Την ανάγκη να καταργηθεί η εκτός σχεδίου δόμηση και κατά συνέπεια η αυθαίρετη δόμηση, με μέτρα που θα συμπεριληφθούν στο Εθνικό Χωροταξικό Πλαίσιο, προτείνει ο Σύλλογος Ελλήνων Πολεοδόμων και Χωροτακτών (ΣΕΠΟΧ), οποίος παράλληλα 'συμφωνεί επί της αρχής' για την αναγκαιότητα προώθησης του χωροταξικού.
Ο ΣΕΠΟΧ ανακοίνωσε τα συμπεράσματα σε διημερίδα ανοικτής συζήτησης που διοργάνωσε για το Χωροταξικό και στη οποία συ μετείχαν βουλευτές της Επιτροπής Περιβάλλοντος της Βουλής, ο πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου Χωροταξίας (Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Διπλωματούχων Ανωτάτων Σχολών ΣΑΔΑΣ, Τεχνικό Επιμελητήριο ΤΕΕ, ΣΕΠ, ΓΕΒ, ΓΣΕΕ, ΠΑΣΕΓΕΣ, Αρκτούρος κ.α.) αλλά και άλλων φορέων (Δίκτυο Μεσόγειος, Οικολόγοι, Πράσινοι, WWF, Ένωση Ποδηλάτων).
Συγκεκριμένα, τονίζει πως πρέπει να ληφθεί μέριμνα για την πολιτική γης και την πολιτική χρήσεων γης με στόχο την κατάργηση της εκτός σχεδίου δόμησης μέσω συγκεκριμένων δεσμεύσεων.
Επίσης προτείνει την ενίσχυση των μορφών οργανωμένης οικιστικής και επιχειρηματικής ανάπτυξης (πιθανότατα από ιδιώτες μεγαλο-επιχειρηματίες που θα αγοράσουν φθηνά τα μη-οικοδομήσιμα πλέον αγροτεμάχια και θα τα συνενώνουν) και να ληφθούν προληπτικά τα κατασταλτικά μέτρα για την αντιμετώπιση της παθογένειας της αυθαίρετης δόμησης.
Η αίσθηση σε γενικές γραμμές για τον ΣΕΠΟΧ, είναι ότι το Εθνικό χωροταξικό Πλαίσιο που σχεδιάζει το ΥΠΕΧΩΔΕ πρέπει μεν να προωθηθεί, αφού πρώτα βελτιωθεί. Επισημάνθηκε πάντως ότι τα χρονικά πλαίσια που θέτει το ΥΠΕΧΩΔΕ είναι πολύ στενά, για την ολοκλήρωση των διαβουλεύσεων στο Εθνικό Συμβούλιο Χωροταξίας. (Κύκλοι του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων επισημαίνουν τον προβληματισμό τους για τακτικές εκ μέρους του ΥΠΕΧΩΔΕ που υποβοηθούν την πιθανότητα έγκρισης του Πλαισίου κάτω από ελλειπή διαβούλευση με το Εθνικό Συμβούλιο και με συνοπτικές διαδικασίες).
Τέλος, αναφέρθηκαν διατάξεις που κρίνονται ως ασαφείς και γενικές, η μέθοδος ανάπτυξης στη χώρας με βασικούς άξονες τις μεγαλύτερες πόλεις και όχι τις περιφέρειες της χώρας κρίθηκε αναποτελεσματική και εταιροχρονιστική, ενώ εντοπίστηκε και η έλλειψη συγκεκριμένων χρονικών δεσμεύσεων για την εφαρμογή των στόχων Ε.Χ.Π.
Παρασκευή 28 Δεκεμβρίου 2007
Πέμπτη 27 Δεκεμβρίου 2007
απαγοητευτικές οι ελληνικές επιδόσεις
Στην Ελλάδα, αν και δεν συγκαταλέγεται στους μεγάλους ρυπαντές, οι επιδόσεις για την προστασία του περιβάλλοντος είναι πολύ φτωχές. Η χώρα μας στο παράρτημα 1 του Πρωτοκόλλου του Κιότο για την ετήσια εκπομπή βλαβερών αερίων καταλάμβανε τη 18η θέση ανάμεσα σε 40. Σήμερα έχει σκαρφαλώσει στην 4η θέση. Η Ελλάδα είχε δεσμευτεί, έως το 2010 η αύξηση έλκυσης των βλαβερών αερίων να μην ξεπεράσει το 25%, ωστόσο η αύξηση που είχε σημειωθεί έως το 2005 είναι 25,4%, γεγονός που αποδεικνύει ότι έχουμε υιοθετήσει ρυπογόνο μοντέλο 'ανάπτυξης'.
το τέλος της παγκοσμιοποίησης
Θυμηθείτε να αποχαιρετήσετε την παγκοσμιοποίηση πριν φύγει. Που θα πάει, ρωτάτε?
Στο ερώτημα απαντούν αμερικανοί επιστήμονες του Πανεπιατημίου George Washington, οι οποίοι θεωρούν ότι οι κλιματικές αλλαγές θα αποτελέσουν σύντομα απειλή για την παγκοσμιοποίηση.
Όταν αρχίσουν οι συγκρούσεις ανάμεσα στα έθνη εξαιτίας των περιορισμένων πόρων, των φυσικών καταστροφών και των επιδημικών ασθενειών, αλλά και η μαζική μετανάστευση περιβαλλοντικών προσφύγων, οι διεθνείς σχέσεις θα δοκιμαστούν και θα επαναπροσδιοριστούν.
Το Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Μελετών της Αμερικής, που δημοσίευσε τη σχετική έκθεση, θεωρεί το ζοφερό αυτό σενάριο αναμενόμενο έως το 2040, αν η άνοδος της μέσης θερμοκρασίας της Γης αυξηθεί κατά 1,3 βαθμούς -πράγμα που, σύμφωνα με τις σημερινές προβλέψεις, είναι πολύ πιθανό.
Στο ερώτημα απαντούν αμερικανοί επιστήμονες του Πανεπιατημίου George Washington, οι οποίοι θεωρούν ότι οι κλιματικές αλλαγές θα αποτελέσουν σύντομα απειλή για την παγκοσμιοποίηση.
Όταν αρχίσουν οι συγκρούσεις ανάμεσα στα έθνη εξαιτίας των περιορισμένων πόρων, των φυσικών καταστροφών και των επιδημικών ασθενειών, αλλά και η μαζική μετανάστευση περιβαλλοντικών προσφύγων, οι διεθνείς σχέσεις θα δοκιμαστούν και θα επαναπροσδιοριστούν.
Το Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Μελετών της Αμερικής, που δημοσίευσε τη σχετική έκθεση, θεωρεί το ζοφερό αυτό σενάριο αναμενόμενο έως το 2040, αν η άνοδος της μέσης θερμοκρασίας της Γης αυξηθεί κατά 1,3 βαθμούς -πράγμα που, σύμφωνα με τις σημερινές προβλέψεις, είναι πολύ πιθανό.
τα 'βασικα' ενος φωτοβολταικου συστηματος
Το φωτοβολταικό στοιχείο είναι μια διάταξη που μετατρέπει άμεσα την ηλιακή ακτινοβολία που πέφτει πάνω σε αυτό, σε ηλεκτρική ενέργεια. Αυτή η μετατροπή είναι της τάξεως από 7%-17%. Αυτό το ποσοστό εξαρτάται από πολλούς παράγοντες όπως τον προσανατολισμό και την γωνία τοποθέτησης, το υλικό κατασκευής του στοιχείου, το ποσοστό ηλιοφάνειας σε όλη την διάρκεια της ημέρας.
Ένα σύνολο Φ/Β στοιχείων που είναι ηλεκτρονικά συνδεδεμένα μας κάνει το φ/β πλαίσιο. Τα φωτοβολταικά πλαίσια παρέχουν συνεχή ηλεκτρική τάση περίπου 17 V, ικανή για να φορτίσει συσσωρευτές των 12V. Μπορούμε όμως να έχουμε και μεγαλύτερες τάσεις ανάλογα την συνδεσμολογία που θα κάνουμε μεταξύ των πλαισίων για συσσωρευτές πχ 24V, 48V.
Ένα φ/β σύστημα αποτελείται από:
Το φ/β πλαίσιο.
Τους συσσωρευτές.
Τον ρυθμιστή (voltage regulator or controller).
Τον μετατροπέα (inverter).
Τα φορτία.
Οι συσσωρευτές αποθηκεύουν την παραγομένη ηλεκτρική ενεργεία και την
παρέχουν όταν δεν υπάρχει ηλιακή ακτινοβολία. Υπάρχουν πολλών ειδών συσσωρευτές, μόλυβδου υγρών ή gel, ασβεστίου, νικελίου-καδμίου κ.α με δυνατότητα εκφόρτισης από 10%-100% χωρίς πρόβλημα.
Για να μην καταστραφούν οι μπαταρίες από υπερφόρτιση ή ολική αποφόρτιση υπάρχει ο ρυθμιστής φόρτισης ο οποίος ρυθμίζει την ροή του ρεύματος από τα φωτοβολταικά πλαίσια προς τους συσσωρευτές και διατηρεί την κανονική τάση φόρτισης των συσσωρευτών.
Ένα άλλο στοιχείο του φ/β συστήματος είναι ο μετατροπέας (inverter). O μετατροπέας μετατρέπει την συνεχή τάση είτε των πλαισίων είτε των συσσωρευτών σε εναλλασσόμενη τάση των 230V για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών.
Τα πλεονεκτήματα των φ/β συστημάτων είναι:
Δωρεάν ηλεκτρική ενέργεια από τον ήλιο.
Παράγουν ισχύ αθόρυβα.
Δεν ρυπαίνουν το περιβάλλον.
Αυτόνομη λειτουργία χωρίς χειριστές.
Μπορούν να εγκατασταθούν σε απομονωμένες περιοχές.
Δεν καταναλώνουν καύσιμο.
Παράλληλη λειτουργία με άλλα συστήματα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.
Είναι επεκτάσιμα ανάλογα με τις ανάγκες σε φορτίο.
Αξιοπιστία και μεγάλη διάρκεια ζωής (που φθάνει τα 30 χρόνια).
Ελάχιστη συντήρηση.
Επιδότηση της παραγόμενης KW/h με 0.5euro από την ΔΕΗ
Το μειονέκτημα τους είναι το υψηλό κόστος αγοράς που όμως σιγά σιγά μειώνεται, αλλά και η ενεργοβόρος μέθοδος παραγωγής τους.
ορολογία
Φωτοβολταϊκό φαινόμενο ονομάζεται η άμεση μετατροπή της ηλιακής ακτινοβολίας σε ηλεκτρική τάση.
Φωτοβολταϊκό στοιχείο ή κυψέλη. Η ηλεκτρονική διάταξη που παράγει ηλεκτρική ενέργεια όταν δέχεται ακτινοβολία.
Φωτοβολταϊκό πλαίσιο. Ένα σύνολο Φ/Β στοιχείων που είναι ηλεκτρονικά συνδεδεμένα. Αποτελεί τη βασική
δομική μονάδα της Φ/Β γεννήτριας.
Φωτοβολταϊκό πανέλο. Ένα ή περισσότερα Φ/Β πλαίσια, που έχουν προκατασκευαστεί και συναρμολογηθεί σε
ενιαία κατασκευή, έτοιμη για να εγκατασταθεί σε Φ/Β εγκατάσταση.
Φωτοβολταϊκή συστοιχία. Μια ομάδα από Φ/Β πλαίσια ή πανέλα με ηλεκτρική αλληλοσύνδεση, τοποθετημένα
συνήθως σε κοινή κατασκευή στήριξης.
Φωτοβολταϊκή γεννήτρια. Το τμήμα μιας Φ/Β εγκατάστασης που περιέχει Φ/Β στοιχεία και παράγει συνεχές ρεύμα.
Ένα σύνολο Φ/Β στοιχείων που είναι ηλεκτρονικά συνδεδεμένα μας κάνει το φ/β πλαίσιο. Τα φωτοβολταικά πλαίσια παρέχουν συνεχή ηλεκτρική τάση περίπου 17 V, ικανή για να φορτίσει συσσωρευτές των 12V. Μπορούμε όμως να έχουμε και μεγαλύτερες τάσεις ανάλογα την συνδεσμολογία που θα κάνουμε μεταξύ των πλαισίων για συσσωρευτές πχ 24V, 48V.
Ένα φ/β σύστημα αποτελείται από:
Το φ/β πλαίσιο.
Τους συσσωρευτές.
Τον ρυθμιστή (voltage regulator or controller).
Τον μετατροπέα (inverter).
Τα φορτία.
Οι συσσωρευτές αποθηκεύουν την παραγομένη ηλεκτρική ενεργεία και την
παρέχουν όταν δεν υπάρχει ηλιακή ακτινοβολία. Υπάρχουν πολλών ειδών συσσωρευτές, μόλυβδου υγρών ή gel, ασβεστίου, νικελίου-καδμίου κ.α με δυνατότητα εκφόρτισης από 10%-100% χωρίς πρόβλημα.
Για να μην καταστραφούν οι μπαταρίες από υπερφόρτιση ή ολική αποφόρτιση υπάρχει ο ρυθμιστής φόρτισης ο οποίος ρυθμίζει την ροή του ρεύματος από τα φωτοβολταικά πλαίσια προς τους συσσωρευτές και διατηρεί την κανονική τάση φόρτισης των συσσωρευτών.
Ένα άλλο στοιχείο του φ/β συστήματος είναι ο μετατροπέας (inverter). O μετατροπέας μετατρέπει την συνεχή τάση είτε των πλαισίων είτε των συσσωρευτών σε εναλλασσόμενη τάση των 230V για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών.
Τα πλεονεκτήματα των φ/β συστημάτων είναι:
Δωρεάν ηλεκτρική ενέργεια από τον ήλιο.
Παράγουν ισχύ αθόρυβα.
Δεν ρυπαίνουν το περιβάλλον.
Αυτόνομη λειτουργία χωρίς χειριστές.
Μπορούν να εγκατασταθούν σε απομονωμένες περιοχές.
Δεν καταναλώνουν καύσιμο.
Παράλληλη λειτουργία με άλλα συστήματα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.
Είναι επεκτάσιμα ανάλογα με τις ανάγκες σε φορτίο.
Αξιοπιστία και μεγάλη διάρκεια ζωής (που φθάνει τα 30 χρόνια).
Ελάχιστη συντήρηση.
Επιδότηση της παραγόμενης KW/h με 0.5euro από την ΔΕΗ
Το μειονέκτημα τους είναι το υψηλό κόστος αγοράς που όμως σιγά σιγά μειώνεται, αλλά και η ενεργοβόρος μέθοδος παραγωγής τους.
ορολογία
Φωτοβολταϊκό φαινόμενο ονομάζεται η άμεση μετατροπή της ηλιακής ακτινοβολίας σε ηλεκτρική τάση.
Φωτοβολταϊκό στοιχείο ή κυψέλη. Η ηλεκτρονική διάταξη που παράγει ηλεκτρική ενέργεια όταν δέχεται ακτινοβολία.
Φωτοβολταϊκό πλαίσιο. Ένα σύνολο Φ/Β στοιχείων που είναι ηλεκτρονικά συνδεδεμένα. Αποτελεί τη βασική
δομική μονάδα της Φ/Β γεννήτριας.
Φωτοβολταϊκό πανέλο. Ένα ή περισσότερα Φ/Β πλαίσια, που έχουν προκατασκευαστεί και συναρμολογηθεί σε
ενιαία κατασκευή, έτοιμη για να εγκατασταθεί σε Φ/Β εγκατάσταση.
Φωτοβολταϊκή συστοιχία. Μια ομάδα από Φ/Β πλαίσια ή πανέλα με ηλεκτρική αλληλοσύνδεση, τοποθετημένα
συνήθως σε κοινή κατασκευή στήριξης.
Φωτοβολταϊκή γεννήτρια. Το τμήμα μιας Φ/Β εγκατάστασης που περιέχει Φ/Β στοιχεία και παράγει συνεχές ρεύμα.
ρυθμιστής φόρτισης φωτοβολταικου συστηματος
Ο ρυθμιστής φόρτισης είναι από τα πιο σημαντικά μέρη ενός φωτοβολταϊκού συστήματος.
Είναι ο μηχανισμός εκείνος που ρυθμίζει το πόσο ρεύμα, από αυτό που παράγουν τα φωτοβολταϊκα πάνελ, θα αποθηκευτεί στις μπαταρίες προστατεύοντας τις από υπερφόρτιση.
Εκτός όμως από αυτή τη λειτουργία ο ρυθμιστής μας παρέχει και άλλες λειτουργίες όπως προστασία από πλήρη εκφόρτιση,
προστασία αντίθετης πολικότητας, ενεργοποίηση των φορτίων αυτόματα μόλις σκοτεινιάσει, αναγνώριση βλαβών και άλλες λειτουργίες που έχουν να κάνουν με την επικοινωνία του όλου συστήματος(αυτοματισμοί).
Τεχνικά χαρακτηριστικά:
Μέγιστο ρεύμα φόρτισης.
Μέγιστο ρεύμα φορτίων.
Τάση λειτουργίας.
Είναι ο μηχανισμός εκείνος που ρυθμίζει το πόσο ρεύμα, από αυτό που παράγουν τα φωτοβολταϊκα πάνελ, θα αποθηκευτεί στις μπαταρίες προστατεύοντας τις από υπερφόρτιση.
Εκτός όμως από αυτή τη λειτουργία ο ρυθμιστής μας παρέχει και άλλες λειτουργίες όπως προστασία από πλήρη εκφόρτιση,
προστασία αντίθετης πολικότητας, ενεργοποίηση των φορτίων αυτόματα μόλις σκοτεινιάσει, αναγνώριση βλαβών και άλλες λειτουργίες που έχουν να κάνουν με την επικοινωνία του όλου συστήματος(αυτοματισμοί).
Τεχνικά χαρακτηριστικά:
Μέγιστο ρεύμα φόρτισης.
Μέγιστο ρεύμα φορτίων.
Τάση λειτουργίας.
μετατροπεας (inverter) φωτοβολταικου συστηματος
Inverter ή μετατροπέας, είναι η συσκευή εκείνη η οποία μετατρέπει το συνεχές ρεύμα των 12 ή 24V που έχει αποθηκευτεί στις μπαταρίες σε εναλλασσόμενο ρεύμα των 230V το οποίο μπορεί πλέον να τροφοδοτήσει τις καταναλώσεις.
Για τα αυτόνομα συστήματα υπάρχουν δύο ειδών inverter: με καθαρή ημιτονική κυματομορφή εξόδου και με τροποποιημένη ημιτονική κυματομορφή εξόδου.
Όλα τα inverter κατά την μετατροπή του ρεύματος από συνεχές σε εναλλασσόμενο έχουν ένα βαθμό απόδοσης που μας δείχνει τι απώλειες ή τι τρώει το μηχάνημα.
Αυτές οι απώλειες μπορεί να είναι από 5-15% και είναι σημαντικό να ξέρουμε το ποσοστό αυτό για να διαστασιολογίσουμε το σύστημα μας.
Τεχνικά χαρακτηριστικά:
Ονομαστική ισχύς:VA
Ισχύς max: VA
Ονομαστική τάση εισόδου: V
Όρια τάσης εισόδου: V
Ένταση εισόδου max: A
Τάση εξόδου: V
Ένταση εξόδου: Α
Συχνότητα εξόδου: Hz
Κυματομορφή εξόδου
Απόδοση: %
Εκτός από τους inverters για αυτόνομα συστήματα, υπάρχουν και οι inverters για διασυνδεδεμένα συστήματα και οι οποίοι έχουν επιπλέον τα εξής τεχνικά χαρακτηριστικά:
Αρμονική παραμόρφωση
Ισχύς φωτοβολταϊκών: Wp
Υπάρχουν και κεντρικοί inverters για διασυνδεδεμένα συστήματα που αποτελούνται από ανεξάρτητα κυκλώματα inverter σε rack που λειτουργούν σε βήματα τα οπο
Για τα αυτόνομα συστήματα υπάρχουν δύο ειδών inverter: με καθαρή ημιτονική κυματομορφή εξόδου και με τροποποιημένη ημιτονική κυματομορφή εξόδου.
Όλα τα inverter κατά την μετατροπή του ρεύματος από συνεχές σε εναλλασσόμενο έχουν ένα βαθμό απόδοσης που μας δείχνει τι απώλειες ή τι τρώει το μηχάνημα.
Αυτές οι απώλειες μπορεί να είναι από 5-15% και είναι σημαντικό να ξέρουμε το ποσοστό αυτό για να διαστασιολογίσουμε το σύστημα μας.
