην τοπική κοινωνία της περιοχής, τη στιγμή που άλλοι θα απολαμβάνουν τα «αγαθά» του.
Οι πολίτες είναι περιβαλλοντικά ευαίσθητοι και υπέρ της ανάπτυξης των εναλλακτικών αυτών μορφών ενέργειας. Σε καμιά όμως περίπτωση δεν ανέχονται το «περιβαλλοντικό καπέλωμα» από νεόφαντους και αετονύχηδες που σηκώνουν τα περιβαλλοντικά λάβαρα μόνο και μόνο για να φουσκώσουν τα πορτοφόλια τους.
Είναι στατιστικά εξακριβωμένο πως η μη ολιστική μελέτη σε μια περιοχή προκειμένου να κατασκευαστεί σήμερα ένα αιολικό πάρκο είναι η βασικότερη αιτία των ενστάσεων που εγείρει η κοινωνία. Μια τέτοια μελέτη θα αναδείξει τα ενδεχόμενα προβλήματα που μπορούν να ανακύψουν και θα αναζητήσει την προσφορότερη λύση. Χαρακτηριστική περίπτωση είναι το «ξαφνικό» ενδιαφέρον εταιρίας να κατασκευάσει ένα αιολικό πάρκο στην περιοχή μεταξύ Σέμπρωνα, Παλαιών Ρουμάτων και Σπίνας που ξεσηκώνει την τοπική κοινωνία και την φέρνει αντιμέτωπη. Κι αυτό γιατί η τοπική κοινωνία έμεινε έξω από τα «τεκταινόμενα» και στο βαθύ σκοτάδι.
Θα πρέπει να ξεκαθαριστούν ορισμένα πράγματα. Μπορεί το αιολικό πάρκο να έχει πολύ λιγότερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις σε σχέση με τις συμβατικές εγκαταστάσεις παραγωγής ενέργειας, δεν παύει όμως να μετατρέπει την περιοχή στην οποία εγκαθίσταται σε μια «βιομηχανική» τρόπος του λέγειν έκταση. Δημιουργεί προβλήματα με οικονομική, οικολογική και κοινωνική διάσταση που πρέπει να επιλυθούν.
Δεν πρέπει για παράδειγμα να ξεκαθαρίσει το ιδιοκτησιακό καθεστώς; Να προδιαγραφεί από την αρχή το ανταποδοτικό τέλος της κοινωνίας που από τη μια μέρα στην άλλη θα δει αλλοιωμένη την αισθητική του φυσικού τοπίου;
Πως θα ανεχτεί αυτή η κοινωνία το «ξεκοίλιασμα» του απαράμιλλου φυσικού κάλλους και απάτητου τοπίου, τη διαταραχή της βιοκοινότητας, το μειωμένο δυναμικό της πανίδας, την οχλούσα μεταφορά του παραγόμενου ηλεκτρικού ρεύματος σε άλλες από τη δική της περιοχές, το ενδεχόμενο κατασκευής υποσταθμών και εγκατάστασης συσσωρευτών, την μεταπώληση σ’ αυτή του ηλεκτρικού ρεύματος που η ίδια φορτώνεται το περιβαλλοντικό κόστος παραγωγή του;
Με τι αντάλλαγμα θα υποκατασταθεί το κελάηδημα των πουλιών από τον θόρυβο των λεπίδων και του στροφέα των ανεμογεννητριών; Μελέτες που έχουν γίνει στην Ολλανδία, έχουν αποδείξει ότι η λειτουργία των ανεμογεννητριών παράγει θόρυβο, ο οποίος γίνεται ενοχλητικός από τα 400 έως τα 1900 μέτρα και περισσότερο, ανάλογα με την ένταση του ανέμου. Ο ήχος τους θυμίζει τη διέλευση ενός ατέλειωτου σιδηροδρομικού συρμού. Αναφέρεται ακόμα και ένας άλλος ήχος με χαμηλή συχνότητα που είναι γνωστός ως απόηχος. Η ακουστική αυτή όχληση θεωρείται σε πολλές κατοικημένες περιοχές που είναι κοντά σε αιολικά πάρκα ως η βασική αιτία παρενόχλησης και απώλειας του ύπνου. Τι θα γίνει με την «αλαφιασμένη» απ το θόρυβο αυτόχθονη πανίδα; Που θα ανατρέξει να βρει «γιατάκι»; Να φωλιάσει;