Τεχνικά χαρακτηριστικά:
Ονομαστική ισχύς:VA
Ισχύς max: VA
Ονομαστική τάση εισόδου: V
Όρια τάσης εισόδου: V
Ένταση εισόδου max: A
Τάση εξόδου: V
Ένταση εξόδου: Α
Συχνότητα εξόδου: Hz
Κυματομορφή εξόδου
Απόδοση: %
Εκτός από τους inverters για αυτόνομα συστήματα, υπάρχουν και οι inverters για διασυνδεδεμένα συστήματα και οι οποίοι έχουν επιπλέον τα εξής τεχνικά χαρακτηριστικά:
Αρμονική παραμόρφωση
Ισχύς φωτοβολταϊκών: Wp
Υπάρχουν και κεντρικοί inverters για διασυνδεδεμένα συστήματα που αποτελούνται από ανεξάρτητα κυκλώματα inverter σε rack που λειτουργούν σε βήματα τα οπο
συσσωρευτες φωτοβολταικων συστηματων
Σε μια ηλιόλουστη μέρα, η ενέργεια που παράγουν τα φ/β πάνελ συνήθως υπερτερεί των φορτίων, οπότε η ενέργεια που περισσεύει, πάει στους συσσωρευτές.
Έτσι οι συσσωρευτές αποθηκεύουν την παραγομένη ηλεκτρική ενεργεία και την
παρέχουν στο σύστημα μας όταν τα ηλιακά πάνελ δεν δέχονται την ηλιακή ακτινοβολία (νύχτα, πυκνή συννεφιά).
Υπάρχουν πολλών ειδών συσσωρευτές.
Ανάλογα με την τάση:
2v: αντέχουν σε πολλούς κύκλους φόρτισης – εκφόρτισης, έχουν μεγάλη διάρκεια ζωής και έχουν την δυνατότητα πλήρους εκφόρτισης χωρίς κανένα πρόβλημα.
6v:δεν τις πολυσυναντάμε.
12v: οι συσσωρευτές αυτοί παρότι αντέχουν σε πολλούς κύκλους φόρτισης-εκφόρτισης, δεν έχουν την δυνατότητα για πλήρη εκφόρτιση.
Ανάλογα με το υλικό που περιέχουν:
Μόλυβδου υγρών ή gel.
Ασβεστίου.
Νικελίου-καδμίου.
Τεχνικά χαρακτηριστικά:
Τάση συσσωρευτή v
Χωρητικότητα Ah
Έτσι οι συσσωρευτές αποθηκεύουν την παραγομένη ηλεκτρική ενεργεία και την
παρέχουν στο σύστημα μας όταν τα ηλιακά πάνελ δεν δέχονται την ηλιακή ακτινοβολία (νύχτα, πυκνή συννεφιά).
Υπάρχουν πολλών ειδών συσσωρευτές.
Ανάλογα με την τάση:
2v: αντέχουν σε πολλούς κύκλους φόρτισης – εκφόρτισης, έχουν μεγάλη διάρκεια ζωής και έχουν την δυνατότητα πλήρους εκφόρτισης χωρίς κανένα πρόβλημα.
6v:δεν τις πολυσυναντάμε.
12v: οι συσσωρευτές αυτοί παρότι αντέχουν σε πολλούς κύκλους φόρτισης-εκφόρτισης, δεν έχουν την δυνατότητα για πλήρη εκφόρτιση.
Ανάλογα με το υλικό που περιέχουν:
Μόλυβδου υγρών ή gel.
Ασβεστίου.
Νικελίου-καδμίου.
Τεχνικά χαρακτηριστικά:
Τάση συσσωρευτή v
Χωρητικότητα Ah
υπολογισμος φωτοβολταικων πλαισιων
Εδώ, λαμβάνουμε υπόψη τα εξής:
Τον συντελεστή ζώνης.
Την απόδοση του πλαισίου.
Ο συντελεστής ζώνης μας δείχνει την ετήσια ηλιοφάνεια ενός τόπου και προσδιορίζει την απόδοση ενός φ/β πλαισίου και είναι:
2 για τις χώρες της βόρειας Ευρώπης
3 για τις χώρες της κεντρικής Ευρώπης
4 για τις χώρες της νότιας Ευρώπης (Ελλάδα).
Αν λοιπόν θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε πλαίσια των 100w, με τον συντελεστή ζώνης θα βρούμε πόσα watt θα παράγει ημερησίως το πλαίσιο των 100w.
Έτσι ένα πλαίσιο των 100w θα παράγει 400w/ημέρα γιατί:
100Χ4=400
Τώρα, για να βρούμε τον απαιτούμενο αριθμό πλαισίων του συστήματος πρέπει να διαιρέσουμε τον καθημερινό μ.ο ενεργειακών αναγκών με την ημερήσια παραγωγή του πλαισίου: 2700/400=6,75.
Έτσι θα χρειαστούμε 6,75 δηλ. 7 πλαίσια των 100w.
Τον συντελεστή ζώνης.
Την απόδοση του πλαισίου.
Ο συντελεστής ζώνης μας δείχνει την ετήσια ηλιοφάνεια ενός τόπου και προσδιορίζει την απόδοση ενός φ/β πλαισίου και είναι:
2 για τις χώρες της βόρειας Ευρώπης
3 για τις χώρες της κεντρικής Ευρώπης
4 για τις χώρες της νότιας Ευρώπης (Ελλάδα).
Αν λοιπόν θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε πλαίσια των 100w, με τον συντελεστή ζώνης θα βρούμε πόσα watt θα παράγει ημερησίως το πλαίσιο των 100w.
Έτσι ένα πλαίσιο των 100w θα παράγει 400w/ημέρα γιατί:
100Χ4=400
Τώρα, για να βρούμε τον απαιτούμενο αριθμό πλαισίων του συστήματος πρέπει να διαιρέσουμε τον καθημερινό μ.ο ενεργειακών αναγκών με την ημερήσια παραγωγή του πλαισίου: 2700/400=6,75.
Έτσι θα χρειαστούμε 6,75 δηλ. 7 πλαίσια των 100w.
εξοικονομηση ενεργειας σε κτηρια
ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ
ΘΕΡΜΑΝΣΗ: Η θέρμανση είναι η μεγαλύτερη δαπάνη του σπιτιού σε ενέργεια. Με την καλή μόνωση έχετε σημαντική οικονομία ενέργειας και χρήματος, για θέρμανση το χειμώνα αλλά και για ψύξη το καλοκαίρι.
Μονώστε τη σκεπή, την πυλωτή, το λέβητα, καθώς και τις εξωτερικές σωληνώσεις της κεντρικής θέρμανσης, και τοποθετήστε διπλά τζάμια στα παράθυρα.
Κλείνοντας τις χαραμάδες σε πόρτες και παράθυρα, εξοικονομούμε μεγάλα ποσά θερμότητας.
Μην καλύπτετε τα θερμαντικά σώματα με καλύμματα, γιατί μειώνεται σημαντικά η απόδοσή τους.
Μη σπαταλάτε ενέργεια αφήνοντας ανοιχτά παράθυρα την ώρα που λειτουργεί η θέρμανση. Για να διατηρήσετε τη θερμοκρασία, κλείνετε τις κουρτίνες και, κατά τις νυχτερινές ώρες, και τα παντζούρια.
Μη ρυθμίζετε το θερμοστάτη πάνω από τους 20 βαθμούς, μία διαφορά ενός μόλις βαθμού μπορεί να μειώσει το λογαριασμό σας μέχρι και 10%.
Συντηρείτε τον καυστήρα σας μία φορά το χρόνο, για την σωστή απόδοσή του.
Μη χρησιμοποιείτε άσκοπα τα ηλεκτρικά θερμαντικά σώματα που καταναλώνουν πολύ ρεύμα. Τα κλιματιστικά είναι σημαντικά πιο αποδοτικά και οικονομικά.
ΣΥΣΚΕΥΕΣ ΣΕ ΑΝΑΜΟΝΗ: Οι συσκευές σε αναμονή εξακολουθούν να καταναλώνουν ενέργεια. Κλείστε τις από τον κεντρικό διακόπτη ή βγάλτε τις από την πρίζα. Υπολογίζεται ότι κάθε συσκευή που βρίσκετε σε κατάσταση αναμονής καταναλώνει ισχύ από 5 έως και 90 Watt.
ΛΑΜΠΤΗΡΕΣ: Αντικαταστήστε τους λαμπτήρες πυρακτώσεως με ηλεκτρονικούς λαμπτήρες εξοικονόμησης ενέργειας. Μόνο το 10% της ενέργειας που καταναλώνουν οι λάμπες πυρακτώσεως χρησιμοποιείται για φωτισμό. Το υπόλοιπο 90% της ενέργειας γίνεται θερμότητα και χάνεται. Οι ηλεκτρονικοί λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης χρειάζονται 4 έως 5 φορές λιγότερη ενέργεια και διαρκούν 8-12 φορές περισσότερο.
Μην αφήνετε τα φώτα αναμμένα εκεί που δεν χρειάζονται.
Προτιμήστε ένα χαμηλό γενικό φωτισμό και πολύ τοπικό φωτισμό στα σημεία που τον χρειάζεστε.
Χρησιμοποιείτε φωτεινά χρώματα σε τοίχους, δάπεδα και οροφές.
Καθαρίζετε τακτικά τα φωτιστικά σώματα και τους λαμπτήρες.
Τοποθετήστε όπου είναι δυνατόν ένα φωτιστικό σώμα φθορισμού ή ένα ηλεκτρονικό λαμπτήρα χαμηλής κατανάλωσης.
ΗΛΙΑΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ: Η τοποθέτηση ενός ηλιακού θερμοσίφωνα μπορεί να περικόψει το λογαριασμό του ηλεκτρικού περίπου 20-25% κατά μέσο όρο.
ΚΛΙΜΑΤΙΣΜΟΣ: Ένας ανεμιστήρας οροφής έχει χαμηλό αρχικό κόστος ενώ μόλις που καταναλώνει την ενέργεια που χρειάζεται ένας κοινός λαμπτήρας. Πολλές φορές ένας ανεμιστήρας μπορεί να δροσίσει ικανοποιητικά ενα χώρο. Τοποθετήστε εξωτερικά σκίαστρα. Αερίστε τα δωμάτια τη νύχτα. Φυτέψτε φυλλοβόλα δέντρα.
Πριν αποφασίσετε να αγοράσετε κλιματιστικό, ενημερωθείτε για την ενεργειακή του κατανάλωση, δεδομένου ότι μπορεί να αυξήσει το λογαριασμό σας, ιδιαίτερα τους θερινούς μήνες.
Ρυθμίστε το κλιματιστικό χρησιμοποιώντας ένα καλό θερμόμετρο τοίχου και μην επιδιώκετε θερμοκρασία δωματίου χαμηλότερη από 26 βαθμούς Κελσίου το καλοκαίρι και μεγαλύτερη απο 20 βαθμούς Κελσίου το χειμώνα.
Οι ανοιχτόχρωμες τέντες στα μπαλκόνια και στα παράθυρα αντανακλούν μεγάλο μέρος της ηλιακής ακτινοβολίας σε σχέση με τις σκούρες.
Η μόνωση παρέχει σημαντική οικονομία ενέργειας.
ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ: Σε κατασκευές νέων κτιρίων ένας σημαντικός παράγοντας εξοικονόμησης ενέργειας είναι η σωστή μηχανολογική μελέτη η οποία θα μπορεί να εκμεταλλευτεί κάθε μορφής ενέργεια που προσφέρετε από την φύση, για τις καθημερινές ανάγκες των κτιρίων σε ενέργεια.
ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ: Χρησιμοποιήστε Αρχιτέκτονες για τις Αρχιτεκτονικές σας ανάγκες όπως χρησιμοποιήτε Γιατρούς για τις Ιατρικές σας ανάγκες. Βεβαιωθήτε ότι ο σχεδιασμός του κτηρίου γίνεται από αρχιτέκτονα και όχι από πολιτικο, τοπογράφο, ηλεκτρολόγο ή άλλο 'μηχανικό' ή από εμπόρους κτηρίων, ή από τον εξάδερφο του αδερφού της φίλης της συζύγου σας που τυγχάνει να εργάζεται χρόνια στις οικοδομές ...τοποθετόντας τα υδραυλικά. Απαιτείστε από τον Διπλωματούχο αρχιτέκτονα να σχεδιάσει το κτήριο λαμβάνοντας υπόψη τα κλιματικά χαρακτηριστικά της περιοχής, το φως, τους ανέμους, την τοποθεσία και τον προσανατολισμό. Ενα καλό κτήριο διατηρεί τις βασικές συνθήκες θερμικής άνεσης χωρίς τη βοήθεια τεχνητών μηχανικών μέσων.
ΘΕΡΜΑΝΣΗ: Η θέρμανση είναι η μεγαλύτερη δαπάνη του σπιτιού σε ενέργεια. Με την καλή μόνωση έχετε σημαντική οικονομία ενέργειας και χρήματος, για θέρμανση το χειμώνα αλλά και για ψύξη το καλοκαίρι.
Μονώστε τη σκεπή, την πυλωτή, το λέβητα, καθώς και τις εξωτερικές σωληνώσεις της κεντρικής θέρμανσης, και τοποθετήστε διπλά τζάμια στα παράθυρα.
Κλείνοντας τις χαραμάδες σε πόρτες και παράθυρα, εξοικονομούμε μεγάλα ποσά θερμότητας.
Μην καλύπτετε τα θερμαντικά σώματα με καλύμματα, γιατί μειώνεται σημαντικά η απόδοσή τους.
Μη σπαταλάτε ενέργεια αφήνοντας ανοιχτά παράθυρα την ώρα που λειτουργεί η θέρμανση. Για να διατηρήσετε τη θερμοκρασία, κλείνετε τις κουρτίνες και, κατά τις νυχτερινές ώρες, και τα παντζούρια.
Μη ρυθμίζετε το θερμοστάτη πάνω από τους 20 βαθμούς, μία διαφορά ενός μόλις βαθμού μπορεί να μειώσει το λογαριασμό σας μέχρι και 10%.
Συντηρείτε τον καυστήρα σας μία φορά το χρόνο, για την σωστή απόδοσή του.
Μη χρησιμοποιείτε άσκοπα τα ηλεκτρικά θερμαντικά σώματα που καταναλώνουν πολύ ρεύμα. Τα κλιματιστικά είναι σημαντικά πιο αποδοτικά και οικονομικά.
ΣΥΣΚΕΥΕΣ ΣΕ ΑΝΑΜΟΝΗ: Οι συσκευές σε αναμονή εξακολουθούν να καταναλώνουν ενέργεια. Κλείστε τις από τον κεντρικό διακόπτη ή βγάλτε τις από την πρίζα. Υπολογίζεται ότι κάθε συσκευή που βρίσκετε σε κατάσταση αναμονής καταναλώνει ισχύ από 5 έως και 90 Watt.
ΛΑΜΠΤΗΡΕΣ: Αντικαταστήστε τους λαμπτήρες πυρακτώσεως με ηλεκτρονικούς λαμπτήρες εξοικονόμησης ενέργειας. Μόνο το 10% της ενέργειας που καταναλώνουν οι λάμπες πυρακτώσεως χρησιμοποιείται για φωτισμό. Το υπόλοιπο 90% της ενέργειας γίνεται θερμότητα και χάνεται. Οι ηλεκτρονικοί λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης χρειάζονται 4 έως 5 φορές λιγότερη ενέργεια και διαρκούν 8-12 φορές περισσότερο.
Μην αφήνετε τα φώτα αναμμένα εκεί που δεν χρειάζονται.
Προτιμήστε ένα χαμηλό γενικό φωτισμό και πολύ τοπικό φωτισμό στα σημεία που τον χρειάζεστε.
Χρησιμοποιείτε φωτεινά χρώματα σε τοίχους, δάπεδα και οροφές.
Καθαρίζετε τακτικά τα φωτιστικά σώματα και τους λαμπτήρες.
Τοποθετήστε όπου είναι δυνατόν ένα φωτιστικό σώμα φθορισμού ή ένα ηλεκτρονικό λαμπτήρα χαμηλής κατανάλωσης.
ΗΛΙΑΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ: Η τοποθέτηση ενός ηλιακού θερμοσίφωνα μπορεί να περικόψει το λογαριασμό του ηλεκτρικού περίπου 20-25% κατά μέσο όρο.
ΚΛΙΜΑΤΙΣΜΟΣ: Ένας ανεμιστήρας οροφής έχει χαμηλό αρχικό κόστος ενώ μόλις που καταναλώνει την ενέργεια που χρειάζεται ένας κοινός λαμπτήρας. Πολλές φορές ένας ανεμιστήρας μπορεί να δροσίσει ικανοποιητικά ενα χώρο. Τοποθετήστε εξωτερικά σκίαστρα. Αερίστε τα δωμάτια τη νύχτα. Φυτέψτε φυλλοβόλα δέντρα.
Πριν αποφασίσετε να αγοράσετε κλιματιστικό, ενημερωθείτε για την ενεργειακή του κατανάλωση, δεδομένου ότι μπορεί να αυξήσει το λογαριασμό σας, ιδιαίτερα τους θερινούς μήνες.
Ρυθμίστε το κλιματιστικό χρησιμοποιώντας ένα καλό θερμόμετρο τοίχου και μην επιδιώκετε θερμοκρασία δωματίου χαμηλότερη από 26 βαθμούς Κελσίου το καλοκαίρι και μεγαλύτερη απο 20 βαθμούς Κελσίου το χειμώνα.
Οι ανοιχτόχρωμες τέντες στα μπαλκόνια και στα παράθυρα αντανακλούν μεγάλο μέρος της ηλιακής ακτινοβολίας σε σχέση με τις σκούρες.
Η μόνωση παρέχει σημαντική οικονομία ενέργειας.
ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ: Σε κατασκευές νέων κτιρίων ένας σημαντικός παράγοντας εξοικονόμησης ενέργειας είναι η σωστή μηχανολογική μελέτη η οποία θα μπορεί να εκμεταλλευτεί κάθε μορφής ενέργεια που προσφέρετε από την φύση, για τις καθημερινές ανάγκες των κτιρίων σε ενέργεια.
ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ: Χρησιμοποιήστε Αρχιτέκτονες για τις Αρχιτεκτονικές σας ανάγκες όπως χρησιμοποιήτε Γιατρούς για τις Ιατρικές σας ανάγκες. Βεβαιωθήτε ότι ο σχεδιασμός του κτηρίου γίνεται από αρχιτέκτονα και όχι από πολιτικο, τοπογράφο, ηλεκτρολόγο ή άλλο 'μηχανικό' ή από εμπόρους κτηρίων, ή από τον εξάδερφο του αδερφού της φίλης της συζύγου σας που τυγχάνει να εργάζεται χρόνια στις οικοδομές ...τοποθετόντας τα υδραυλικά. Απαιτείστε από τον Διπλωματούχο αρχιτέκτονα να σχεδιάσει το κτήριο λαμβάνοντας υπόψη τα κλιματικά χαρακτηριστικά της περιοχής, το φως, τους ανέμους, την τοποθεσία και τον προσανατολισμό. Ενα καλό κτήριο διατηρεί τις βασικές συνθήκες θερμικής άνεσης χωρίς τη βοήθεια τεχνητών μηχανικών μέσων.
επενδυσεις σε φωτοβολταικα (ενδιαφερουσα συζητηση μηχανολογων)
δείτε εδώ μία ενδιαφέρουσα συζήτηση μηχανολόγων σχετικά με τις πολυδιαφημισμένες επενδύσεις σε φωτοβολταικά πάρκα.
http://www.monachos.gr/forum/topic.asp?TOPIC_ID=1359
http://www.monachos.gr/forum/topic.asp?TOPIC_ID=1359
Δευτέρα 24 Δεκεμβρίου 2007
Ανακύκλωση
Ας ξεκινήσουμε από τα βασικά. Η φύση δεν παράγει απορρίμματα. Στα φυσικά οικοσυστήματα αυτό που θεωρείται απόβλητο από ένα οργανισμό, αποτελεί χρήσιμη πρώτη ύλη για κάποιον άλλο και έτσι, τίποτα δεν χάνεται και συνεχίζεται αρμονικά ο αέναος κύκλος της ζωής.
Αν η φύση δεν έκανε ανακύκλωση και παρήγαγε σκουπίδια όπως παράγει ο άνθρωπος, δε θα υπήρχε σήμερα ζωή στον πλανήτη. Όλα ξεκινούν από το μυαλό µας. Εάν καταλάβουμε ότι τα σκουπίδια δεν είναι άχρηστα υλικά, αλλά χρήσιμες πρώτες ύλες για τις κατάλληλες βιομηχανίες, τότε θα συνειδητοποιήσουμε πόσο λάθος είναι η κατάληξη αυτών των υλικών στις χωματερές, µε τεράστιο περιβαλλοντικό αλλά και οικονομικό κόστος.
Ξέρετε ότι, αν όλοι οι κάτοικοι της Ελλάδας ανακυκλώναμε τα αλουμινένια κουτάκια που αγοράζουμε (κουτάκια αναψυκτικών, μπύρας, κλπ.) οι ελληνικές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα θα μειώνονταν κατά 250 χιλιάδες τόνους ετησίως; Ή ότι αν ανακυκλώναμε όλα τα υλικά συσκευασίας και χάρτου θα αποφεύγονταν η έκλυση 3,84 εκατοµµυρίων τόνων διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα;
Κάθε προϊόν που αγοράζουμε παράγεται µε τη χρήση ενέργειας και κάθε επιπλέον κιλοβατώρα επιβαρύνει την ατμόσφαιρα µε ένα κιλό διοξειδίου του άνθρακα. Η παραγωγή προϊόντων από ανακυκλωμένο υλικό απαιτεί λιγότερη ενέργεια από ότι η παραγωγή τους από πρώτες ύλες. Συνεπώς, ένα από τα πολλαπλά οφέλη της ανακύκλωσης είναι ότι εξοικονομεί ενέργεια. Η ενέργεια που μπορεί να εξοικονομηθεί µε την ανακύκλωση των υλικών συσκευασίας και χάρτου αντιστοιχεί στην ενέργεια που καταναλώνει η πόλη της Αθήνας σε τέσσερις μήνες. Για κάθε τόνο απορριμμάτων που αποτρέπουμε από τις χωματερές και ανακυκλώνεται ή κομποστοποιείται, αποφεύγεται η έκλυση 260-470 κιλών ισοδύναμου διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα.
Τι μπορείτε να κάνετε εσείς
Μειώστε τα απορρίµµατα προτού ακόμη αγοράσετε τα προϊόντα, προτιμώντας αυτά που η συσκευασία τους είναι μικρή και φιλική προς το περιβάλλον.
Αναζητήστε το λογότυπο της ανακύκλωσης στα προϊόντα που αγοράζετε.
Αποφεύγετε τις συσκευασίες µιας χρήσης.
Προτιμήστε τις επιστρεφόμενες φιάλες και συσκευασίες.
Επαναχρησιμοποιείστε υλικά αντί να τα πετάτε στα σκουπίδια.
Μήπως τα παλιά προϊόντα ή συσκευές σας μπορούν να φανούν χρήσιμα σε κάποιον άλλο συμπολίτη σας;
Προσέχετε τις συσκευασίες στα προϊόντα που αγοράζετε.
Οι γυάλινες συσκευασίες είναι κατά τεκμήριο φιλικότερες προς το περιβάλλον από τις πλαστικές και τις αλουμινένιες συσκευασίες.
Χρειάζεστε πάντα πλαστικές σακούλες;
Προτιμήστε µία πάνινη τσάντα ή µία χάρτινη σακούλα.
Ανακυκλώστε!
Πιέστε το Δήμο σας να ξεκινήσει προγράµµατα ανακύκλωσης αν δεν το κάνει ήδη. Η νέα νομοθεσία επιβάλλει την ανακύκλωση όλων των απορριμμάτων (όχι μόνο των συσκευασίων, αλλά και των ηλεκτρικών-ηλεκτρονικών συσκευών, των οχημάτων, των ορυκτελαίων, των μπαταριών, των οικοδομικών αποβλήτων, κ.λπ).
Χρησιμοποιήστε επαναχρησιµοποιούµενα δοχεία για την αποθήκευση τροφών στο ψυγείο σας αντί να τις καλύπτετε µε αλουμινόχαρτο.
Χρησιμοποιήστε επαναφορτιζόμενες μπαταρίες.
Ανακυκλώστε το λάδι μηχανής του αυτοκινήτου σας. Δώστε το στο συνεργείο και µη το ρίχνετε στην αποχέτευση.
Προσοχή στην παραπλανητική σήμανση!
Τα παρακάτω δύο σήματα αν και μοιάζουν μεταξύ τους, διαφέρουν πολύ στην ουσία τους. Το πρώτο αφορά προϊόντα που προέρχονται από ανακυκλωμένη πρώτη ύλη, ενώ το δεύτερο διατείνεται απλώς πως το προϊόν είναι «ανακυκλώσιμο» (πράγμα που σημαίνει πως το προϊόν αυτό χρησιμοποιεί παρθένες πρώτες ύλες και η μελλοντική ανακύκλωσή του επαφίεται στην καλή βούληση του καταναλωτή).
Αν η φύση δεν έκανε ανακύκλωση και παρήγαγε σκουπίδια όπως παράγει ο άνθρωπος, δε θα υπήρχε σήμερα ζωή στον πλανήτη. Όλα ξεκινούν από το μυαλό µας. Εάν καταλάβουμε ότι τα σκουπίδια δεν είναι άχρηστα υλικά, αλλά χρήσιμες πρώτες ύλες για τις κατάλληλες βιομηχανίες, τότε θα συνειδητοποιήσουμε πόσο λάθος είναι η κατάληξη αυτών των υλικών στις χωματερές, µε τεράστιο περιβαλλοντικό αλλά και οικονομικό κόστος.
Ξέρετε ότι, αν όλοι οι κάτοικοι της Ελλάδας ανακυκλώναμε τα αλουμινένια κουτάκια που αγοράζουμε (κουτάκια αναψυκτικών, μπύρας, κλπ.) οι ελληνικές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα θα μειώνονταν κατά 250 χιλιάδες τόνους ετησίως; Ή ότι αν ανακυκλώναμε όλα τα υλικά συσκευασίας και χάρτου θα αποφεύγονταν η έκλυση 3,84 εκατοµµυρίων τόνων διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα;
Κάθε προϊόν που αγοράζουμε παράγεται µε τη χρήση ενέργειας και κάθε επιπλέον κιλοβατώρα επιβαρύνει την ατμόσφαιρα µε ένα κιλό διοξειδίου του άνθρακα. Η παραγωγή προϊόντων από ανακυκλωμένο υλικό απαιτεί λιγότερη ενέργεια από ότι η παραγωγή τους από πρώτες ύλες. Συνεπώς, ένα από τα πολλαπλά οφέλη της ανακύκλωσης είναι ότι εξοικονομεί ενέργεια. Η ενέργεια που μπορεί να εξοικονομηθεί µε την ανακύκλωση των υλικών συσκευασίας και χάρτου αντιστοιχεί στην ενέργεια που καταναλώνει η πόλη της Αθήνας σε τέσσερις μήνες. Για κάθε τόνο απορριμμάτων που αποτρέπουμε από τις χωματερές και ανακυκλώνεται ή κομποστοποιείται, αποφεύγεται η έκλυση 260-470 κιλών ισοδύναμου διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα.
Τι μπορείτε να κάνετε εσείς
Μειώστε τα απορρίµµατα προτού ακόμη αγοράσετε τα προϊόντα, προτιμώντας αυτά που η συσκευασία τους είναι μικρή και φιλική προς το περιβάλλον.
Αναζητήστε το λογότυπο της ανακύκλωσης στα προϊόντα που αγοράζετε.
Αποφεύγετε τις συσκευασίες µιας χρήσης.
Προτιμήστε τις επιστρεφόμενες φιάλες και συσκευασίες.
Επαναχρησιμοποιείστε υλικά αντί να τα πετάτε στα σκουπίδια.
Μήπως τα παλιά προϊόντα ή συσκευές σας μπορούν να φανούν χρήσιμα σε κάποιον άλλο συμπολίτη σας;
Προσέχετε τις συσκευασίες στα προϊόντα που αγοράζετε.
Οι γυάλινες συσκευασίες είναι κατά τεκμήριο φιλικότερες προς το περιβάλλον από τις πλαστικές και τις αλουμινένιες συσκευασίες.
Χρειάζεστε πάντα πλαστικές σακούλες;
Προτιμήστε µία πάνινη τσάντα ή µία χάρτινη σακούλα.
Ανακυκλώστε!
Πιέστε το Δήμο σας να ξεκινήσει προγράµµατα ανακύκλωσης αν δεν το κάνει ήδη. Η νέα νομοθεσία επιβάλλει την ανακύκλωση όλων των απορριμμάτων (όχι μόνο των συσκευασίων, αλλά και των ηλεκτρικών-ηλεκτρονικών συσκευών, των οχημάτων, των ορυκτελαίων, των μπαταριών, των οικοδομικών αποβλήτων, κ.λπ).
Χρησιμοποιήστε επαναχρησιµοποιούµενα δοχεία για την αποθήκευση τροφών στο ψυγείο σας αντί να τις καλύπτετε µε αλουμινόχαρτο.
Χρησιμοποιήστε επαναφορτιζόμενες μπαταρίες.
Ανακυκλώστε το λάδι μηχανής του αυτοκινήτου σας. Δώστε το στο συνεργείο και µη το ρίχνετε στην αποχέτευση.
Προσοχή στην παραπλανητική σήμανση!
Τα παρακάτω δύο σήματα αν και μοιάζουν μεταξύ τους, διαφέρουν πολύ στην ουσία τους. Το πρώτο αφορά προϊόντα που προέρχονται από ανακυκλωμένη πρώτη ύλη, ενώ το δεύτερο διατείνεται απλώς πως το προϊόν είναι «ανακυκλώσιμο» (πράγμα που σημαίνει πως το προϊόν αυτό χρησιμοποιεί παρθένες πρώτες ύλες και η μελλοντική ανακύκλωσή του επαφίεται στην καλή βούληση του καταναλωτή).
ανακυκλωμένο υλικό
ανακυκλώσιμο υλικό
Τρίτη 11 Δεκεμβρίου 2007
Εισήγηση αρχ.μηχ. Γράψα Κων/νου στην ημερίδα για τα 25 χρόνια λειτουργείας ΕΠΑΕ/ Πάτρα 15.12.07
Αγαπητοί συνάδερφοι,
Με το παρόν επιχειρώ να κατευθύνω την προσοχή σας στο θέμα της αντιπροσώπευσης του κλάδου μας μέσω των Επιτροπών Πολεοδομικού και Αρχιτεκτονικού Ελέγχου (Ε.Π.Α.Ε.) και στην ανάγκη ουσιαστικής μέριμνας από εσάς έτσι ώστε να εξασφαλιστεί ο ελάχιστος αποδεκτός βαθμός ποιότητας της εκπροσώπησης του κλάδου μας αλλά και οι βασικές αρχές αξιοκρατίας και διαφάνειας στη διαχείριση της αξιολόγησης των μελετών συναδέρφων αλλά και μη αρχιτεκτόνων μηχανικών, εφόσον το νομικό πλαίσιο δίνει αυτό το δικαίωμα.
Η λειτουργία της παραπάνω επιτροπής είναι αποκλειστική ευθύνη του ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ καθώς αποτελείται αποκλειστικά από μέλη μας τα οποία εκπροσωπούν τον κλάδο μας στον ευρύτερο κύκλο της παραγωγής δομημένου περιβάλλοντος αλλά και στην κοινωνία γενικότερα.
Η λειτουργία της Ε.Π.Α.Ε. ελέγχεται από το Σύλλογό μας και ειδικότερα από τη απόφαση 03/10/2001 του ΔΣ του ΣΑΔΑΣ ‘ΠΛΑΙΣΙΟ ΘΕΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΩΝ ΕΠΙΤΡΟΠΩΝ’
Στην παραπάνω απόφαση αναφέρονται επιγραμματικά μεταξύ άλλων τα παρακάτω σημεία:
1. ανάγκη για έλεγχο με βάση την αιτιολογική έκθεση.
Ο μελετητής υποχρεούται να συντάσσει επιστημονικά επαρκή αιτιολογική έκθεση όπου θα παρουσιάζονται τα δεδομένα της μελέτης, τα προβλήματα προς επίλυση, η επιθυμητή στρατηγική επίλυσης και ο τρόπος αντιμετώπισης των προβλημάτων. Η επιτροπή είναι υποχρεωμένη να αξιολογήσει την προτεινόμενη λύση με βάση τις παραπάνω παραμέτρους και όχι ‘εικονολατρικά’ με βάση συγκεκριμένες αποδεκτές μορφολογικές μανιέρες.Είναι υποχρέωση του ΣΑΔΑΣ να υποστηρίξει τη σύνταξη αιτιολογικών εκθέσεων επιπέδου και να επιβάλει στις αρχιτεκτονικές επιτροπές τον έλεγχο των μελετών στη βάση αυτή και σε καμία άλλη. Μακροπρόθεσμα όχι μόνο θα πραγματοποιηθούν μελέτες ποιότητας, όχι μόνο θα δοθεί η ευκαιρία στις επιτροπές να συμβάλουν ουσιαστικά προς την κατεύθυνση αυτή αλλά και θα διαφανεί το συγκριτικό πλεονέκτημα του κλάδου μας έναντι στην εργασία μη αρχιτεκτόνων μηχανικών. Αυτό προς το παρόν δεν εφαρμόζεται.
2. ανάγκη για εξασφάλιση της ποιότητας των μελών των αρχιτεκτονικών επιτροπών
Το σχετικό έγγραφο αναφέρει ρητά ότι η αρχαιότητα δεν είναι δυνατό να θεωρείται προσόν καταλληλότητας εκπροσώπησης χωρίς την εξασφάλιση της ποιότητας της εργασίας που ο εκπρόσωπός του κλάδου μας έχει παράξει σε βάθος χρόνου. Σε έναν επιστημονικό σύλλογο είναι σημαντικό τα κριτήρια αξιολόγησης αποφάσεων να έχουν βάση επιστημονική και καμία άλλη. Η παραπάνω απόφαση αναφέρει ρητά ότι η αξιολόγηση των εκπροσώπων του κλάδου μας (είτε ΣΑΔΑΣ, είτε ΤΕΕ είτε ΤΕΔΚ) θα γίνεται με βάση βιογραφικά και συγκεκριμένης εργασίας αλλά και γενικότερη στάσης του υποψήφιου. Αυτό προς το παρόν δεν εφαρμόζεται.
3.Αποφυγή κυλιόμενων εκπροσωπήσεων
Η σχετική απόφαση του ΣΑΔΑΣ αναφέρει ρητά ότι πρέπει να εξαντλούνται όλες οι δυνατότητες για αποφυγή κυλιόμενων εκπροσωπήσεων. Στην περιοχή της Λευκάδας είχαμε εκπροσώπηση 8 συνεχών ετών αλλά και την αδιαμφισβήτητη πίστη του κοινωνικού συνόλου ότι συγκεκριμένοι συνάδερφοι έχουν τη δυνατότητα να καλύψουν τις υποθέσεις των πελατών τους με τρόπο καλύτερο από τους άλλους συναδέρφους. Το γεγονός αυτό οδηγεί στην ολοκληρωτική απαξίωση του κλάδου μας αλλά και σε τεράστιες δυσκολίες επαγγελματικής επιβίωσης των συναδέρφων αυτών που δεν δέχονται να πάρουν μέρος σε σχετικές μεθοδεύσεις. (Σχετικό έγγραφό έχω καταθέσει στο ΣΑΔΑΣ και το Πειθαρχικό του ΤΕΕ προ οκταμήνου.)
Είναι απαραίτητο ο ΣΑΔΑΣ να εξασκήσει το σύνολο των δυνάμεών του σε κατευθύνσεις πίεσης αλλά και ελέγχου όσον αφορά την εξασφάλιση όλων των προσπαθειών μη επαναλαμβανόμενης εκπροσώπησης από μέλος μας ή από συγγενή αυτού (δεδομένου ότι και αυτό είναι δυνατό). Ο ΣΑΔΑΣ πρέπει να ελέγχει τις εκπροσωπήσεις και να διεξάγει ουσιαστική έρευνα σε κάθε περίπτωση επαναλαμβανόμενης εκπροσώπησης με σκοπό την εξασφάλιση όλων των προσπαθειών για εναλλαγή εκπροσώπων πριν η εκπροσώπηση αυτή επικυρωθεί. Αυτό προς το παρόν δεν εφαρμόζεται.
4. Δικαίωμα ελέγχου της λειτουργίας των ΕΠΑΕ από τη μόνη οντότητα που είναι σε θέση και έχει την υποχρέωση να το κάνει το ΣΑΔΑΣ (μέσω των τοπικών συλλόγων).
Ο έλεγχος και η εξασφάλιση της ποιότητας της λειτουργίας των ΕΠΑΕ αλλά και της εικόνας του κλάδου μας προς το κοινωνικό σύνολο είναι αποκλειστική ευθύνη του ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ. Ο έλεγχος αυτός είναι φυσικό να γίνεται μέσω των τοπικών Συλλόγων και Τμημάτων. Στη Λευκάδα τη στιγμή αυτή το πενταμελές ΔΣ του Τμήματος Αρχιτεκτόνων αποτελείται μεταξύ άλλων από τους αξιόλογους συναδέρφους:
1. Κατερίνα Κυρολιβάνου πρόεδρος ΔΣ ΚΑΙ ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΕΠΑΕ !
2. Γράψας Νίκος αντιπρόεδρος ΔΣ ΚΑΙ ΜΕΛΟΣ ΕΠΑΕ !
3. Γερασόπουλος Θωμάς μέλος ΔΣ ΚΑΙ ΜΕΛΟΣ ΕΠΑΕ !
Ο αριθμός των μελών του Δ.Σ. του Συλλόγου μας, που θα μπορούσε να ελέχγει τη λειτουργία της ΕΠΑΕ είναι 5, άρα δεν μπορεί.
Είναι φυσικό παρόλη την αδιαμφισβήτητη επιστημονική επάρκεια των συναδέρφων η σύνθεση αυτή να καθιστά ανενεργό το ρόλο του ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ και του Τοπικού Τμήματος όσον αφορά στη συνδρομή για την εξασφάλιση της ποιότητας της λειτουργίας της ΕΠΑΕ καθώς ο ελεγκτής είναι αδύνατο να είναι και ελεγχόμενος και με δεδομένο ότι τα μέλη της ΕΠΑΕ ελέγχουν πλειοψηφικά το Δ.Σ. του Τμήματός μας.
Η παραπάνω κατάσταση αφαιρεί άλλη μία ευκαιρία του κλάδου μας για στήριξη του τεχνικού κόσμου και των συναδέρφων σε θέματα ΕΠΑΕ και υποβαθμίζει εντονότατα την δημόσια εικόνα μας καθώς κανείς μηχανικός δεν έχει πρόσβαση και στήριξή που στα επαγγελματικά του προβλήματα, είτε το θέλουμε είτε όχι’ ‘οι αρχιτέκτονες του δημιουργούν’. Η θέση των συναδέρφων όπως έχει εκφραστεί από την Πρόεδρο (ΕΠΑΕ και ΣΑΔΑΣ Λευκάδας) είναι ότι η λειτουργία της ΕΠΑΕ δεν υπόκειται σε καμία περίπτωση σε έλεγχο από το ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ.
Σε συνέχεια των παραπάνω σας καλώ και παρακαλώ για την προσοχή σας στα τέσσερα αναφερόμενα θέματα αλλά και για τις απλές δράσεις σας που θα αποτελέσουν την αρχή για την επίλυση απλών προβλημάτων με τεράστιες δυστυχώς προεκτάσεις όσον αφορά σε έναν από τους ουσιαστικούς σκοπούς ύπαρξης του ΣΑΔΑΣ: την εξασφάλιση του κύρους μας που αποτελεί προϋπόθεση για οποιοδήποτε άλλο βήμα προς θετικές κατευθύνσεις.
Αναμένω τις ενέργειές σας και βρίσκομαι στη διάθεσή σας για οποιαδήποτε πληροφορία και κατάθεση προτάσεων.
Με εκτίμηση
Κ. Γράψας
πρώην Γραμματέας Τμήματος Λευκάδας
Με το παρόν επιχειρώ να κατευθύνω την προσοχή σας στο θέμα της αντιπροσώπευσης του κλάδου μας μέσω των Επιτροπών Πολεοδομικού και Αρχιτεκτονικού Ελέγχου (Ε.Π.Α.Ε.) και στην ανάγκη ουσιαστικής μέριμνας από εσάς έτσι ώστε να εξασφαλιστεί ο ελάχιστος αποδεκτός βαθμός ποιότητας της εκπροσώπησης του κλάδου μας αλλά και οι βασικές αρχές αξιοκρατίας και διαφάνειας στη διαχείριση της αξιολόγησης των μελετών συναδέρφων αλλά και μη αρχιτεκτόνων μηχανικών, εφόσον το νομικό πλαίσιο δίνει αυτό το δικαίωμα.
Η λειτουργία της παραπάνω επιτροπής είναι αποκλειστική ευθύνη του ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ καθώς αποτελείται αποκλειστικά από μέλη μας τα οποία εκπροσωπούν τον κλάδο μας στον ευρύτερο κύκλο της παραγωγής δομημένου περιβάλλοντος αλλά και στην κοινωνία γενικότερα.
Η λειτουργία της Ε.Π.Α.Ε. ελέγχεται από το Σύλλογό μας και ειδικότερα από τη απόφαση 03/10/2001 του ΔΣ του ΣΑΔΑΣ ‘ΠΛΑΙΣΙΟ ΘΕΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΩΝ ΕΠΙΤΡΟΠΩΝ’
Στην παραπάνω απόφαση αναφέρονται επιγραμματικά μεταξύ άλλων τα παρακάτω σημεία:
1. ανάγκη για έλεγχο με βάση την αιτιολογική έκθεση.