Δεν πρέπει να γνωρίζει η τοπική κοινωνία πως μία ανεμογεννήτρια οριζόντιου άξονα των 3 MW, έχει τρία πτερύγια διαμέτρου 90 μέτρων, φθάνει σε ύψος τα 150 μέτρα. περίπου και ζυγίζει 380 τόνους χωρίς τα θεμέλια της; Για τη θεμελίωση μιας ανεμογεννήτριας απαιτείται εκσκαφή μεγάλων διαστάσεων και 475 κυβικά μέτρα οπλισμένο μπετόν συνολικού βάρους 1200 τόνων. Ολόγυρα από κάθε ανεμογεννήτρια κατασκευάζεται πλάτωμα 0.7 στρεμμάτων. Για την εγκατάστασή τους θα χρειασθεί να κατασκευασθούν δεκάδες χιλιόμετρα δρόμων πρόσβασης για βαριά οχήματα. Για να αποφευχθεί ο επηρεασμός της μίας γεννήτριας από την άλλη θα πρέπει η απόστασή τους να είναι κατά μέσο όρο 5-6 φορές μεγαλύτερη από τη διάμετρό των πτερυγίων τους. Δηλαδή κοντά στα 500 μέτρα. Με απλό υπολογισμό αν εγκατασταθούν 30 ανεμογεννήτριες τότε με την τοποθέτησή τους σε ευθεία γραμμή, θα χρειασθούν συνολικά 15 χιλιόμετρα.
Δεν θα πρέπει να γίνει ενημέρωση της τοπικής κοινωνίας για τον τύπο των ανεμογεννητριών που θα χρησιμοποιηθούν; Ακούγεται τελευταία πως υπάρχουν ανεμογεννήτριες με κατακόρυφο άξονα, σταθερό στάτορα και κινητό στροφέα και με απόδοση που είναι κατά 30% μεγαλύτερη εκείνων με οριζόντιο άξονα και με λεπίδες. Ο ανεμογεννήτριες αυτές είναι αθόρυβες, δεν δημιουργούν αντιαισθητική εικόνα, αξιοποιούν καλύτερα τον άνεμο ακόμα και στις καταιγίδες και μπορούν να εγκατασταθούν και σε αστικό περιβάλλον.
Είναι πρέπον να αποκρυφτεί από την τοπική κοινωνία το γεγονός ότι η ηλεκτρική ενέργεια που παράγουν οι ανεμογεννήτριες συγκεντρώνεται σε ειδικούς υποσταθμούς υψηλής τάσης; Πόσοι στύλοι θα στηθούν και πόσα καλώδια θα απλωθούν; Ποια θα είναι η περιβαλλοντική μόλυνση σε ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία σ’ αυτή την περίπτωση;
Είναι ολοφάνερο πως η κατασκευή ενός αιολικού πάρκου δεν είναι τόσο απλή όσο φαίνεται. Μπορεί να είναι «οικολογικότερη» από τη συμβατική αλλά δεν είναι απαλλαγμένη από προβλήματα.
Κι αυτά τα προβλήματα αντιμετωπίζονται μόνο με συναίνεση, αλληλοκατανόηση και διαδικασίες που να αντέχουν στο φως της δημοσιότητας. Κι αυτό πρέπει να επιδιωχθεί.
* Γεωπόνος - Ερευνητής
Φυτοπαθολόγος - Οικοτοξικολόγος
Γράφει ο Δρ ΒΑΓΓΕΛΗΣ Α. ΜΠΟΥΡΜΠΟΣ*
Η συμβατική παραγωγή ενέργειας βασίζεται κατά κανόνα στην ανεξέλεγκτη εκμετάλλευση των φυσικών πόρων και ιδιαίτερα του πετρελαίου και των διαφόρων μορφών γαιανθράκων. Εντεύθεν και η απειλή επιδείνωσης των φαινόμενων του θερμικού πλήγματος, της όξινης βροχής και της τοξικής ομίχλης.