Ο μελετητής υποχρεούται να συντάσσει επιστημονικά επαρκή αιτιολογική έκθεση όπου θα παρουσιάζονται τα δεδομένα της μελέτης, τα προβλήματα προς επίλυση, η επιθυμητή στρατηγική επίλυσης και ο τρόπος αντιμετώπισης των προβλημάτων. Η επιτροπή είναι υποχρεωμένη να αξιολογήσει την προτεινόμενη λύση με βάση τις παραπάνω παραμέτρους και όχι ‘εικονολατρικά’ με βάση συγκεκριμένες αποδεκτές μορφολογικές μανιέρες.Είναι υποχρέωση του ΣΑΔΑΣ να υποστηρίξει τη σύνταξη αιτιολογικών εκθέσεων επιπέδου και να επιβάλει στις αρχιτεκτονικές επιτροπές τον έλεγχο των μελετών στη βάση αυτή και σε καμία άλλη. Μακροπρόθεσμα όχι μόνο θα πραγματοποιηθούν μελέτες ποιότητας, όχι μόνο θα δοθεί η ευκαιρία στις επιτροπές να συμβάλουν ουσιαστικά προς την κατεύθυνση αυτή αλλά και θα διαφανεί το συγκριτικό πλεονέκτημα του κλάδου μας έναντι στην εργασία μη αρχιτεκτόνων μηχανικών. Αυτό προς το παρόν δεν εφαρμόζεται.
2. ανάγκη για εξασφάλιση της ποιότητας των μελών των αρχιτεκτονικών επιτροπών
Το σχετικό έγγραφο αναφέρει ρητά ότι η αρχαιότητα δεν είναι δυνατό να θεωρείται προσόν καταλληλότητας εκπροσώπησης χωρίς την εξασφάλιση της ποιότητας της εργασίας που ο εκπρόσωπός του κλάδου μας έχει παράξει σε βάθος χρόνου. Σε έναν επιστημονικό σύλλογο είναι σημαντικό τα κριτήρια αξιολόγησης αποφάσεων να έχουν βάση επιστημονική και καμία άλλη. Η παραπάνω απόφαση αναφέρει ρητά ότι η αξιολόγηση των εκπροσώπων του κλάδου μας (είτε ΣΑΔΑΣ, είτε ΤΕΕ είτε ΤΕΔΚ) θα γίνεται με βάση βιογραφικά και συγκεκριμένης εργασίας αλλά και γενικότερη στάσης του υποψήφιου. Αυτό προς το παρόν δεν εφαρμόζεται.
3.Αποφυγή κυλιόμενων εκπροσωπήσεων
Η σχετική απόφαση του ΣΑΔΑΣ αναφέρει ρητά ότι πρέπει να εξαντλούνται όλες οι δυνατότητες για αποφυγή κυλιόμενων εκπροσωπήσεων. Στην περιοχή της Λευκάδας είχαμε εκπροσώπηση 8 συνεχών ετών αλλά και την αδιαμφισβήτητη πίστη του κοινωνικού συνόλου ότι συγκεκριμένοι συνάδερφοι έχουν τη δυνατότητα να καλύψουν τις υποθέσεις των πελατών τους με τρόπο καλύτερο από τους άλλους συναδέρφους. Το γεγονός αυτό οδηγεί στην ολοκληρωτική απαξίωση του κλάδου μας αλλά και σε τεράστιες δυσκολίες επαγγελματικής επιβίωσης των συναδέρφων αυτών που δεν δέχονται να πάρουν μέρος σε σχετικές μεθοδεύσεις. (Σχετικό έγγραφό έχω καταθέσει στο ΣΑΔΑΣ και το Πειθαρχικό του ΤΕΕ προ οκταμήνου.)
Είναι απαραίτητο ο ΣΑΔΑΣ να εξασκήσει το σύνολο των δυνάμεών του σε κατευθύνσεις πίεσης αλλά και ελέγχου όσον αφορά την εξασφάλιση όλων των προσπαθειών μη επαναλαμβανόμενης εκπροσώπησης από μέλος μας ή από συγγενή αυτού (δεδομένου ότι και αυτό είναι δυνατό). Ο ΣΑΔΑΣ πρέπει να ελέγχει τις εκπροσωπήσεις και να διεξάγει ουσιαστική έρευνα σε κάθε περίπτωση επαναλαμβανόμενης εκπροσώπησης με σκοπό την εξασφάλιση όλων των προσπαθειών για εναλλαγή εκπροσώπων πριν η εκπροσώπηση αυτή επικυρωθεί. Αυτό προς το παρόν δεν εφαρμόζεται.
4. Δικαίωμα ελέγχου της λειτουργίας των ΕΠΑΕ από τη μόνη οντότητα που είναι σε θέση και έχει την υποχρέωση να το κάνει το ΣΑΔΑΣ (μέσω των τοπικών συλλόγων).
Ο έλεγχος και η εξασφάλιση της ποιότητας της λειτουργίας των ΕΠΑΕ αλλά και της εικόνας του κλάδου μας προς το κοινωνικό σύνολο είναι αποκλειστική ευθύνη του ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ. Ο έλεγχος αυτός είναι φυσικό να γίνεται μέσω των τοπικών Συλλόγων και Τμημάτων. Στη Λευκάδα τη στιγμή αυτή το πενταμελές ΔΣ του Τμήματος Αρχιτεκτόνων αποτελείται μεταξύ άλλων από τους αξιόλογους συναδέρφους:
1. Κατερίνα Κυρολιβάνου πρόεδρος ΔΣ ΚΑΙ ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΕΠΑΕ !
2. Γράψας Νίκος αντιπρόεδρος ΔΣ ΚΑΙ ΜΕΛΟΣ ΕΠΑΕ !
3. Γερασόπουλος Θωμάς μέλος ΔΣ ΚΑΙ ΜΕΛΟΣ ΕΠΑΕ !
Ο αριθμός των μελών του Δ.Σ. του Συλλόγου μας, που θα μπορούσε να ελέχγει τη λειτουργία της ΕΠΑΕ είναι 5, άρα δεν μπορεί.
Είναι φυσικό παρόλη την αδιαμφισβήτητη επιστημονική επάρκεια των συναδέρφων η σύνθεση αυτή να καθιστά ανενεργό το ρόλο του ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ και του Τοπικού Τμήματος όσον αφορά στη συνδρομή για την εξασφάλιση της ποιότητας της λειτουργίας της ΕΠΑΕ καθώς ο ελεγκτής είναι αδύνατο να είναι και ελεγχόμενος και με δεδομένο ότι τα μέλη της ΕΠΑΕ ελέγχουν πλειοψηφικά το Δ.Σ. του Τμήματός μας.
Η παραπάνω κατάσταση αφαιρεί άλλη μία ευκαιρία του κλάδου μας για στήριξη του τεχνικού κόσμου και των συναδέρφων σε θέματα ΕΠΑΕ και υποβαθμίζει εντονότατα την δημόσια εικόνα μας καθώς κανείς μηχανικός δεν έχει πρόσβαση και στήριξή που στα επαγγελματικά του προβλήματα, είτε το θέλουμε είτε όχι’ ‘οι αρχιτέκτονες του δημιουργούν’. Η θέση των συναδέρφων όπως έχει εκφραστεί από την Πρόεδρο (ΕΠΑΕ και ΣΑΔΑΣ Λευκάδας) είναι ότι η λειτουργία της ΕΠΑΕ δεν υπόκειται σε καμία περίπτωση σε έλεγχο από το ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ.
Σε συνέχεια των παραπάνω σας καλώ και παρακαλώ για την προσοχή σας στα τέσσερα αναφερόμενα θέματα αλλά και για τις απλές δράσεις σας που θα αποτελέσουν την αρχή για την επίλυση απλών προβλημάτων με τεράστιες δυστυχώς προεκτάσεις όσον αφορά σε έναν από τους ουσιαστικούς σκοπούς ύπαρξης του ΣΑΔΑΣ: την εξασφάλιση του κύρους μας που αποτελεί προϋπόθεση για οποιοδήποτε άλλο βήμα προς θετικές κατευθύνσεις.
Αναμένω τις ενέργειές σας και βρίσκομαι στη διάθεσή σας για οποιαδήποτε πληροφορία και κατάθεση προτάσεων.
Με εκτίμηση
Κ. Γράψας
πρώην Γραμματέας Τμήματος Λευκάδας
Παρασκευή 30 Νοεμβρίου 2007
βρεφονηπιακός σταθμός Δήμου Λευκάδας
(εφημερίδα 'Τα καλά Νέα της Λευκάδας')
Το τεχνικό γραφείο του Ζώη Μικρώνη σε συνεργασία με τον αρχιτέκτονα Κώστα Γράψα παρέδωσαν την προμελέτη της επέκτασης του βρεφονηπιακού σταθμού στο Δήμο Λευκάδας.
Το κτήριο μετά την ολοκλήρωσή του θα έχει τη δυνατότητα να στεγάσει 25 βρέφη και 40 νήπια, αλλά και να χρησιμοποιηθεί για οποιοδήποτε άλλο σκοπό και τις ανάγκες του Δήμου αν αυτό χρειαστεί. Η μελέτη είναι προσεγμένη αρχιτεκτονικά και λειτουργικά, με ευαισθησία στο Λευκαδίτικο πολιτισμό και αποτελεί παράδειγμα της δυνατότητάς του τόπου μας να αξιοποιεί το εγχώριο επιστημονικό δυναμικό για την κάλυψη των αναγκών του.
Τα θερμά μας συγχαρητήρια σε Δήμο και μελετητές.
Το τεχνικό γραφείο του Ζώη Μικρώνη σε συνεργασία με τον αρχιτέκτονα Κώστα Γράψα παρέδωσαν την προμελέτη της επέκτασης του βρεφονηπιακού σταθμού στο Δήμο Λευκάδας.Το κτήριο μετά την ολοκλήρωσή του θα έχει τη δυνατότητα να στεγάσει 25 βρέφη και 40 νήπια, αλλά και να χρησιμοποιηθεί για οποιοδήποτε άλλο σκοπό και τις ανάγκες του Δήμου αν αυτό χρειαστεί. Η μελέτη είναι προσεγμένη αρχιτεκτονικά και λειτουργικά, με ευαισθησία στο Λευκαδίτικο πολιτισμό και αποτελεί παράδειγμα της δυνατότητάς του τόπου μας να αξιοποιεί το εγχώριο επιστημονικό δυναμικό για την κάλυψη των αναγκών του.
Τα θερμά μας συγχαρητήρια σε Δήμο και μελετητές.
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡA ΣΚΙΤΣΑ ΕΔΩ
(χρησιμοποιείστε το BACK του υπολογιστή σας για να επιστρέψετε στα άρθρα)
(χρησιμοποιείστε το BACK του υπολογιστή σας για να επιστρέψετε στα άρθρα)
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΦΩΤΟΡΕΑΛΙΣΤΙΚΑ ΕΔΩ
(χρησιμοποιείστε το BACK του υπολογιστή σας για να επιστρέψετε στα άρθρα)
(χρησιμοποιείστε το BACK του υπολογιστή σας για να επιστρέψετε στα άρθρα)
Πέμπτη 29 Νοεμβρίου 2007
Προτάσεις για το προς διαβούλευση χωροταξικό σχέδιο Α.Π.Ε. Σχόλια του Γραμματέα Αρχιτεκτόνων Λευκάδας
ΣΧΟΛΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΣ ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ Α.Π.Ε.
Λευκάδα 20.03.06
Σχετικά με το προς διαβούλευση χωροταξικό και μετά από μελέτη και ανάλυση των δεσμευτικών όρων για την τοποθέτηση των Α/Γ και την εφαρμογή των όρων αυτών στη Λευκάδα είναι πεποίθησή μου ότι οι δεσμεύσεις αυτές έχουν λάβει υπόψη την υπάρχουσα πρόταση της Ισπανικής εταιρείας για το αιολικό εργοστάσιο στο νησί και έχει ληφθεί μέριμνα έτσι ώστε η εγκατάσταση αυτή να μην βληθεί.
Συμπληρωματικά, είναι άξιο προσοχής το γεγονός ότι η προτεινόμενες θέσεις των Α/Γ στο νησί ακολουθούν επακριβώς και με απόκλιση μέτρου το σχήμα των κύκλων με τους οποίους τα δεσμευτικά μέτρα των σχετικών αποστάσεων εφαρμόζονται.
Πρόκειται δηλαδή για δεσμευτικά μέτρα των οποίων η γέννηση δεν ήταν μία ορθολογική προσπάθεια προστασίας του περιβάλλοντος και της κοινωνίας με βάση την οικονομικοκοινωνική και περιβαλλοντική βιώσιμη ανάπτυξη αλλά η προστασία των ήδη δρομολογημένων επενδύσεων για αιολικά εργοστάσια ακόμη και αν αυτά σχεδιάζονται να λειτουργήσουν σε περιοχές με μικρή και έκταση (προβλήματα κλίμακας και σχέσης με το περιβάλλον) η και περιοχές με πολύ αξιόλογες προοπτικές ανάπτυξης άλλου τύπου (τουριστικές).
Είναι σημαντική η θέση της Λευκάδας ως πόλος έλξης βορειοευρωπαίων πολιτών που κατασκευάζουν την δεύτερη τους κατοικία με σκοπό την εν μέρει μετοίκισή τους σε ‘μία θέση στον ήλιο’. Έρευνες δείχνουν ότι τα σημεία έλξης των παραπάνω είναι το αίσθημα της φύσης, ο χαρακτήρας του περιβάλλοντος και το ‘καθαρό’ από έργα ανθρώπου τοπίο. Για το λόγω αυτό το κράτος έχει θεσπίσει το νόμο αρτιότητας των 4 στρεμμάτων που διασφαλίζει μία αναλογική σχέση δομημένου – φυσικού περιβάλλοντος τέτοια ώστε να μην καταστραφεί ο χαρακτήρας του δεύτερου.
Οι Α/Γ του αιολικού εργοστασίου είναι ορατές από σχεδόν το σύνολο της Νότιας Λευκάδας και των περιοχών αυτών που έλκουν τους Ευρωπαίους πολίτες καταστρέφοντας ολοκληρωτικά τη σχέση του δομημένου με το φυσικό περιβάλλον, αλλοιώνοντας ουσιαστικά το χαρακτήρα του νησιού και τις προσλαμβάνουσες των κατοίκων σε σχέση με την περιοχή στην οποία ζουν, ή σκέφτονται να μετοικίσουν, με τις προσλαμβάνουσες αυτές (πραγματικές ή φαινόμενες) να είναι η κύρια αιτία της ανοδικής ανάπτυξης του νησιού, της εισροής συναλλάγματος και της εξειδικευμένης απασχόλησης των κατοίκων.
Είναι συνεπώς σημαντικότατος ο παράγοντας αυτός ειδικά για τη Λευκάδα η οποία τα τελευταία 30 έτη έχει καταφέρει να εισέρθει σε ένα συγκεκριμένο ρυθμό ανάπτυξης, έχοντας πλέον ‘εξειδικευτεί’ στο τουριστικό προϊόν, όντας έτοιμη και κατάλληλη να ικανοποιήσει μεγάλο μέρος του υπολογισμένου ως 1.000.000 εξοχικών κατοικιών που θα κατασκευασθούν στην Ελλάδα τα επόμενα 8 έτη από Ευρωπαίους πολίτες.
Οποιαδήποτε αλλοίωση του τοπίου της Λευκάδας αποτελεί κίνδυνο μεταβολής του χαρακτήρα της αλλά και κίνδυνου εκτροχιασμού του νησιού από την πορεία που το σύνολο των κατοίκων με κόπο και σε διάρκεια χρόνου έχει επιτύχει.
ΠΡΟΤΑΣΗ 1: Βαθμός κοινωνικο-οικονομικής εξάρτησης από μη συμβατές δραστηριότητες
Οι δράσεις βιωσιμότητας (sustainability actions) έχουν θεσμοθετηθεί από την παγκόσμια κοινότητα με βάση το τρίπτυχο: ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ-ΚΟΙΝΩΝΙΑ-ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ. Το σύνολο των κρατών που έχουν δεσμευτεί για τις παραπάνω δράσεις είναι εκ των πραγμάτων υποχρεωμένο να εφαρμόσει σχετικές δράσεις μόνο κάτω από το τρίπτυχο αυτό και όχι από μονοσήμαντη θέση. Η άποψη αυτή έχει επικυρωθεί και από την Ελλάδα η οποία έχει αναλάβει τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τη διακρατική αυτή συμφωνία.
Με βάση την αυτονόητη αυτή υποχρέωση προς την Παγκόσμια Κοινότητα και τους Έλληνες Πολίτες είναι σημαντικό να εξετασθεί ο βαθμός εξάρτησης κάθε τοπικής κοινωνίας από δράσεις οι οποίες ίσως βάλλονται από την εγκατάσταση και λειτουργία ενός Αιολικού Εργοστασίου.
Είναι αναγκαίο να συμπεριληφθούν κανόνες προστασίας των περιοχών αυτών που αποδεδειγμένα ζουν με βάση άλλες δραστηριότητες και ειδικά με βάση δραστηριότητες που έχουν άρρηκτη σχέση με το χαρακτήρα του φυσικού περιβάλλοντος. Πρέπει να εισαχθεί συντελεστής βαθμού ποσοστιαίας οικονομικής και επαγγελματικής εξάρτησης της κοινωνίας ενός τόπου από μη συμβατές με τα Αιολικά εργοστάσια δραστηριότητες και αυτός επιπροσθέτως των υπαρχόντων δεσμεύσεων, να καθορίζει το βαθμό αλλοίωσης των υπαρχουσών συνθηκών κάθε τόπου και την προοπτική κοινωνικής και οικονομικής βιωσιμότητας του.
ΠΡΟΤΑΣΗ 2: ‘ΑΞΙΟΛΟΓΕΣ’ και ‘ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΛΙΕΣ’
Είναι αξιόλογη η προσπάθεια αναφοράς στις αξιόλογες παραλίες και η προσπάθεια αποφυγής αλλοίωσης του χαρακτήρα τους. Παρ΄όλα αυτά είναι σημαντικό και απαραίτητο να βελτιωθούν δύο σημεία:
2α: Μία αξιόλογη παραλία δεν πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ωσάν να υπάρχει αποκομμένη από το περιβάλλον της. Η ανθρώπινη εμπειρία που απορρέει από την επίσκεψη στην αξιόλογη παραλία περιλαμβάνει όλες τις προσλαμβάνουσες από το σημείο εκκίνησης εώς το σημείο προορισμού. Είναι λοιπόν σημαντικό να αυξηθεί η προστατευμένη απόσταση εγκατάστασης Αιολικών εργοστασίων από αξιόλογες παραλίες το ελάχιστο στο διπλάσιο. Επιπροσθέτως και σύμφωνα με το γεγονός της συνολικής και όχι αποκομμένης ύπαρξης μίας παραλίας αλλά και της ανθρώπινης εμπειρίας έτσι όπως αυτή διαμορφώνεται από το σύνολο των προσλαμβανουσών μίας επίσκεψης είναι σημαντικό να αποκοπεί ο το προστατευτικό μέτρο από το βαθμό της κατευθείαν οπτικής επαφής με την αξιόλογη παραλία και μόνο και να μην εξαρτάται από αυτόν. Οι συνολικές προσλαμβάνουσες του επισκέπτη αφορούν όλη την εμπειρία επίσκεψης στην αξιόλογη παραλία και όχι το αν ένα εργοστάσιο είναι ορατό από το σημείο προορισμού. Πρέπει να ληφθεί μέριμνα στο παραπάνω καθώς και να σημειωθεί ότι η προστασία των αξιόλογων παραλιών δεν αφορά μόνο στο αν τα εργοστάσια είναι ορατά από τη θάλασσα αλλά πρωτίστως το βαθμό και χαρακτήρα της ολοκληρωμένης εμπειρίας που η επίσκεψη στην παραλία αυτή προσφέρει.
2β: Η Ελλάδα διαθέτει αριθμό αξιόλογων παραλιών οι οποίες πρέπει να προστατευθούν από την εγκατάσταση εργοστασίων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, αυτές αλλά πρωτίστως το περιβάλλον τους.
Παρόλα αυτά η χώρα μας διαθέτει παραλίες οι οποίες θεωρούνται ποιο αξιόλογες από άλλες. Αυτές είναι οι παραλίες που επισήμως είτε έχουν ψηφισθεί ως ιδιαιτέρου κάλλους είτε έχουν βραβευθεί από επίσημους φορείς ως ιδιαίτερες.
Είναι αναγκαίο να ληφθούν πρόσθετα μέτρα για τις συγκεκριμένες αυτές βραβευμένες παραλίες αλλά και για το ευρύτερο περιβάλλον στο οποίο αυτές βρίσκονται.
Είναι σημαντική η σημείωση μας της προηγούμενης παραγράφου για την απεξάρτηση των μέτρων αυτών από το χαρακτηριστικό της κατευθείαν οπτικής επαφής ως μοναδικό κριτήριο. Η διαδρομή προς τις παραλίες αυτές και η χρήση του ευρύτερου χώρου από τον επισκέπτη πρέπει να εξασφαλίζουν τα ποιοτικά αυτά χαρακτηριστικά που χαρακτηρίζουν και την εξαίρετη παραλία και τα οποία αναζητά ο επισκέπτης αλλά και ο κάτοικος της περιοχής. Οποιαδήποτε μείωση της ποιότητας του περιβάλλοντος γύρω από τη εξαίρετη παραλία θα μειώσει έμμεσα και την ποιότητα της εμπειρίας επίσκεψής σε αυτήν άσχετα με το αν το Εργοστάσιο είναι ορατό από την αμμουδιά.
Επιπροσθέτως, η εξαίρετη παραλία συμπεριλαμβάνει και τη δυναμική συγκέντρωσης συγκεκριμένων δραστηριοτήτων σε σχέση με την επισκεψιμότητά της. Η ‘Εξαίρετη’ παραλία λοιπόν είναι εκ των πραγμάτων πόλος συγκεκριμένου τύπου ανάπτυξης με κέντρο αυτήν. Είναι λοιπόν σημαντικό και αυτονόητα να απεμπλακεί το γεγονός της απευθείας οπτικής επαφής του εργοστασίου από την παραλία ως μοναδικός όρος αλλά να εισαχθεί ο όρος της προστατευμένης περιοχής συγκεκριμένου δυναμικού ανάπτυξης γύρω από την παραλία άσχετα από την απευθείας οπτική επαφή από την παραλία μόνο. Αυτό προτείνεται διότι οποιαδήποτε δορυφορική ανάπτυξη λόγω της εξαίρετης παραλίας δεν θα λάβει χώρα στην παραλία αλλά σε ένα κύκλο τον οποίο αυτή ως κέντρο του ορίζει και ο οποίος πρέπει να έχει άρτιο χαρακτήρα και χαρακτηριστικά ποιότητας όμοια με αυτά της παραλίας. Είναι ανάγκη βιωσιμότητας η ανάπτυξη αυτή να προβλεφθεί και να προστατευθεί.
Είναι λοιπόν σημαντικό να:
- Εισαχθεί ο όρος της ‘ΕΞΑΙΡΕΤΗΣ’ παραλίας ο οποίος να χαρακτηρίζει παραλίες βραβευμένες η χαρακτηρισμένες ως ιδιαίτερες.
- Οι γενικοί περιορισμοί να εξασφαλίσουν την ποιότητα των χώρων στους οποίους βρίσκονται οι περιοχές ιδιαιτέρου ενδιαφέροντος όπως οι παραλίες άσχετα με το αν τα εργοστάσια είναι ορατά από την παραλία. Όλοι οι όροι και περιορισμοί πρέπει να εξασφαλίζουν ότι τα εργοστάσια δεν θα είναι ορατά όχι μόνο από την παραλία αλλά και από την γύρω από αυτήν περιοχή ιδιαίτερης δυναμικής λόγω της ύπαρξης και χρήσης της παραλίας. Οι χώροι ενδιαφέροντος (παραλίες) πρέπει να αντιμετωπίζονται ως μέρη του ευρύτερου χώρου και όχι ως αποκομμένοι από την εμπειρία επίσκεψής τους. Οι όροι προστασίας των παραλιών πρέπει να είναι και όροι προστασίας των χώρων που αυτές βρίσκονται και της διαδρομής προς αυτές.
- Για τους παραπάνω λόγους προτείνουμε το διπλασιασμό των προτεινόμενων ακτινών προστασίας από τις αξιόλογες παραλίες αλλά και εξασφάλιση τριπλάσιας απόστασης στις πολύ λιγότερες αυτές περιπτώσεις που τα εργοστάσια απειλούν το χαρακτήρα περιοχής ΕΞΑΙΡΕΤΩΝ και ΒΡΑΒΕΥΜΕΝΩΝ παραλιών.
Είναι σημαντικό στο σημείο αυτό να τονιστεί ότι είναι υποχρέωση της Ελλάδας, ο βαθμός κοινωνικής-οικονομικής-περιβαλλοντικής βιωσιμότητας να εξετασθεί ως τρίπτυχο και οποιαδήποτε απόφαση να μην ληφθεί μονοσήμαντα καθώς αυτό θα αποτελούσε παραβίαση των δεσμεύσεων της χώρας μας στην Παγκόσμια Κοινότητα για τον αγώνα προς τη βιωσιμότητα του πλανήτη και της ανθρώπινης κοινωνίας. Θεωρώ λοιπόν τη σειρά παρουσίασης των προτάσεων στο πόνημα αυτό ως σειρά προτεραιότητας.
Με εκτίμηση
Κ. Γράψας αρχιτέκτων
BA(Hons) Arch, DipArch RIBA Arch, MPhil Environmental Design (Cambride)
Γραμματέας Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Λευκάδας
‘Εσύ τι ανάπτυξη ζητάς’ (ή ‘το σκοτεινό τσουβάλι’)
του Κ. Γράψα MPhil Cantab.
Παρακολουθώντας κατά καιρούς τα άρθρα του τοπικού τύπου αντιλαμβάνομαι μία θλιβερή πραγματικότητα της Ελλάδας που σχετίζεται με την ολοκληρωτική απαξίωση της γνώσης έτσι όπως αυτή δημιουργείται από την παρακολούθηση, καταγραφή και ανάλυση των δεδομένων, είτε ιστορικών είτε πειραματικών με τρόπο και μέθοδο ορισμένη και προκαθορισμένη.
Η γνώση αυτή παράγεται από ειδικές ομάδες πολιτών οι οποίοι ονομάζονται επιστήμονες και λειτουργούν σε περιβάλλοντα που ως σκοπό έχουν την ανάπτυξη και ενδυνάμωση της Τέχνης τους με βασικό στόχο τη βελτίωση των συνθηκών ζωής του ανθρώπινου είδους.
Οι επιστήμονες αυτοί εκτός από το βασικό χαρακτηριστικό διάκρισης τους από τους υπόλοιπους πολίτες, το οποίο είναι η δημιουργία γνώσης μέσα από αυστηρά προκαθορισμένες διαδικασίες (μεθοδολογία) που λειτουργούν ως εχέγγυα της αξιοπιστίας και του ορθού αποτελέσματος, χαρακτηρίζονται επίσης και από ένα άλλο χαρακτηριστικό (που εισήχθηκε στην κοινωνία μας…(τη Δυτική εννοώ…) στις αρχές του 20ου αιώνα: την αρχή της εξειδίκευσης.
Μετά από δεκατρία χρόνια εκπαίδευσης και εργασίας σε βορειοευρωπαϊκό κράτος και σε συνέχεια της επιστροφής μου στον τόπο μου, με έκπληξη αντιλαμβάνομαι ότι εδώ, ακόμη και τα αυτονόητα δεν ισχύουν. Επιχειρηματίες χωρίς επιχειρηματικό πλάνο, υπηρεσίες δημοσίου συμφέροντος που λειτουργούν ως θεματοφύλακες ατομικών συμφερόντων, με στελέχη δημόσιους λειτουργούς που δεν έχουν ως σκοπό την εξυπηρέτηση του πολίτη αλλά μόνο των φίλων, επαγγελματικούς συλλόγους-σφραγίδες που ως στόχο έχουν το πως να μην λειτουργούν παρά το πως να παράξουν έργο που θα τους κάνει περήφανους, δημόσιους άρχοντες που πρέπει να προσπαθήσουν τα μέγιστα για να αντιληφθούν ότι είναι αδύνατο να φτιαχτεί ομελέτα χωρίς να σπάσουν αυγά και να το επιχειρήσουν, πολίτες με δυνατότητες που καλύτερα να μη θυμούνται, μεσίτες-κατασκευαστές χωρίς σχετική εκπαίδευση, δασκάλους ξένων γλωσσών των οποίων οι μεταφράσεις δεν διαβάζονται, επιστήμονες που ποτέ δεν διάλεξαν να σπουδάσουν το αντικείμενο της εκπαίδευσής τους (αλλά έπαιξαν στη ρουλέτα των μορίων των πανελλαδικών εξετάσεων), ακόμη και αν αυτοί σχετίζονται με την παιδεία ή τον πολιτισμό, ‘δημόσιους υπάλληλους ιδιωτικού δικαίου’ και ‘ιδιωτικούς υπάλληλους του δημοσίου’ (οι συνάδερφοι αδειάδες-μηχανικοί).
Και μέσα σε όλα αυτά οι πολίτες, που είμαστε όλοι, συμπεριλαμβανομένων και των παραπάνω να ζούμε σε μία απόλυτα σχιζοφρενική πραγματικότητα: να παρατηρούμε τα παραπάνω, να δηλώνουμε την αντίθεσή μας σε αυτά και … με τις πράξεις μας να τα στηρίζουμε και να τα ενδυναμώνουμε καθημερινά και με πάθος …(και με πολύ φόβο μήπως κάποια στιγμή λάμψει η αλήθεια και φανεί ότι δεν γνωρίζουμε τα πάντα!). Ίσως βιώνουμε την κατάσταση του εξαρτημένου από το αλκοόλ ο οποίος για πρώτη φορά αντιλαμβάνεται την εξάρτησή του. Πίνουμε για να ξεχάσουμε το πρόβλημα!
Διαβάζω λοιπόν ότι εγώ, εσύ και ο Νομάρχης πρέπει να αποφασίσουμε τι είδους ανάπτυξη προτιμάμε Να πούμε: ‘τουριστική’ ή –στην καλύτερη περίπτωση-: ‘θεματικό τουρισμό’. Όλοι μαζί, στο τσουβάλι που περιέγραψα παραπάνω, θα αρθρώσουμε θριαμβευτικά: ΘΕΛΟΥΜΕ ΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ – ΘΕΛΟΥΜΕ ΤΑ ΛΕΦΤΑ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ – ΘΕΛΟΥΜΕ ΤΙΣ ΕΥΚΟΛΕΣ ΛΥΣΕΙΣ. Είναι άλλωστε χαρακτηριστικό του ένδοξου παρελθόνος μας: ‘οι Έλληνες είναι οι μόνοι που ήξεραν το νόημα της ζωής: πως να μην δουλεύουν! Αυτοί περπατούσαν στην Αγορά και για εργασία είχαν τους δούλους.’ Γιατί το το άκουσα και αυτό και σίγουρα αυτό αποτελεί στόχο και κίνητρο (απραξίας) για πολλούς συνανθρώπους μας.
Τι ποιο όμορφο λοιπόν από το να έχεις 2-3 βίλες που να τις νοικιάζεις και να κααααάθεσαι?
Γιατί να ξυπνήσουμε στην κοινωνία του ανταγωνισμού, της εργασίας, της εξειδίκευσης, των απαιτήσεων, της γνώσης και της προσπάθειας? Αφού ‘το πράγμα κυλάει’. Γιατί να αποσπασθούμε από την ‘οικογένεια’ και τον ευρύτερο κύκλο της αφού όλοι μαζί μπορούμε να προστατέψουμε τα απόλυτα γήινα συμφέροντά μας παπαγαλίζοντας όλοι μαζί τις ίδιες απόψεις και ξοδεύοντας το χρόνο μας με τρόπους που η ‘οικογένεια’ (mafia επί το Λατινικότερον) ορίζει? Γιατί να ανακαλύψουμε τον εαυτό μας? Αφού στο τέλος θα πεθάνουμε.
Με βάση τα παραπάνω καλούμαστε λοιπόν να αποφασίσουμε τι ανάπτυξη θέλουμε. Καμία αναφορά σε μελέτη, σε έρευνα, σε παρακολούθηση, εξέταση εναλλακτικών, απόκτηση γνώσης, απλή λογική. Όχι. Αυτά δεν εξυπηρετούν το σκοπό μας. Ο σκοπός μας είναι να μη λειτουργήσει το πυρηνελαιουργίο για να πουλήσω τη γη μου, να μη κατασκευασθεί το γιγάντιο εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας για να κτίσω,….. και πάει λέγοντας. Και η αλήθεια πάει κι αυτή περίπατο.
Δηλώνω λοιπόν ότι η μόνη ανάπτυξη που επιβάλλεται, και την οποία δεν έχετε δικαίωμα να σαμποτάρετε είναι η ανάπτυξη της γνώσης, της εργασίας, της εξειδίκευσης, του συντονισμού, της προσπάθειας, του εκσυχρονισμού και της κοινωνικής ευθύνης. Είναι η ανάπτυξη που σέβεται το συνάνθρωπο και τοποθετεί τον καθένα μας εκεί που πρέπει να είναι για το καλό όλων μας (και όχι για την ευκολία μας). Είναι η ανάπτυξη που γνωρίζει που πάει, τι μακροχρόνιο αποτέλεσμα θα έχει, πως θα είναι βιώσιμη και θα έχει ως στόχο μία υγιή κοινωνία και μόνο αυτό. Είναι η ανάπτυξη που ΑΠΑΙΤΕΙ μελέτη και σεβασμό σε αυτούς που κοπιάζουν. Είναι η ανάπτυξη που σέβεται τη γνώση, τον επιστήμονα, την έρευνα και την αλήθεια. Είναι αυτή που γνωρίζει ότι ‘τα αγαθά κόποις κτίζονται’ και δεν αφήνει το φόβο να υποβαθμίζει την υπόστασή μας.
Το όνειρό του εύκολου κέρδους και του ξεπουλήματος των πάντων από τους πάντες έχει όμως πραγματοποιηθεί στην Ισπανία, τη Μαδέρα και τη Μάλτα 10 και 15 έτη πριν. Γνωρίζεται τι συμβαίνει τώρα εκεί? Αν όχι, ρωτήσατε?
Καλούμενος λοιπόν να απαντήσω και εγώ μεταξύ όλων των άλλων στο σκοτεινό τσουβάλι που κλειστήκαμε για το τι ανάπτυξη αποφασίζω να έχω (ποιος τη χάρη μου!!), κοιτάζομαι στον καθρέφτη και παραπέμποντας τον εαυτό μου σε μία μελέτη για τη βιώσιμη ανάπτυξη της Λευκάδας που εκπονήθηκε από 5 επιστήμονες του Εθνικού Μετσόβιου Πανεπιστημίου και δημοσιεύθηκε συγχρόνως!! σε δύο τοπικές εφημερίδες την προηγούμενη εβδομάδα, μονολογώ:
Οι άνθρωποι αυτοί διεκπεραίωσαν ένα πόνημα με κόπο, έρευνα, ιδρώτα και εργασία έτσι ώστε να αρθρώσουν άποψη. ΕΣY?
Ευχαριστώ για το τη φιλοξενία.
Λευκάδα
υγ: όσον αφορά στο πυρηνελαιουργείο μπερδεύτηκα ακόμη περισσότερο: Η ελιά ήρθε ως δώρο για την παραγωγή καρπού και ελαιόλαδου, ήταν και είναι τιμή μας, από την άλλη όμως κάνει και το καλύτερο καυσόξυλο…(και χώρο για τη βίλα)
υγ2: η μελέτη του ΕΜΠ για τη βιώσιμη ανάπτυξη της Λευκάδας (για όσους αφελείς) βρίσκεται στην ιστοσελίδα: graspas.blogspot.com
Σάββατο 17 Νοεμβρίου 2007
Μείωση του ΦΠΑ για προιόντα ΑΠΕ
πηγή: Κόσμος του Επενδυτή / Σάββατο 17 Νοεμβρίου 2007
Οικολογικό φάουλ της κυβέρνησης στο συμβούλιο Ecofin, με απρόβλεπτες συνέπειες για την οικονομία και το περιβάλλον της χώρας. Ο υπουργός οικονομίας ξ'εχασε τις προεκλογικές υποσχέσεις (ακόμη και του πρωθυπουργού) για ενίσχυση των επιχειρήσεων που ασχολούνται με την 'πράσινη' ενέργεια. Τα κράτη-μέλη της Ευρωπαικής Επιτροπής επανακατέθεσαν τις προτάσεις τους σχετικά με τα προιόντα που θα υπαχθούν σε καθεστώς μειωμένου ΦΠΑ. Ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας ξέχασε, προφανώς, να συμπεριλάβει τα προιόντα εξοικονόμησης ενέργειας. Το θέμα είναι αρκετά σοβαρό, καθώς με αυτή την κινησή του το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας δείχνει και τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει συνολικά το θέμα του περιβάλλοντος. Αξίζει να σημειωθεί πως η Ελλάδα δεν έχει κάνει χρήση του δικαιώματος για επιβολή χαμηλότερων συντελεστών ΦΠΑ σε τεχνολογίες και υπηρεσίες που αποδεδειγμένα εξοικονομούν ενέργεια και προστατεύουν το περιβάλλον. Ειρήσθω εν παρόδω, ο ίδιος ο κος Αλογοσκούφης είχε υποσχεθεί προς τις περιβαλλοντικές οργανώσεις ότι η 'Ελλάδα θα υποστηρίξει το αίτημά τους για μείωση συντελεστών ΦΠΑ, όταν επανέλθει το θέμα στο Συμβούλιο'. Το θέμα επανήλθε, το Συμβούλιο το εξέτασε, οι χώρες το ψήφισαν αλλά η Ελλάδα δεν ήταν εκεί...
Οικολογικό φάουλ της κυβέρνησης στο συμβούλιο Ecofin, με απρόβλεπτες συνέπειες για την οικονομία και το περιβάλλον της χώρας. Ο υπουργός οικονομίας ξ'εχασε τις προεκλογικές υποσχέσεις (ακόμη και του πρωθυπουργού) για ενίσχυση των επιχειρήσεων που ασχολούνται με την 'πράσινη' ενέργεια. Τα κράτη-μέλη της Ευρωπαικής Επιτροπής επανακατέθεσαν τις προτάσεις τους σχετικά με τα προιόντα που θα υπαχθούν σε καθεστώς μειωμένου ΦΠΑ. Ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας ξέχασε, προφανώς, να συμπεριλάβει τα προιόντα εξοικονόμησης ενέργειας. Το θέμα είναι αρκετά σοβαρό, καθώς με αυτή την κινησή του το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας δείχνει και τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει συνολικά το θέμα του περιβάλλοντος. Αξίζει να σημειωθεί πως η Ελλάδα δεν έχει κάνει χρήση του δικαιώματος για επιβολή χαμηλότερων συντελεστών ΦΠΑ σε τεχνολογίες και υπηρεσίες που αποδεδειγμένα εξοικονομούν ενέργεια και προστατεύουν το περιβάλλον. Ειρήσθω εν παρόδω, ο ίδιος ο κος Αλογοσκούφης είχε υποσχεθεί προς τις περιβαλλοντικές οργανώσεις ότι η 'Ελλάδα θα υποστηρίξει το αίτημά τους για μείωση συντελεστών ΦΠΑ, όταν επανέλθει το θέμα στο Συμβούλιο'. Το θέμα επανήλθε, το Συμβούλιο το εξέτασε, οι χώρες το ψήφισαν αλλά η Ελλάδα δεν ήταν εκεί...
Η Ελλάδα και το Κυότο (απαγοητευτικές επιδόσεις)
πηγή: Κόσμος του Επενδυτή / Σάββατο 17 Νοεμβρίου 2007
Στην Ελλάδα, αν και δεν συγκαταλέγεται στους μεγάλους ρυπαντές, οι επιδόσεις για την προστασία του περιβάλλοντος είναι πολύ φτωχές. Η χώρα μας στο παράρτημα 1 του Πρωτοκόλλου του Κιότο για την ετήσια εκπομπή βλαβερών αερίων καταλάμβανε τη 18η θέση ανάμεσα σε 40. Σήμερα έχει σκαρφαλώσει στην 40η θέση. Η Ελλάδα είχε δεσμευθεί, εώς το 2010 η αύξηση έλκυσης των βλαβερών αερίων να νην ξεπεράσει το 25%, ωστόσο η αύξηση που είχε σημειωθεί ως το 2005 είναι 25,4%, γεγονός που αποδεικνύει ότι έχουμε υιθετήσει ρυπογόνο μοντέλο ανάπτυξης.
Στην Ελλάδα, αν και δεν συγκαταλέγεται στους μεγάλους ρυπαντές, οι επιδόσεις για την προστασία του περιβάλλοντος είναι πολύ φτωχές. Η χώρα μας στο παράρτημα 1 του Πρωτοκόλλου του Κιότο για την ετήσια εκπομπή βλαβερών αερίων καταλάμβανε τη 18η θέση ανάμεσα σε 40. Σήμερα έχει σκαρφαλώσει στην 40η θέση. Η Ελλάδα είχε δεσμευθεί, εώς το 2010 η αύξηση έλκυσης των βλαβερών αερίων να νην ξεπεράσει το 25%, ωστόσο η αύξηση που είχε σημειωθεί ως το 2005 είναι 25,4%, γεγονός που αποδεικνύει ότι έχουμε υιθετήσει ρυπογόνο μοντέλο ανάπτυξης.
Παρασκευή 2 Νοεμβρίου 2007
Προταση Ε.Μ.Π. για την αναπτυξη της Λευκαδας
ΔΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΩΝ ΝΗΣΙΩΤΙΚΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΥΚΑΔΑΣ
Μελιδόνη Μ., Τίγκας Δ., Βασιλάκη Ε., Καλαφάτη Σ., Ανδριόπουλος Π., Σκληράκη Ε.
Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
Διεπιστημονικό - Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών (Δ.Π.Μ.Σ.)