Ο κίνδυνος εξάντλησης των φυσικών αυτών πόρων, αλλά και η μέρα με τη μέρα διαπιστούμενη ανεπιθύμητη και καταστροφική κλιματική αλλαγή του πλανήτη, στρέφει το ενδιαφέρον των απανταχού αρμοδίων στην ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών ενέργειας περισσότερο καθαρών και φιλικών προς το περιβάλλον. Τρεις είναι η άμεσου ενδιαφέροντος για όλο τον κόσμο τέτοιες μορφές. Η αιολική και η ηλιακή ενέργεια και η γεωθερμία.
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία πως η αιολική ενέργεια παρουσιάζει σήμερα τον μεγαλύτερο βαθμό ανάπτυξης. Κι αυτό γιατί είναι η καθαρότερη από περιβαλλοντικής πλευράς μορφή ενέργειας, παράγεται με τη βοήθεια και μόνο του ανέμου, δεν μολύνει την ατμόσφαιρα με επικίνδυνες ουσίες και αποτρέπει την επιδείνωση των δυσάρεστων οικολογικών φαινόμενων που αναφέρθηκαν προηγούμενα. Ακόμα σε πολλά μέρη του κόσμου θεωρείται φτηνή, αφού το κόστος παραγωγής του ηλεκτρικού ρεύματος κυμαίνεται από 1.5 - 2 ευρολεπτά / κιλοβατώριο.
Η χώρα μας και ιδιαίτερα η Κρήτη με τη μεγάλη ηλιοφάνεια και το υψηλό ετήσιο ανεμικό δυναμικό προσφέρεται για την ανάπτυξη συστημάτων παραγωγής ηλιακής και αιολικής ενέργειας. Κι αυτό πρέπει να αποτελέσει κομβικό σημείο σε όλες τις προσπάθειες ανάπτυξης εναλλακτικών μορφών ενέργειας. Το ίδιο όμως συγκριτικό πλεονέκτημα θα πρέπει να αξιοποιηθεί ολιστικά και κεντρομόλα, ώστε να ενταχθεί στην αειφορική ανάπτυξη της περιοχής και να υπηρετήσει τις τρεις βασικές της αρχές την οικονομικότητα, την οικολογικότητα και κοινωνικότητα. Αυτή η θεώρηση θα επιτρέψει και την ανάδειξη του δυνατού συνδυασμού των δύο αυτών εναλλακτικών μορφών ενέργειας. Οποιαδήποτε άλλη βιαστική προσέγγιση και ιδιαίτερα ο επιφανειακός «οικολογικός ενθουσιασμός» ορισμένων μπορεί να οδηγήσει σε εντελώς αντίθετα από τα αναμενόμενα αποτελέσματα.
Με αυτά τα δεδομένα και λαμβάνοντας υπόψη και το ενδιαφέρον της ΕΕ για την ανάπτυξη τέτοιων μορφών ενέργειας θα πρέπει η πολιτεία με τη βοήθεια της τοπικής κοινωνίας να προχωρήσει στην καταγραφή των κατάλληλων για τον σκοπό αυτό περιοχών με οικονομικά, οικολογικά και κοινωνικά κριτήρια.
Η τοπική κοινωνία θα πρέπει να έχει τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο. Αυτή είναι που θα βάλει φραγμό στην ανεξέλεγκτη ιδιωτική πρωτοβουλία, η οποία στο όνομα της προστασίας του περιβάλλοντος επιδιώκει την κερδοφρένεια και μόνο. Δεν πρέπει να παραγνωρίζεται το γεγονός ότι η τεχνολογία και τα κεφάλαια για τη κατασκευή αιολικών πάρκων βρίσκονται στα χέρια μεγάλων πολυεθνικών εταιρειών και εγχωρίων μεγαλοεπιχειρηματιών και αν η ελληνική πολιτεία με απούσα την τοπική κοινωνία τους προσφέρει «γη και ύδωρ», αφειδώς θα υποθηκεύσει με μαθηματική ακρίβεια το μέλλον των σημαντικότερων περιοχών της Ελληνικής Περιφέρειας.