«Περιβάλλον και Ανάπτυξη»
Ηρώων Πολυτεχνείου 9, 15773, Αθήνα
ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Στο πλαίσιο της διεπιστημονικής συνεργασίας επιστημόνων διαφορετικών ειδικοτήτων, προσεγγίζεται το ζήτημα της ολοκληρωμένης ανάπτυξης των νησιωτικών περιοχών. Η περιοχή που εξετάζεται είναι το νησί της Λευκάδας. Μέσω της αξιολόγησης της υφιστάμενης κατάστασης αναδεικνύονται τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του νησιού και διαπιστώνονται οι τάσεις και οι δυνατότητες ανάπτυξης. Στη συνέχεια διαμορφώνονται συγκεκριμένοι άξονες ανάπτυξης με τρόπο ώστε, μέσα από συγκεκριμένες και υλοποιήσιμες προτεινόμενες δράσεις, να αλληλεπιδρούν και να αλληλοσυμπληρώνονται, στοιχειοθετώντας με έτσι μία πρόταση - πλαίσιο για την ολοκληρωμένη ανάπτυξη του νησιού.
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Το θέμα της ανάπτυξης των νησιωτικών περιοχών είναι κάτι που απασχολεί πλήθος φορέων, αλλά και επιστημόνων διαφορετικών ειδικοτήτων. Ειδικότερα στην Ελλάδα, η οποία αποτελεί μία κατ’ εξοχήν νησιωτική χώρα, το ζήτημα αυτό αποκτά μεγαλύτερη σημασία. Στην παρούσα μελέτη η εξετάζεται η ανάπτυξη του νησιού της Λευκάδας, μίας περιοχής με αρκετά ιδιαίτερα χαρακτηριστικά.
Στόχος της μελέτης είναι, μέσα από την ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης, να αναδειχθούν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του νησιού, να διαπιστωθούν οι τάσεις και οι δυνατότητες ανάπτυξης και να προταθούν άξονες, δομημένοι κατά τρόπο ώστε να συμβάλλουν στην αξιοβίωτη και ολοκληρωμένη ανάπτυξή του, δηλαδή στην ‘ταυτόχρονα οικονομική, κοινωνική, τεχνική - τεχνολογική, πολιτική και πολιτισμική, σε διαλεκτική αρμονία και με σεβασμό στο συγκεκριμένο φυσικό και πολιτισμικό περιβάλλον, του οποίου μέρος είναι ο άνθρωπος’ [1], [2]. Η διεπιστημονική συνεργασία ερευνητών διαφόρων ειδικοτήτων (αρχιτέκτων μηχανικός, βιολόγος, γεωγράφος, γεωπόνοι, περιβαλλοντολόγος) συνέβαλλε καθοριστικά στο να επιτευχθεί η πολυδιάστατη προσέγγιση, ανάλυση και αξιολόγηση των στοιχείων και να διαμορφωθούν άξονες ανάπτυξης που δεν θα συνιστούν απλά μονοδιάστατες - τομεακές λύσεις.
Τα κυριότερα μεθοδολογικά εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν ήταν η επιτόπια έρευνα και παρατήρηση και οι συνεντεύξεις με αρμόδιους τοπικούς φορείς και κατοίκους του νησιού. Ως βάση χρησιμοποιήθηκαν πρωτογενή στοιχεία από κεντρικές υπηρεσίες (ΕΣΥΕ, ΚΕΠΕ, ΓΥΣ, ΥΠΕΧΩΔΕ, Υπουργείο Γεωργίας κλπ.) και τοπικούς φορείς, καθώς και δευτερογενή στοιχεία από σχετικές μελέτες και δεδομένα από το διαδίκτυο, τα οποία η διεπιστημονική ομάδα επεξεργάστηκε και επαλήθευσε με βάση και τις επιτόπιες παρατηρήσεις. Συμπληρωματικά εφαρμόστηκαν μέθοδοι και τεχνικές τηλεπισκόπισης που αφορούσαν κύρια στην επεξεργασία ψηφιακών δεδομένων (δορυφορικές εικόνες Landsat, ορθοφωτοχάρτες).
2. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ
Η Λευκάδα ανήκει στα Επτάνησα και βρίσκεται σε άμεση γειτνίαση με την ηπειρωτική Ελλάδα, με την οποία συνδέεται οδικά, γεγονός το οποίο αμβλύνει το πρόβλημα της απομόνωσης που χαρακτηρίζει την πλειοψηφία των νησιωτικών περιοχών. Παρόλα αυτά η Λευκάδα φαίνεται να έχει ακολουθήσει το μονοδιάστατο πρότυπο τουριστικής ανάπτυξης που τις τελευταίες δεκαετίες επικρατεί σε πολλές νησιωτικές περιοχές.
Η Λευκάδα διαθέτει έντονο ανάγλυφο και θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ορεινό νησί. Είναι χαρακτηριστικό ότι το υψηλότερο βουνό της, η Ελάτη, φτάνει το ύψος των 1157μ., ενώ και άλλες κορυφές ξεπερνούν τα 1000μ. Το γεγονός αυτό διαμορφώνει στη Λευκάδα ένα τοπίο που συνδυάζει το νησιωτικό της χαρακτήρα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των ορεινών περιοχών. Η πλούσια βλάστηση του νησιού, στην οποία κυριαρχούν τα ελαιόδεντρα και τα κυπαρίσσια, σε συνδυασμό με το έντονο ανάγλυφο και το πολυσχιδές ανάπτυγμα των ακτών διαμορφώνει ποικιλόμορφα τοπία εξαιρετικού κάλλους [3]. Στην Εικόνα 1 παρουσιάζονται οι βασικές κατηγορίες κάλυψης γης όπως προέκυψαν από επιβλεπόμενη ταξινόμηση δορυφορικής εικόνας Landsat, βασισμένη σε ορθοφωτοχάρτη της περιοχής και σε στοιχεία από επιτόπια έρευνα.
Σημαντικές αλλοιώσεις στο φυσικό περιβάλλον δε διαπιστώνονται, ειδικότερα στο εσωτερικό του νησιού, το οποίο αποτελείται κυρίως από ορεινές περιοχές με σημαντικό υψόμετρο, καθώς και οροπέδια. Αντιθέτως, στα ανατολικά παράλια παρατηρούνται ορισμένες αλλοιώσεις, τόσο στο φυσικό όσο και στο δομημένο περιβάλλον, οι οποίες σε ορισμένες περιπτώσεις είναι μη αναστρέψιμες. Η κατάσταση αυτή επιτείνεται με την κατασκευή διαφόρων λιμενικών έργων και έργων οδοποιίας και με την επέκταση της δόμησης στους παραλιακούς οικισμούς, με μορφολογικά αδιάφορα και εκτός κλίμακας κτίρια, κύρια για την εξυπηρέτηση της τουριστικής κίνησης. Από την πόλη της Λευκάδας και μέχρι το Βλυχό εμφανίζεται μια συνεχής ζώνη δόμησης τέτοιου τύπου κτιρίων. Ανάλογα φαινόμενα εμφανίζονται στον Μικρό Γιαλό του Πόρου και στα Σύβοτα στα νοτιοανατολικά παράλια του νησιού και στην περιοχή Πόντι της Βασιλικής (νότια παράλια). Είναι δε χαρακτηριστικό ότι ο τουρισμός αναπτύσσεται κυρίως με τη μορφή των ενοικιαζόμενων δωματίων και διαμερισμάτων. Τα ξενοδοχεία είναι ελάχιστα και μικρής δυναμικότητας (μέχρι 100 κλίνες ανά μονάδα). Αντίθετα τα ενοικιαζόμενα δωμάτια και διαμερίσματα είναι πάρα πολλά και όλων των κατηγοριών.
Πρόκειται, λοιπόν για τις ανατολικές παραλιακές περιοχές του νησιού στις οποίες επιτείνεται διαρκώς το φαινόμενο του μαζικού τουρισμού. Αυτή η τάση πιθανότατα να μη μπορεί να αναστραφεί, καθώς ο τουρισμός αποτελεί σήμερα για τη Λευκάδα την σημαντικότερη και διαρκώς διευρυνόμενη μορφή δημιουργίας ικανοποιητικού, από οικονομική άποψη, βιοτικού επιπέδου. Μπορεί όμως να αλλάξει μορφή, δεδομένης, όπως ήδη αναφέρθηκε, της μη ύπαρξης μεγάλων ξενοδοχειακών μονάδων και ξένων επενδύσεων. Μέχρι σήμερα τουλάχιστον, το σύνολο σχεδόν των επιχειρήσεων που υπάγονται στον κλάδο του τουρισμού ανήκουν σε Λευκαδίτες. Από τις τοπικές αρχές και τους κατοίκους του νησιού προωθείται πλέον η προβολή και αξιοποίηση της Λευκάδας ως τόπου εναλλακτικού τουρισμού και όχι η αναπαραγωγή του προτύπου του μαζικού τουρισμού, που αλλοίωσε ήδη τα ανατολικά παράλια του νησιού.
Στο υπόλοιπο νησί ο τουρισμός αναπτύσσεται με ήπιους έως υποτυπώδεις ρυθμούς. Η προβληματική της ενδοχώρας, εστιάζεται λιγότερο σε φαινόμενα αλλοίωσης του τοπίου και του φυσικού περιβάλλοντος και περισσότερο σε φαινόμενα εγκατάλειψης, ιδιαίτερα των μικρών οικισμών. Οι τάσεις, όπως διαγράφονται σε δύο δεκαετίες (Διάγραμμα 1), αποδεικνύουν, ότι οι ορεινές ζώνες φθίνουν πληθυσμιακά, ενώ τμήμα του πληθυσμού τους μετακινείται στις ημιορεινές περιοχές ή έκτος νησιού. Από την άλλη μεριά, οι πεδινές περιοχές, έπειτα από μια σημαντική απώλεια πληθυσμού κατά τη δεκαετία 1971-81, στη συνέχεια εμφανίζουν σημάδια πληθυσμιακής σταθεροποίησης.
Το γεγονός αυτό υπογραμμίζει το πρόβλημα της ανομοιόμορφης κατανομής του πληθυσμού, λαμβάνοντας κύρια υπόψη, ότι οι ορεινές ζώνες καταλαμβάνουν πολύ μεγαλύτερη έκταση από τις πεδινές (κυρίως τα παράλια). Το φαινόμενο της πληθυσμιακής συγκέντρωσης στα παράλια και στις ημιορεινές περιοχές και της αντίστοιχης εγκατάλειψης της ενδοχώρας, δε θα πρέπει να ειδωθεί μεμονωμένα από φαινόμενα εγκατάλειψης του πρωτογενή τομέα και της ταυτόχρονης στροφής στον τουρισμό. Οι μετακινήσεις δε στις ημιορεινές περιοχές οφείλονται πιθανά σε αντίστοιχα φαινόμενα πολυαπασχόλησης των αγροτών, όπως προκύπτει από την ανάλυση των στοιχείων. Τα επίσημα στοιχεία του ΑΕΠ και της απασχόλησης για τη Λευκάδα φαίνεται να είναι πλασματικά και σε ορισμένες περιπτώσεις αντιφατικά και μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι σημαντικό μέρος των Λευκαδιτών πιθανότατα δηλώνει ως κύρια απασχόληση στον πρωτογενή τομέα, αλλά ταυτόχρονα διατηρεί υψηλά εισοδήματα στον τριτογενή τομέα, κύρια στον τουρισμό.
Ο πρωτογενής τομέας που διαρθρώνεται, όσον αφορά τη γεωργία, κατά κύριο λόγο από δενδρώδεις καλλιέργειες με κυρίαρχο είδος την ελιά – με τα αμπέλια και τις ετήσιες καλλιέργειες σε μικρότερο ποσοστό – και μικρού ως μέσου μεγέθους κτηνοτροφικές μονάδες, δείχνει σταδιακά να οδηγείται σε μαρασμό. Το στοιχείο αυτό προκύπτει τόσο από τα στοιχεία της ΕΣΥΕ στα οποία φαίνεται η σαφής φθίνουσα πορεία απασχόλησης με τον πρωτογενή τομέα, όσο και με βάση το ΑΕΠ, που ανέκαθεν βρισκόταν στα χαμηλότερα επίπεδα. Από τα στοιχεία των απογραφών γεωργίας – κτηνοτροφίας 1981 – 1991 της ΕΣΥΕ [4], προκύπτει επίσης ότι το διαρθρωτικό πρόβλημα του μικρού και πολυτεμαχισμένου κλήρου είναι έντονο και οφείλεται κυρίως στο γεωγραφικό ανάγλυφο του νησιού, αλλά και στον κατακερματισμό μεγαλύτερων αγροτεμαχίων.
Η κατάσταση επιτείνεται από την αδυναμία προβολής και διάθεσης των τοπικών προϊόντων στην ευρύτερη αγορά λόγω έλλειψης στρατηγικής marketing. ‘Παραδοσιακά’ προϊόντα της Λευκάδας όπως η φακή Εγκλουβής, το θυμαρίσιο μέλι, το σαλάμι αέρος και το αυγοτάραχο – με βάση τον Κανονισμό ΕΟΚ2082/92 – γίνονται γνωστά στους επισκέπτες του νησιού από «στόμα σε στόμα», χωρίς καμία σχεδόν προβολή. Πρόσφατα αναγνωρίστηκαν οι ποικιλίες αμπέλου Βαρδέα και Βερτζαμί ως Προϊόντα Ονομασίας Προέλευσης, ενώ βιολογικά προϊόντα παράγονται μόνο σε 14 γεωργικές εκμεταλλεύσεις. Υπάρχουν περιορισμένες δυνατότητες ή ανεπαρκής προβολή προγραμμάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης των πολιτών, σχετικά με θέματα που αφορούν την απασχόληση και τα ενδιαφέροντά τους.
Όσον αφορά τη λαϊκή παράδοση του νησιού, τα ήθη και τα έθιμα, διαπιστώθηκε ότι δεν έχουν ακόμη χαθεί αλλά σταδιακά αρχίζουν να μετατρέπονται σε τουριστικό ‘προϊόν’. Χαρακτηριστικές οικοτεχνικές δραστηριότητες, όπως η τέχνη του κεντήματος και του υφαντού (καρσάνικα κεντήματα) εγκαταλείπονται. Σε αυτό συντελεί και η ερήμωση των ορεινών οικισμών από τις παραγωγικές ηλικίες και η αδυναμία αναβίωσης των παραδοσιακών δραστηριοτήτων, καθώς δεν υπάρχει ανταπόκριση από τις σύγχρονες τοπικές κοινωνίες.
Παρόλα αυτά, συνεχίζεται και μάλιστα διευρύνεται η μεταπολεμική παράδοση της Λευκάδας στην διοργάνωση διεθνών πολιτιστικών εκδηλώσεων, όπως οι Γιορτές Λόγου και Τέχνης και το Διεθνές Φολκλορικό Φεστιβάλ.
3. ΑΞΟΝΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
‘Ανάπτυξη’ είναι μία καινούργια ισορροπία συστημάτων και σχέσεων παραγωγής, απασχόλησης, κατανάλωσης και χρήσεων γης, η οποία θεωρείται "καλύτερη" από την προηγούμενη, "αποδοτικότερη" και "πλέον συμφέρουσα" για τις δυνάμεις που βρίσκονται στην εξουσία και την μέση κοινωνική συνείδηση, στην κάθε φορά δυναμική τους ισορροπία, στο συγκεκριμένο χώρο και χρόνο και στο συγκεκριμένο ευρύτερο πολιτικό, κοινωνικό, πολιτισμικό και φυσικό τους περιβάλλον, τοπικό, εθνικό, υπερεθνικό ή/και πλανητικό [5]. Λαμβάνοντας υπόψη τη δυναμικότητα της έννοιας της ανάπτυξης και τις αλληλεπιδράσεις και διασυνδέσεις μεταξύ των στοιχείων που συνιστούν την ανθρώπινη και τη φυσική πραγματικότητα, με τρόπο ώστε να επιτυγχάνεται το βέλτιστο, συνδυαστικά, αποτέλεσμα και με βάση την αξιολόγηση της υφιστάμενης κατάστασης του νησιού της Λευκάδας, σχεδιάστηκαν τρεις άξονες ανάπτυξης
3.1 Άξονας 1 - Διασύνδεση της ανάπτυξης πρωτογενή και δευτερογενή τομέα με εναλλακτικές μορφές τουρισμού
Όπως διαπιστώθηκε, υπάρχει μία τάση εγκατάλειψης του πρωτογενούς τομέα παραγωγής και μετακίνηση του πληθυσμού των οικισμών της ενδοχώρας στις βόρειες και ανατολικές περιοχές του νησιού, που κυριαρχούν τα τουριστικά επαγγέλματα.
Αυτό το ρεύμα προς τον τουρισμό, ο οποίος τείνει να γίνει μαζικός (και σε ορισμένες περιοχές είναι ήδη), ωθεί το νησί σε ένα μονοδιάστατο μοντέλο ανάπτυξης, με γνώμονα την οικονομική αύξηση, με μακροχρόνιες συνέπειες την αλλοτρίωση από τις πολιτιστικές ρίζες, την αλλοίωση του κοινωνικού ιστού, την καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος και την πλήρη εξάρτηση από το εξωγενές κεφάλαιο. Ενδεχόμενη τουριστική μείωση θα προκαλέσει έντονα προβλήματα στην περιοχή, καθώς δεν θα μπορέσει να αυτοσυντηρηθεί. Θα ακολουθήσει μετανάστευση του πληθυσμού, διότι δεν θα υπάρχουν πλέον κίνητρα για να τον κρατήσουν στο νησί.
Βασικό μέλημα, για να επιτευχθεί η ολοκληρωμένη ανάπτυξη του νησιού, αποτελεί η προσπάθεια διατήρησης του πρωτογενούς και δευτερογενούς τομέα, γιατί έτσι επιτυγχάνεται η συγκράτηση των κατοίκων στις ορεινές περιοχές, η συντήρηση πολιτιστικών αξιών και παραδόσεων και η αποφυγή της παραγωγικής ‘τριτογενοποίησης’. Είναι γεγονός ότι τα φυσικά χαρακτηριστικά του νησιού δεν ευνοούν εντατικές καλλιεργητικές τεχνικές και τα κύρια καλλιεργήσιμα είδη (ελιά, αμπέλι) αντιμετωπίζουν προβλήματα στην παραγωγή και την προώθηση. Γι’ αυτόν το λόγο πρέπει να αναζητηθούν αφενός δράσεις, που να διασφαλίζουν μακροπρόθεσμα ικανοποιητική παραγωγή για την άρτια λειτουργία των αγροτικών εκμεταλλεύσεων, αφετέρου, αποτελεσματικές μέθοδοι προώθησης των προϊόντων αυτών.
Η δημιουργία ‘εναλλακτικών’ μορφών τουρισμού (πολιτιστικός, φυσιολατρικός, θρησκευτικός, αγροτουρισμός κτλ.), είναι δυνατόν να αποτρέψουν τη συνέχιση του μοντέλου μαζικοποίησης. Οι ορεινές περιοχές της Λευκάδας διαθέτουν όλες τις προϋποθέσεις, δηλαδή τεχνογνωσία για την παραδοσιακή παραγωγή αγροτικών προϊόντων, αξιόλογο φυσικό και δομημένο περιβάλλον, λαϊκή τέχνη, ήθη και έθιμα, θρησκευτικά μνημεία και μνημεία λαϊκού πολιτισμού, για την ανάπτυξη ήπιων μορφών τουρισμού. Έτσι θα τονωθεί η οικονομία των περιοχών αυτών, χωρίς να αλλοιώνεται ο χαρακτήρας τους και χωρίς οι κάτοικοι να αποτρέπονται από τις ασχολίες τους με τον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα. Τα παραδοσιακά προϊόντα (φακές, μέλι, αλλαντικά) μπορούν με την κατάλληλη προβολή και προώθηση, να αποτελέσουν εκτός από πόλους τουριστικής έλξης και σημαντικό πόρο εσόδων.
Ενδεικτικές δράσεις στα πλαίσια αυτού του άξονα είναι:
• Προώθηση της βιολογικής γεωργίας και κτηνοτροφίας
• Προώθηση και πιστοποίηση τοπικών προϊόντων
• Εκσυγχρονισμός των αγροτικών εκμεταλλεύσεων για μεταποίηση και εμπορία αγροτικών προϊόντων
• Αναδιάρθρωση των ποικιλιών ελιάς
• Συμμετοχή της Λευκάδας στους "Δρόμους του Λαδιού και της Ελιάς"
• Προώθηση των τοπικών προϊόντων στις τουριστικές περιοχές του νησιού.
• Ανάδειξη εκδηλώσεων γευσιγνωσίας.
• Ανάδειξη της δυνατότητας επισκευής και εφοδιασμού σκαφών αναψυχής.
3.2 Άξονας 2 - Ανάπτυξη ερευνητικών και εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων σε σχέση με την ανάδειξη του τοπικού πολιτισμού
Τα πολιτισμικά στοιχεία που χαρακτηρίζουν τη Λευκάδα (μνημεία, ιστορικοί τόποι, παραδοσιακή αρχιτεκτονική, ήθη και έθιμα, πολιτιστικοί θεσμοί, ενασχόληση με τα γράμματα και τις τέχνες) είναι σημαντικότατα και αποτελούν τον πλούτο του νησιού που, μαζί με το εξαίρετο φυσικό περιβάλλον του, πρέπει να αναδειχτεί και να αποτελέσει μοχλό ανάπτυξης.
Ο στόχος της ανάδειξης του πολιτισμικού περιβάλλοντος όμως εμπεριέχει κινδύνους όπως το να στραφεί προς μια γενικευμένη οικειοποίηση των λαϊκών παραδόσεων που υλοποιείται σε φολκλόρ, μουσεία, αισθητική, βαφτίζεται σύμβολο συλλογικής ταυτότητας και αποτελεί την μοντέρνα σχέση με την πολιτιστική κληρονομιά, (η οποία δεν έχει καμία σχέση με τον τρόπο που οι παραδοσιακές κοινωνίες αντιμετώπιζαν τα απομεινάρια του παρελθόντος τους και ήταν, στην πλειοψηφία τους, αδιάφορες στο να τα συντηρήσουν), είτε να στραφεί προς ένα καθεστώς απόλυτης διατήρησης που αναγκαστικά δεν μπορεί να ακολουθήσει την εξέλιξη της ζωής και απονεκρώνει τις περιοχές που εφαρμόζεται. Και στη μια και στην άλλη περίπτωση η ανάδειξη θα είναι αποσυνδεδεμένη από την πραγματικότητα των κατοίκων και θα οδηγήσει σε αποξένωση τους από την ίδια τους την παράδοση.
Κρίνεται ότι η ενδεδειγμένη πορεία για την αποφυγή των παραπάνω κινδύνων είναι η ανάπτυξη ερευνητικών και εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων με αντικείμενο τον τοπικό πολιτισμό που θα αποσκοπούν στην ανάδειξή του. Με βάση τα παραπάνω μπορούν να διατυπωθούν οι έξης προτάσεις:
• Δημιουργία υποδομών πολιτιστικού χαρακτήρα.
• Ίδρυση και λειτουργία παραρτημάτων ερευνητικών και εκπαιδευτικών φορέων μελέτης του πολιτισμού της Λευκάδας
• Ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς του νησιού.
• Διασύνδεση με τα άλλα νησιά των Ιονίων.
3.3 Άξονας 3 - Ορθολογική διαχείριση φυσικών πόρων και προστασία περιβάλλοντος
Για το νησί της Λευκάδας, ένα από τα πιο σημαντικά φυσικά διαθέσιμά του [6] είναι η ποιότητα του φυσικού του περιβάλλοντος, καθώς είναι αξία που προσφέρει ποιότητα ζωής στους κατοίκους του, είναι όμως και κληρονομιά που ανήκει σε όλη την ανθρωπότητα. Αποτελεί πόρο που αξιοποιεί ο τουριστικός τομέας για να προσελκύσει επισκέπτες, αλλά είναι και οι λειτουργίες του φυσικού περιβάλλοντος που συντηρούν τη γεωργική και κτηνοτροφική παραγωγικότητα. Με αυτά τα κριτήρια θα πρέπει να γίνει η διαχείρισή του, ώστε να αναταχθούν οι αιτίες που μπορούν να το υποβαθμίσουν, αλλά και να προσφέρει περισσότερα, συμβάλλοντας στην ολοκληρωμένη ανάπτυξη του νησιού. Στο πλαίσιο αυτό προτείνεται:
• Εκσυγχρονισμός υποδομών προστασίας του περιβάλλοντος
• Κατάρτιση σχεδίου ολοκληρωμένης διαχείρισης των υδατικών πόρων
• Διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών με γνώμονα την ανάπτυξη
4. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Οι νησιωτικές περιοχές και ιδιαίτερα εκείνες που συνδυάζουν και τα χαρακτηριστικά των ορεινών περιοχών, χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής στη διαμόρφωση ‘σεναρίων’ ανάπτυξης. Οι ακολουθούμενες πολιτικές μονοδιάστατης τουριστικής ανάπτυξης που συχνά εφαρμόζονται έχουν προκαλέσει σημαντικά προβλήματα στο ‘εύθραυστο’ φυσικό και κοινωνικο-οικονομικό περιβάλλον των νησιών. Η αναζήτηση αξόνων με γνώμονα την ολοκληρωμένη ανάπτυξη αυτών των ευαίσθητων περιοχών κρίνεται ότι είναι η μόνη αξιοβίωτη λύση. Οι άξονες αυτοί θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και την ποικιλομορφία της εκάστοτε περιοχής. Προκειμένου να επιτευχθεί αυτό απαιτείται κατ΄ αρχήν εκτεταμένη έρευνα και διεπιστημονική συνεργασία, για την εις βάθος γνώση της περιοχής.
Με βάση αυτή την οπτική, στην παρούσα μελέτη σχεδιάστηκαν άξονες ανάπτυξης θεωρώντας ότι κανένας από αυτούς δεν μπορεί αφενός να λειτουργήσει αποσπασματικά και αφετέρου αν δεν συνοδεύεται από υλοποιήσιμες προτάσεις για τη δεδομένη χρονική περίοδο. Δεν πρέπει βέβαια να αγνοείται ότι οι προτάσεις που μπορούν να οδηγήσουν στην ολοκληρωμένη ανάπτυξη μιας περιοχής, προκειμένου να είναι υλοποιήσιμες απαιτείται η συνεργασία πολλών φορέων και η συμμετοχή των κατοίκων. Στην περίπτωση της Λευκάδας κάτι τέτοιο φαίνεται εφικτό καθώς τόσο οι τοπικοί φορείς όσο και οι Λευκαδίτες φαίνεται να επιθυμούν ένα διαφορετικό μοντέλο ανάπτυξης από αυτό που μέχρι σήμερα έχει διαμορφωθεί.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Ρόκος, Δ. (1998). ‘Τεχνολογία, Πολιτισμός και Αποκέντρωση. Μια απόπειρα ολοκληρωμένης θεώρησης, προσέγγισης και ανάλυσης των πολυδιάστατων σχέσεων, αλληλεξαρτήσεων και αλληλεπιδράσεών τους, στα επίπεδα της πολιτικής και της κοινωνίας’. www.survey.ntua.gr/main/studies/environ/envir-g.html
2. Ρόκος, Δ. (2001). ‘Θεμελιώδεις Προϋποθέσεις για ένα σχέδιο Αξιοβίωτης Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης. Η Περίπτωση μιας Ελληνικής Περιφέρειας. Από τη θεωρία στην πράξη’. www.survey.ntua.gr/main/studies/environ/envir-g.html
3. Ε.Π.ΠΕΡ. ΥΠΕΧΩΔΕ, (1999). "Χωροταξικό Σχέδιο Περιφέρειας Ιονίων Νήσων Α΄ Φάση" Αθήνα.
4. ΕΣΥΕ, (1981), (1991). Απογραφές Γεωργίας και Κτηνοτροφίας. Αθήνα.
5. Ρόκος, Δ. 1996. ‘Η Διεπιστημονικότητα στην Ολοκληρωμένη Προσέγγιση και Ανάλυση της Ενότητας της Φυσικής και της Κοινωνικοοικονομικής Πραγματικότητας’. www.survey.ntua.gr/main/studies/environ/envir-g.html
6. Ρόκος, Δ. 1981. ‘Κτηματολόγιο Φυσικά Διαθέσιμα και Ολοκληρωμένες Αποδόσεις’. Τυπογραφείο Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, Αθήνα.
Μελιδόνη Μ., Τίγκας Δ., Βασιλάκη Ε., Καλαφάτη Σ., Ανδριόπουλος Π., Σκληράκη Ε.
Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
Διεπιστημονικό - Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών (Δ.Π.Μ.Σ.)
«Περιβάλλον και Ανάπτυξη»
Ηρώων Πολυτεχνείου 9, 15773, Αθήνα
ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Στο πλαίσιο της διεπιστημονικής συνεργασίας επιστημόνων διαφορετικών ειδικοτήτων, προσεγγίζεται το ζήτημα της ολοκληρωμένης ανάπτυξης των νησιωτικών περιοχών. Η περιοχή που εξετάζεται είναι το νησί της Λευκάδας. Μέσω της αξιολόγησης της υφιστάμενης κατάστασης αναδεικνύονται τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του νησιού και διαπιστώνονται οι τάσεις και οι δυνατότητες ανάπτυξης. Στη συνέχεια διαμορφώνονται συγκεκριμένοι άξονες ανάπτυξης με τρόπο ώστε, μέσα από συγκεκριμένες και υλοποιήσιμες προτεινόμενες δράσεις, να αλληλεπιδρούν και να αλληλοσυμπληρώνονται, στοιχειοθετώντας με έτσι μία πρόταση - πλαίσιο για την ολοκληρωμένη ανάπτυξη του νησιού.
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Το θέμα της ανάπτυξης των νησιωτικών περιοχών είναι κάτι που απασχολεί πλήθος φορέων, αλλά και επιστημόνων διαφορετικών ειδικοτήτων. Ειδικότερα στην Ελλάδα, η οποία αποτελεί μία κατ’ εξοχήν νησιωτική χώρα, το ζήτημα αυτό αποκτά μεγαλύτερη σημασία. Στην παρούσα μελέτη η εξετάζεται η ανάπτυξη του νησιού της Λευκάδας, μίας περιοχής με αρκετά ιδιαίτερα χαρακτηριστικά.
Στόχος της μελέτης είναι, μέσα από την ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης, να αναδειχθούν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του νησιού, να διαπιστωθούν οι τάσεις και οι δυνατότητες ανάπτυξης και να προταθούν άξονες, δομημένοι κατά τρόπο ώστε να συμβάλλουν στην αξιοβίωτη και ολοκληρωμένη ανάπτυξή του, δηλαδή στην ‘ταυτόχρονα οικονομική, κοινωνική, τεχνική - τεχνολογική, πολιτική και πολιτισμική, σε διαλεκτική αρμονία και με σεβασμό στο συγκεκριμένο φυσικό και πολιτισμικό περιβάλλον, του οποίου μέρος είναι ο άνθρωπος’ [1], [2]. Η διεπιστημονική συνεργασία ερευνητών διαφόρων ειδικοτήτων (αρχιτέκτων μηχανικός, βιολόγος, γεωγράφος, γεωπόνοι, περιβαλλοντολόγος) συνέβαλλε καθοριστικά στο να επιτευχθεί η πολυδιάστατη προσέγγιση, ανάλυση και αξιολόγηση των στοιχείων και να διαμορφωθούν άξονες ανάπτυξης που δεν θα συνιστούν απλά μονοδιάστατες - τομεακές λύσεις.
Τα κυριότερα μεθοδολογικά εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν ήταν η επιτόπια έρευνα και παρατήρηση και οι συνεντεύξεις με αρμόδιους τοπικούς φορείς και κατοίκους του νησιού. Ως βάση χρησιμοποιήθηκαν πρωτογενή στοιχεία από κεντρικές υπηρεσίες (ΕΣΥΕ, ΚΕΠΕ, ΓΥΣ, ΥΠΕΧΩΔΕ, Υπουργείο Γεωργίας κλπ.) και τοπικούς φορείς, καθώς και δευτερογενή στοιχεία από σχετικές μελέτες και δεδομένα από το διαδίκτυο, τα οποία η διεπιστημονική ομάδα επεξεργάστηκε και επαλήθευσε με βάση και τις επιτόπιες παρατηρήσεις. Συμπληρωματικά εφαρμόστηκαν μέθοδοι και τεχνικές τηλεπισκόπισης που αφορούσαν κύρια στην επεξεργασία ψηφιακών δεδομένων (δορυφορικές εικόνες Landsat, ορθοφωτοχάρτες).
2. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ
Η Λευκάδα ανήκει στα Επτάνησα και βρίσκεται σε άμεση γειτνίαση με την ηπειρωτική Ελλάδα, με την οποία συνδέεται οδικά, γεγονός το οποίο αμβλύνει το πρόβλημα της απομόνωσης που χαρακτηρίζει την πλειοψηφία των νησιωτικών περιοχών. Παρόλα αυτά η Λευκάδα φαίνεται να έχει ακολουθήσει το μονοδιάστατο πρότυπο τουριστικής ανάπτυξης που τις τελευταίες δεκαετίες επικρατεί σε πολλές νησιωτικές περιοχές.
Η Λευκάδα διαθέτει έντονο ανάγλυφο και θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ορεινό νησί. Είναι χαρακτηριστικό ότι το υψηλότερο βουνό της, η Ελάτη, φτάνει το ύψος των 1157μ., ενώ και άλλες κορυφές ξεπερνούν τα 1000μ. Το γεγονός αυτό διαμορφώνει στη Λευκάδα ένα τοπίο που συνδυάζει το νησιωτικό της χαρακτήρα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των ορεινών περιοχών. Η πλούσια βλάστηση του νησιού, στην οποία κυριαρχούν τα ελαιόδεντρα και τα κυπαρίσσια, σε συνδυασμό με το έντονο ανάγλυφο και το πολυσχιδές ανάπτυγμα των ακτών διαμορφώνει ποικιλόμορφα τοπία εξαιρετικού κάλλους [3]. Στην Εικόνα 1 παρουσιάζονται οι βασικές κατηγορίες κάλυψης γης όπως προέκυψαν από επιβλεπόμενη ταξινόμηση δορυφορικής εικόνας Landsat, βασισμένη σε ορθοφωτοχάρτη της περιοχής και σε στοιχεία από επιτόπια έρευνα.
Σημαντικές αλλοιώσεις στο φυσικό περιβάλλον δε διαπιστώνονται, ειδικότερα στο εσωτερικό του νησιού, το οποίο αποτελείται κυρίως από ορεινές περιοχές με σημαντικό υψόμετρο, καθώς και οροπέδια. Αντιθέτως, στα ανατολικά παράλια παρατηρούνται ορισμένες αλλοιώσεις, τόσο στο φυσικό όσο και στο δομημένο περιβάλλον, οι οποίες σε ορισμένες περιπτώσεις είναι μη αναστρέψιμες. Η κατάσταση αυτή επιτείνεται με την κατασκευή διαφόρων λιμενικών έργων και έργων οδοποιίας και με την επέκταση της δόμησης στους παραλιακούς οικισμούς, με μορφολογικά αδιάφορα και εκτός κλίμακας κτίρια, κύρια για την εξυπηρέτηση της τουριστικής κίνησης. Από την πόλη της Λευκάδας και μέχρι το Βλυχό εμφανίζεται μια συνεχής ζώνη δόμησης τέτοιου τύπου κτιρίων. Ανάλογα φαινόμενα εμφανίζονται στον Μικρό Γιαλό του Πόρου και στα Σύβοτα στα νοτιοανατολικά παράλια του νησιού και στην περιοχή Πόντι της Βασιλικής (νότια παράλια). Είναι δε χαρακτηριστικό ότι ο τουρισμός αναπτύσσεται κυρίως με τη μορφή των ενοικιαζόμενων δωματίων και διαμερισμάτων. Τα ξενοδοχεία είναι ελάχιστα και μικρής δυναμικότητας (μέχρι 100 κλίνες ανά μονάδα). Αντίθετα τα ενοικιαζόμενα δωμάτια και διαμερίσματα είναι πάρα πολλά και όλων των κατηγοριών.
Πρόκειται, λοιπόν για τις ανατολικές παραλιακές περιοχές του νησιού στις οποίες επιτείνεται διαρκώς το φαινόμενο του μαζικού τουρισμού. Αυτή η τάση πιθανότατα να μη μπορεί να αναστραφεί, καθώς ο τουρισμός αποτελεί σήμερα για τη Λευκάδα την σημαντικότερη και διαρκώς διευρυνόμενη μορφή δημιουργίας ικανοποιητικού, από οικονομική άποψη, βιοτικού επιπέδου. Μπορεί όμως να αλλάξει μορφή, δεδομένης, όπως ήδη αναφέρθηκε, της μη ύπαρξης μεγάλων ξενοδοχειακών μονάδων και ξένων επενδύσεων. Μέχρι σήμερα τουλάχιστον, το σύνολο σχεδόν των επιχειρήσεων που υπάγονται στον κλάδο του τουρισμού ανήκουν σε Λευκαδίτες. Από τις τοπικές αρχές και τους κατοίκους του νησιού προωθείται πλέον η προβολή και αξιοποίηση της Λευκάδας ως τόπου εναλλακτικού τουρισμού και όχι η αναπαραγωγή του προτύπου του μαζικού τουρισμού, που αλλοίωσε ήδη τα ανατολικά παράλια του νησιού.
Στο υπόλοιπο νησί ο τουρισμός αναπτύσσεται με ήπιους έως υποτυπώδεις ρυθμούς. Η προβληματική της ενδοχώρας, εστιάζεται λιγότερο σε φαινόμενα αλλοίωσης του τοπίου και του φυσικού περιβάλλοντος και περισσότερο σε φαινόμενα εγκατάλειψης, ιδιαίτερα των μικρών οικισμών. Οι τάσεις, όπως διαγράφονται σε δύο δεκαετίες (Διάγραμμα 1), αποδεικνύουν, ότι οι ορεινές ζώνες φθίνουν πληθυσμιακά, ενώ τμήμα του πληθυσμού τους μετακινείται στις ημιορεινές περιοχές ή έκτος νησιού. Από την άλλη μεριά, οι πεδινές περιοχές, έπειτα από μια σημαντική απώλεια πληθυσμού κατά τη δεκαετία 1971-81, στη συνέχεια εμφανίζουν σημάδια πληθυσμιακής σταθεροποίησης.
Το γεγονός αυτό υπογραμμίζει το πρόβλημα της ανομοιόμορφης κατανομής του πληθυσμού, λαμβάνοντας κύρια υπόψη, ότι οι ορεινές ζώνες καταλαμβάνουν πολύ μεγαλύτερη έκταση από τις πεδινές (κυρίως τα παράλια). Το φαινόμενο της πληθυσμιακής συγκέντρωσης στα παράλια και στις ημιορεινές περιοχές και της αντίστοιχης εγκατάλειψης της ενδοχώρας, δε θα πρέπει να ειδωθεί μεμονωμένα από φαινόμενα εγκατάλειψης του πρωτογενή τομέα και της ταυτόχρονης στροφής στον τουρισμό. Οι μετακινήσεις δε στις ημιορεινές περιοχές οφείλονται πιθανά σε αντίστοιχα φαινόμενα πολυαπασχόλησης των αγροτών, όπως προκύπτει από την ανάλυση των στοιχείων. Τα επίσημα στοιχεία του ΑΕΠ και της απασχόλησης για τη Λευκάδα φαίνεται να είναι πλασματικά και σε ορισμένες περιπτώσεις αντιφατικά και μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι σημαντικό μέρος των Λευκαδιτών πιθανότατα δηλώνει ως κύρια απασχόληση στον πρωτογενή τομέα, αλλά ταυτόχρονα διατηρεί υψηλά εισοδήματα στον τριτογενή τομέα, κύρια στον τουρισμό.
Ο πρωτογενής τομέας που διαρθρώνεται, όσον αφορά τη γεωργία, κατά κύριο λόγο από δενδρώδεις καλλιέργειες με κυρίαρχο είδος την ελιά – με τα αμπέλια και τις ετήσιες καλλιέργειες σε μικρότερο ποσοστό – και μικρού ως μέσου μεγέθους κτηνοτροφικές μονάδες, δείχνει σταδιακά να οδηγείται σε μαρασμό. Το στοιχείο αυτό προκύπτει τόσο από τα στοιχεία της ΕΣΥΕ στα οποία φαίνεται η σαφής φθίνουσα πορεία απασχόλησης με τον πρωτογενή τομέα, όσο και με βάση το ΑΕΠ, που ανέκαθεν βρισκόταν στα χαμηλότερα επίπεδα. Από τα στοιχεία των απογραφών γεωργίας – κτηνοτροφίας 1981 – 1991 της ΕΣΥΕ [4], προκύπτει επίσης ότι το διαρθρωτικό πρόβλημα του μικρού και πολυτεμαχισμένου κλήρου είναι έντονο και οφείλεται κυρίως στο γεωγραφικό ανάγλυφο του νησιού, αλλά και στον κατακερματισμό μεγαλύτερων αγροτεμαχίων.
Η κατάσταση επιτείνεται από την αδυναμία προβολής και διάθεσης των τοπικών προϊόντων στην ευρύτερη αγορά λόγω έλλειψης στρατηγικής marketing. ‘Παραδοσιακά’ προϊόντα της Λευκάδας όπως η φακή Εγκλουβής, το θυμαρίσιο μέλι, το σαλάμι αέρος και το αυγοτάραχο – με βάση τον Κανονισμό ΕΟΚ2082/92 – γίνονται γνωστά στους επισκέπτες του νησιού από «στόμα σε στόμα», χωρίς καμία σχεδόν προβολή. Πρόσφατα αναγνωρίστηκαν οι ποικιλίες αμπέλου Βαρδέα και Βερτζαμί ως Προϊόντα Ονομασίας Προέλευσης, ενώ βιολογικά προϊόντα παράγονται μόνο σε 14 γεωργικές εκμεταλλεύσεις. Υπάρχουν περιορισμένες δυνατότητες ή ανεπαρκής προβολή προγραμμάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης των πολιτών, σχετικά με θέματα που αφορούν την απασχόληση και τα ενδιαφέροντά τους.