Η μελέτη αυτή καταγραφής και η διαμορφούμενη τελική πρόταση δεν πρέπει ξεχνάει το οφειλόμενο ανταποδοτικό τέλος και να προβλέπει τη δυνατότητα διασφάλισης των ενεργειακών αναγκών της εκμετάλλευσης του οικισμού ή του Δήμου ή του Νομού ή του νησιού στην περιοχή του οποίου θα κατασκευαστεί το αιολικό πάρκο. Το οποιοδήποτε αιολικό πάρκο όσο οικολογικό και να προβάλλεται έχει το περιβαλλοντικό του κόστος το οποίο είναι εντελώς άδικο να επιφορτώνεται στην τοπική κοινωνία της περιοχής, τη στιγμή που άλλοι θα απολαμβάνουν τα «αγαθά» του.
Οι πολίτες είναι περιβαλλοντικά ευαίσθητοι και υπέρ της ανάπτυξης των εναλλακτικών αυτών μορφών ενέργειας. Σε καμιά όμως περίπτωση δεν ανέχονται το «περιβαλλοντικό καπέλωμα» από νεόφαντους και αετονύχηδες που σηκώνουν τα περιβαλλοντικά λάβαρα μόνο και μόνο για να φουσκώσουν τα πορτοφόλια τους.
Είναι στατιστικά εξακριβωμένο πως η μη ολιστική μελέτη σε μια περιοχή προκειμένου να κατασκευαστεί σήμερα ένα αιολικό πάρκο είναι η βασικότερη αιτία των ενστάσεων που εγείρει η κοινωνία. Μια τέτοια μελέτη θα αναδείξει τα ενδεχόμενα προβλήματα που μπορούν να ανακύψουν και θα αναζητήσει την προσφορότερη λύση. Χαρακτηριστική περίπτωση είναι το «ξαφνικό» ενδιαφέρον εταιρίας να κατασκευάσει ένα αιολικό πάρκο στην περιοχή μεταξύ Σέμπρωνα, Παλαιών Ρουμάτων και Σπίνας που ξεσηκώνει την τοπική κοινωνία και την φέρνει αντιμέτωπη. Κι αυτό γιατί η τοπική κοινωνία έμεινε έξω από τα «τεκταινόμενα» και στο βαθύ σκοτάδι.
Θα πρέπει να ξεκαθαριστούν ορισμένα πράγματα. Μπορεί το αιολικό πάρκο να έχει πολύ λιγότερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις σε σχέση με τις συμβατικές εγκαταστάσεις παραγωγής ενέργειας, δεν παύει όμως να μετατρέπει την περιοχή στην οποία εγκαθίσταται σε μια «βιομηχανική» τρόπος του λέγειν έκταση. Δημιουργεί προβλήματα με οικονομική, οικολογική και κοινωνική διάσταση που πρέπει να επιλυθούν.
Δεν πρέπει για παράδειγμα να ξεκαθαρίσει το ιδιοκτησιακό καθεστώς; Να προδιαγραφεί από την αρχή το ανταποδοτικό τέλος της κοινωνίας που από τη μια μέρα στην άλλη θα δει αλλοιωμένη την αισθητική του φυσικού τοπίου;
Πως θα ανεχτεί αυτή η κοινωνία το «ξεκοίλιασμα» του απαράμιλλου φυσικού κάλλους και απάτητου τοπίου, τη διαταραχή της βιοκοινότητας, το μειωμένο δυναμικό της πανίδας, την οχλούσα μεταφορά του παραγόμενου ηλεκτρικού ρεύματος σε άλλες από τη δική της περιοχές, το ενδεχόμενο κατασκευής υποσταθμών και εγκατάστασης συσσωρευτών, την μεταπώληση σ’ αυτή του ηλεκτρικού ρεύματος που η ίδια φορτώνεται το περιβαλλοντικό κόστος παραγωγή του;
Με τι αντάλλαγμα θα υποκατασταθεί το κελάηδημα των πουλιών από τον θόρυβο των λεπίδων και του στροφέα των ανεμογεννητριών; Μελέτες που έχουν γίνει στην Ολλανδία, έχουν αποδείξει ότι η λειτουργία των ανεμογεννητριών παράγει θόρυβο, ο οποίος γίνεται ενοχλητικός από τα 400 έως τα 1900 μέτρα και περισσότερο, ανάλογα με την ένταση του ανέμου. Ο ήχος τους θυμίζει τη διέλευση ενός ατέλειωτου σιδηροδρομικού συρμού. Αναφέρεται ακόμα και ένας άλλος ήχος με χαμηλή συχνότητα που είναι γνωστός ως απόηχος. Η ακουστική αυτή όχληση θεωρείται σε πολλές κατοικημένες περιοχές που είναι κοντά σε αιολικά πάρκα ως η βασική αιτία παρενόχλησης και απώλειας του ύπνου. Τι θα γίνει με την «αλαφιασμένη» απ το θόρυβο αυτόχθονη πανίδα; Που θα ανατρέξει να βρει «γιατάκι»; Να φωλιάσει;
Δεν πρέπει να γνωρίζει η τοπική κοινωνία πως μία ανεμογεννήτρια οριζόντιου άξονα των 3 MW, έχει τρία πτερύγια διαμέτρου 90 μέτρων, φθάνει σε ύψος τα 150 μέτρα. περίπου και ζυγίζει 380 τόνους χωρίς τα θεμέλια της; Για τη θεμελίωση μιας ανεμογεννήτριας απαιτείται εκσκαφή μεγάλων διαστάσεων και 475 κυβικά μέτρα οπλισμένο μπετόν συνολικού βάρους 1200 τόνων. Ολόγυρα από κάθε ανεμογεννήτρια κατασκευάζεται πλάτωμα 0.7 στρεμμάτων. Για την εγκατάστασή τους θα χρειασθεί να κατασκευασθούν δεκάδες χιλιόμετρα δρόμων πρόσβασης για βαριά οχήματα. Για να αποφευχθεί ο επηρεασμός της μίας γεννήτριας από την άλλη θα πρέπει η απόστασή τους να είναι κατά μέσο όρο 5-6 φορές μεγαλύτερη από τη διάμετρό των πτερυγίων τους. Δηλαδή κοντά στα 500 μέτρα. Με απλό υπολογισμό αν εγκατασταθούν 30 ανεμογεννήτριες τότε με την τοποθέτησή τους σε ευθεία γραμμή, θα χρειασθούν συνολικά 15 χιλιόμετρα.
Δεν θα πρέπει να γίνει ενημέρωση της τοπικής κοινωνίας για τον τύπο των ανεμογεννητριών που θα χρησιμοποιηθούν; Ακούγεται τελευταία πως υπάρχουν ανεμογεννήτριες με κατακόρυφο άξονα, σταθερό στάτορα και κινητό στροφέα και με απόδοση που είναι κατά 30% μεγαλύτερη εκείνων με οριζόντιο άξονα και με λεπίδες. Ο ανεμογεννήτριες αυτές είναι αθόρυβες, δεν δημιουργούν αντιαισθητική εικόνα, αξιοποιούν καλύτερα τον άνεμο ακόμα και στις καταιγίδες και μπορούν να εγκατασταθούν και σε αστικό περιβάλλον.
Είναι πρέπον να αποκρυφτεί από την τοπική κοινωνία το γεγονός ότι η ηλεκτρική ενέργεια που παράγουν οι ανεμογεννήτριες συγκεντρώνεται σε ειδικούς υποσταθμούς υψηλής τάσης; Πόσοι στύλοι θα στηθούν και πόσα καλώδια θα απλωθούν; Ποια θα είναι η περιβαλλοντική μόλυνση σε ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία σ’ αυτή την περίπτωση;
Είναι ολοφάνερο πως η κατασκευή ενός αιολικού πάρκου δεν είναι τόσο απλή όσο φαίνεται. Μπορεί να είναι «οικολογικότερη» από τη συμβατική αλλά δεν είναι απαλλαγμένη από προβλήματα.
Κι αυτά τα προβλήματα αντιμετωπίζονται μόνο με συναίνεση, αλληλοκατανόηση και διαδικασίες που να αντέχουν στο φως της δημοσιότητας. Κι αυτό πρέπει να επιδιωχθεί.
* Γεωπόνος - Ερευνητής
Φυτοπαθολόγος - Οικοτοξικολόγος
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)