Όσον αφορά τη λαϊκή παράδοση του νησιού, τα ήθη και τα έθιμα, διαπιστώθηκε ότι δεν έχουν ακόμη χαθεί αλλά σταδιακά αρχίζουν να μετατρέπονται σε τουριστικό ‘προϊόν’. Χαρακτηριστικές οικοτεχνικές δραστηριότητες, όπως η τέχνη του κεντήματος και του υφαντού (καρσάνικα κεντήματα) εγκαταλείπονται. Σε αυτό συντελεί και η ερήμωση των ορεινών οικισμών από τις παραγωγικές ηλικίες και η αδυναμία αναβίωσης των παραδοσιακών δραστηριοτήτων, καθώς δεν υπάρχει ανταπόκριση από τις σύγχρονες τοπικές κοινωνίες.
Παρόλα αυτά, συνεχίζεται και μάλιστα διευρύνεται η μεταπολεμική παράδοση της Λευκάδας στην διοργάνωση διεθνών πολιτιστικών εκδηλώσεων, όπως οι Γιορτές Λόγου και Τέχνης και το Διεθνές Φολκλορικό Φεστιβάλ.
3. ΑΞΟΝΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
‘Ανάπτυξη’ είναι μία καινούργια ισορροπία συστημάτων και σχέσεων παραγωγής, απασχόλησης, κατανάλωσης και χρήσεων γης, η οποία θεωρείται "καλύτερη" από την προηγούμενη, "αποδοτικότερη" και "πλέον συμφέρουσα" για τις δυνάμεις που βρίσκονται στην εξουσία και την μέση κοινωνική συνείδηση, στην κάθε φορά δυναμική τους ισορροπία, στο συγκεκριμένο χώρο και χρόνο και στο συγκεκριμένο ευρύτερο πολιτικό, κοινωνικό, πολιτισμικό και φυσικό τους περιβάλλον, τοπικό, εθνικό, υπερεθνικό ή/και πλανητικό [5]. Λαμβάνοντας υπόψη τη δυναμικότητα της έννοιας της ανάπτυξης και τις αλληλεπιδράσεις και διασυνδέσεις μεταξύ των στοιχείων που συνιστούν την ανθρώπινη και τη φυσική πραγματικότητα, με τρόπο ώστε να επιτυγχάνεται το βέλτιστο, συνδυαστικά, αποτέλεσμα και με βάση την αξιολόγηση της υφιστάμενης κατάστασης του νησιού της Λευκάδας, σχεδιάστηκαν τρεις άξονες ανάπτυξης
3.1 Άξονας 1 - Διασύνδεση της ανάπτυξης πρωτογενή και δευτερογενή τομέα με εναλλακτικές μορφές τουρισμού
Όπως διαπιστώθηκε, υπάρχει μία τάση εγκατάλειψης του πρωτογενούς τομέα παραγωγής και μετακίνηση του πληθυσμού των οικισμών της ενδοχώρας στις βόρειες και ανατολικές περιοχές του νησιού, που κυριαρχούν τα τουριστικά επαγγέλματα.
Αυτό το ρεύμα προς τον τουρισμό, ο οποίος τείνει να γίνει μαζικός (και σε ορισμένες περιοχές είναι ήδη), ωθεί το νησί σε ένα μονοδιάστατο μοντέλο ανάπτυξης, με γνώμονα την οικονομική αύξηση, με μακροχρόνιες συνέπειες την αλλοτρίωση από τις πολιτιστικές ρίζες, την αλλοίωση του κοινωνικού ιστού, την καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος και την πλήρη εξάρτηση από το εξωγενές κεφάλαιο. Ενδεχόμενη τουριστική μείωση θα προκαλέσει έντονα προβλήματα στην περιοχή, καθώς δεν θα μπορέσει να αυτοσυντηρηθεί. Θα ακολουθήσει μετανάστευση του πληθυσμού, διότι δεν θα υπάρχουν πλέον κίνητρα για να τον κρατήσουν στο νησί.
Βασικό μέλημα, για να επιτευχθεί η ολοκληρωμένη ανάπτυξη του νησιού, αποτελεί η προσπάθεια διατήρησης του πρωτογενούς και δευτερογενούς τομέα, γιατί έτσι επιτυγχάνεται η συγκράτηση των κατοίκων στις ορεινές περιοχές, η συντήρηση πολιτιστικών αξιών και παραδόσεων και η αποφυγή της παραγωγικής ‘τριτογενοποίησης’. Είναι γεγονός ότι τα φυσικά χαρακτηριστικά του νησιού δεν ευνοούν εντατικές καλλιεργητικές τεχνικές και τα κύρια καλλιεργήσιμα είδη (ελιά, αμπέλι) αντιμετωπίζουν προβλήματα στην παραγωγή και την προώθηση. Γι’ αυτόν το λόγο πρέπει να αναζητηθούν αφενός δράσεις, που να διασφαλίζουν μακροπρόθεσμα ικανοποιητική παραγωγή για την άρτια λειτουργία των αγροτικών εκμεταλλεύσεων, αφετέρου, αποτελεσματικές μέθοδοι προώθησης των προϊόντων αυτών.
Η δημιουργία ‘εναλλακτικών’ μορφών τουρισμού (πολιτιστικός, φυσιολατρικός, θρησκευτικός, αγροτουρισμός κτλ.), είναι δυνατόν να αποτρέψουν τη συνέχιση του μοντέλου μαζικοποίησης. Οι ορεινές περιοχές της Λευκάδας διαθέτουν όλες τις προϋποθέσεις, δηλαδή τεχνογνωσία για την παραδοσιακή παραγωγή αγροτικών προϊόντων, αξιόλογο φυσικό και δομημένο περιβάλλον, λαϊκή τέχνη, ήθη και έθιμα, θρησκευτικά μνημεία και μνημεία λαϊκού πολιτισμού, για την ανάπτυξη ήπιων μορφών τουρισμού. Έτσι θα τονωθεί η οικονομία των περιοχών αυτών, χωρίς να αλλοιώνεται ο χαρακτήρας τους και χωρίς οι κάτοικοι να αποτρέπονται από τις ασχολίες τους με τον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα. Τα παραδοσιακά προϊόντα (φακές, μέλι, αλλαντικά) μπορούν με την κατάλληλη προβολή και προώθηση, να αποτελέσουν εκτός από πόλους τουριστικής έλξης και σημαντικό πόρο εσόδων.
Ενδεικτικές δράσεις στα πλαίσια αυτού του άξονα είναι:
• Προώθηση της βιολογικής γεωργίας και κτηνοτροφίας
• Προώθηση και πιστοποίηση τοπικών προϊόντων
• Εκσυγχρονισμός των αγροτικών εκμεταλλεύσεων για μεταποίηση και εμπορία αγροτικών προϊόντων
• Αναδιάρθρωση των ποικιλιών ελιάς
• Συμμετοχή της Λευκάδας στους "Δρόμους του Λαδιού και της Ελιάς"
• Προώθηση των τοπικών προϊόντων στις τουριστικές περιοχές του νησιού.
• Ανάδειξη εκδηλώσεων γευσιγνωσίας.
• Ανάδειξη της δυνατότητας επισκευής και εφοδιασμού σκαφών αναψυχής.
3.2 Άξονας 2 - Ανάπτυξη ερευνητικών και εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων σε σχέση με την ανάδειξη του τοπικού πολιτισμού
Τα πολιτισμικά στοιχεία που χαρακτηρίζουν τη Λευκάδα (μνημεία, ιστορικοί τόποι, παραδοσιακή αρχιτεκτονική, ήθη και έθιμα, πολιτιστικοί θεσμοί, ενασχόληση με τα γράμματα και τις τέχνες) είναι σημαντικότατα και αποτελούν τον πλούτο του νησιού που, μαζί με το εξαίρετο φυσικό περιβάλλον του, πρέπει να αναδειχτεί και να αποτελέσει μοχλό ανάπτυξης.
Ο στόχος της ανάδειξης του πολιτισμικού περιβάλλοντος όμως εμπεριέχει κινδύνους όπως το να στραφεί προς μια γενικευμένη οικειοποίηση των λαϊκών παραδόσεων που υλοποιείται σε φολκλόρ, μουσεία, αισθητική, βαφτίζεται σύμβολο συλλογικής ταυτότητας και αποτελεί την μοντέρνα σχέση με την πολιτιστική κληρονομιά, (η οποία δεν έχει καμία σχέση με τον τρόπο που οι παραδοσιακές κοινωνίες αντιμετώπιζαν τα απομεινάρια του παρελθόντος τους και ήταν, στην πλειοψηφία τους, αδιάφορες στο να τα συντηρήσουν), είτε να στραφεί προς ένα καθεστώς απόλυτης διατήρησης που αναγκαστικά δεν μπορεί να ακολουθήσει την εξέλιξη της ζωής και απονεκρώνει τις περιοχές που εφαρμόζεται. Και στη μια και στην άλλη περίπτωση η ανάδειξη θα είναι αποσυνδεδεμένη από την πραγματικότητα των κατοίκων και θα οδηγήσει σε αποξένωση τους από την ίδια τους την παράδοση.
Κρίνεται ότι η ενδεδειγμένη πορεία για την αποφυγή των παραπάνω κινδύνων είναι η ανάπτυξη ερευνητικών και εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων με αντικείμενο τον τοπικό πολιτισμό που θα αποσκοπούν στην ανάδειξή του. Με βάση τα παραπάνω μπορούν να διατυπωθούν οι έξης προτάσεις:
• Δημιουργία υποδομών πολιτιστικού χαρακτήρα.
• Ίδρυση και λειτουργία παραρτημάτων ερευνητικών και εκπαιδευτικών φορέων μελέτης του πολιτισμού της Λευκάδας
• Ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς του νησιού.
• Διασύνδεση με τα άλλα νησιά των Ιονίων.
3.3 Άξονας 3 - Ορθολογική διαχείριση φυσικών πόρων και προστασία περιβάλλοντος
Για το νησί της Λευκάδας, ένα από τα πιο σημαντικά φυσικά διαθέσιμά του [6] είναι η ποιότητα του φυσικού του περιβάλλοντος, καθώς είναι αξία που προσφέρει ποιότητα ζωής στους κατοίκους του, είναι όμως και κληρονομιά που ανήκει σε όλη την ανθρωπότητα. Αποτελεί πόρο που αξιοποιεί ο τουριστικός τομέας για να προσελκύσει επισκέπτες, αλλά είναι και οι λειτουργίες του φυσικού περιβάλλοντος που συντηρούν τη γεωργική και κτηνοτροφική παραγωγικότητα. Με αυτά τα κριτήρια θα πρέπει να γίνει η διαχείρισή του, ώστε να αναταχθούν οι αιτίες που μπορούν να το υποβαθμίσουν, αλλά και να προσφέρει περισσότερα, συμβάλλοντας στην ολοκληρωμένη ανάπτυξη του νησιού. Στο πλαίσιο αυτό προτείνεται:
• Εκσυγχρονισμός υποδομών προστασίας του περιβάλλοντος
• Κατάρτιση σχεδίου ολοκληρωμένης διαχείρισης των υδατικών πόρων
• Διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών με γνώμονα την ανάπτυξη
4. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Οι νησιωτικές περιοχές και ιδιαίτερα εκείνες που συνδυάζουν και τα χαρακτηριστικά των ορεινών περιοχών, χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής στη διαμόρφωση ‘σεναρίων’ ανάπτυξης. Οι ακολουθούμενες πολιτικές μονοδιάστατης τουριστικής ανάπτυξης που συχνά εφαρμόζονται έχουν προκαλέσει σημαντικά προβλήματα στο ‘εύθραυστο’ φυσικό και κοινωνικο-οικονομικό περιβάλλον των νησιών. Η αναζήτηση αξόνων με γνώμονα την ολοκληρωμένη ανάπτυξη αυτών των ευαίσθητων περιοχών κρίνεται ότι είναι η μόνη αξιοβίωτη λύση. Οι άξονες αυτοί θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και την ποικιλομορφία της εκάστοτε περιοχής. Προκειμένου να επιτευχθεί αυτό απαιτείται κατ΄ αρχήν εκτεταμένη έρευνα και διεπιστημονική συνεργασία, για την εις βάθος γνώση της περιοχής.
Με βάση αυτή την οπτική, στην παρούσα μελέτη σχεδιάστηκαν άξονες ανάπτυξης θεωρώντας ότι κανένας από αυτούς δεν μπορεί αφενός να λειτουργήσει αποσπασματικά και αφετέρου αν δεν συνοδεύεται από υλοποιήσιμες προτάσεις για τη δεδομένη χρονική περίοδο. Δεν πρέπει βέβαια να αγνοείται ότι οι προτάσεις που μπορούν να οδηγήσουν στην ολοκληρωμένη ανάπτυξη μιας περιοχής, προκειμένου να είναι υλοποιήσιμες απαιτείται η συνεργασία πολλών φορέων και η συμμετοχή των κατοίκων. Στην περίπτωση της Λευκάδας κάτι τέτοιο φαίνεται εφικτό καθώς τόσο οι τοπικοί φορείς όσο και οι Λευκαδίτες φαίνεται να επιθυμούν ένα διαφορετικό μοντέλο ανάπτυξης από αυτό που μέχρι σήμερα έχει διαμορφωθεί.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Ρόκος, Δ. (1998). ‘Τεχνολογία, Πολιτισμός και Αποκέντρωση. Μια απόπειρα ολοκληρωμένης θεώρησης, προσέγγισης και ανάλυσης των πολυδιάστατων σχέσεων, αλληλεξαρτήσεων και αλληλεπιδράσεών τους, στα επίπεδα της πολιτικής και της κοινωνίας’. www.survey.ntua.gr/main/studies/environ/envir-g.html
2. Ρόκος, Δ. (2001). ‘Θεμελιώδεις Προϋποθέσεις για ένα σχέδιο Αξιοβίωτης Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης. Η Περίπτωση μιας Ελληνικής Περιφέρειας. Από τη θεωρία στην πράξη’. www.survey.ntua.gr/main/studies/environ/envir-g.html
3. Ε.Π.ΠΕΡ. ΥΠΕΧΩΔΕ, (1999). "Χωροταξικό Σχέδιο Περιφέρειας Ιονίων Νήσων Α΄ Φάση" Αθήνα.
4. ΕΣΥΕ, (1981), (1991). Απογραφές Γεωργίας και Κτηνοτροφίας. Αθήνα.
5. Ρόκος, Δ. 1996. ‘Η Διεπιστημονικότητα στην Ολοκληρωμένη Προσέγγιση και Ανάλυση της Ενότητας της Φυσικής και της Κοινωνικοοικονομικής Πραγματικότητας’. www.survey.ntua.gr/main/studies/environ/envir-g.html
6. Ρόκος, Δ. 1981. ‘Κτηματολόγιο Φυσικά Διαθέσιμα και Ολοκληρωμένες Αποδόσεις’. Τυπογραφείο Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, Αθήνα.
Οι στοχοι του ΚΥΟΤΟ και το κτισμενο περιβαλλον
ΕΠΙΤΕΥΞΗ ΤΩΝ ΣΤΟΧΩΝ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ ΤΟΥ ΚΥΟΤΟ,
ΜΕΣΩ ΤΩΝ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΩΝ ΠΗΓΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ
ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑΣ:
Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΟΙΚΙΣΤΙΚΩΝ ΣΥΝΟΛΩΝ.
Μαργαρίτα Χονδρού-Καραβασίλη
Ειδική Υπηρεσία Επιθεωρητών Περιβάλλοντος, Υπουργείο Περιβάλλοντος, Χωροταξίας, Δημοσίων Έργων
Κηφισίας 1-3, 11523-Αθήνα
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Η Κοινότητα και τα κράτη μέλη της επιταχύνουν τις προσπάθειες για την επίτευξη των στόχων του Πρωτοκόλλου του Κιότο για μείωση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου εφαρμόζοντας δέσμη μέτρων στους τομείς της ενέργειας, των μεταφορών και των κτιρίων. Η χώρα μας, που παρουσιάζει σοβαρό έλλειμμα στην μεταφορά στο εθνικό δίκαιο και στην εφαρμογή σειράς κοινοτικών οδηγιών, οφείλει άμεσα να λάβει σχετικές αποφάσεις προκειμένου να πετύχει μείωση κατά +17 – +18% έως το 2010, λαμβάνοντας υπόψη ότι με την εφαρμογή της οδηγίας 2002/91/ΕΚ για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων αναμένεται σημαντικό ποσοστό μείωσης των εκπομπών, από το 2006 αρκεί να διαμορφωθεί άμεσα το κατάλληλο πλαίσιο δομών και μηχανισμών.
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Σήμερα το 80% των κατοίκων της Ευρώπης κατοικούν σε πόλεις και μόνο για την κάλυψη των αναγκών τους για θέρμανση, ψύξη, φωτισμό και ζεστό νερό χρήσης χρειάζονται περίπου το 35% της παραγόμενης ενέργειας, ποσοστό που συμβάλλει στην παραγωγή του 45% του διοξειδίου του άνθρακα που εκλύεται στην ατμόσφαιρα. Για το υπόλοιπο ποσοστό υπεύθυνοι είναι οι τομείς της βιομηχανίας και των μεταφορών. Το διοξείδιο του άνθρακα και τα λοιπά αέρια του θερμοκηπίου, που εκλύονται στην ατμόσφαιρα από διάφορες πηγές (δραστηριότητες διαφόρων κατηγοριών) και ιδιαίτερα από μεγάλες εγκαταστάσεις καύσης και παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από συμβατικές πηγές συμβάλλουν στην υπερθέρμανση του πλανήτη και ως εκ τούτου στη δημιουργία του φαινομένου του θερμοκηπίου που επιταχύνει και επιδεινώνει την Κλιματική Αλλαγή.
Η κλιματική μεταβολή καθώς και οι πολιτικές για τη μείωση της επίδρασής της έχουν τεράστιες περιβαλλοντικές και οικονομικές επιπτώσεις, καθώς οι επιπτώσεις και τα έξοδα διαφέρουν κατά πολύ από χώρα σε χώρα. Οι αναπτυγμένες χώρες ευθύνονται για τα δύο τρίτα των παρελθόντων εκπομπών και για περίπου το 75% των σημερινών, αλλά βρίσκονται σε καλύτερη θέση για να προστατευτούν από τις ζημιές. Οι αναπτυσσόμενες χώρες τείνουν να έχουν μικρότερο κατά κεφαλήν ποσοστό εκπομπών, έχουν μεγάλη ανάγκη οικονομικής ανάπτυξης και είναι πιο ευάλωτες στις συνέπειες της κλιματικής μεταβολής.
Η Συνθήκη Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Μεταβολή υπήρξε το επίκεντρο των παγκόσμιων προσπαθειών για την καταπολέμηση του φαινομένου του θερμοκηπίου και ένα από τα πιο σημαντικά εργαλεία στον αγώνα για την προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης. Η έκθεση του 1996 για τις εθνικές δράσεις από τις αναπτυγμένες χώρες αποκάλυψε ότι οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα συνεχίζουν να αυξάνονται, ενώ η σύγκριση στοιχείων της απογραφής του 1990 με αυτής του 2000 έδειξε περαιτέρω αύξηση του διοξειδίου του άνθρακα με εξαίρεση τις χώρες που βρίσκονται σε μεταβατική οικονομία και σταθεροποίηση λοιπών αερίων, όπως το μεθάνιο και το οξείδιο του νίτρου.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση διαδραματίζει ηγετικό ρόλο στις προσπάθειες της παγκόσμιας κοινότητας για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και συνέβαλε τα μέγιστα κατά τη Διάσκεψη Κορυφής του Γιοχάνεσμπουργκ (Σεπτέμβριο του 2004) στη διαμόρφωση ενός φάσματος πολιτικών και μέτρων.
Η Κοινότητα υιοθέτησε ένα Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα για την Κλιματική Αλλαγή, που συμπεριλαμβάνει στόχους, μέτρα, μέσα και χρονοδιαγράμματα με εστίαση στον τομέα της ενέργειας και ολοκλήρωσε την έγκριση σειράς προβλεπόμενων σημαντικών οδηγιών, η εφαρμογή των οποίων από τα κράτη μέλη θα συμβάλλει καθοριστικά σον περιορισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Οι πολιτικές της Κοινότητας για τον τομέα της ενέργειας, που είναι η σημαντικότερη πηγή εκπομπών για πολλές χώρες, περιλαμβάνουν αλλαγή στη χαμηλή- ή σε χωρίς-άνθρακα καύσιμα, μεταρρύθμιση των κανόνων της αγοράς για να κεντρίσει τον ανταγωνισμό και να την απαλλάξει από τις επιχορηγήσεις του άνθρακα, ενώ οι πολιτικές γα τη βιομηχανία περιλαμβάνουν εθελοντικές συμφωνίες, πρότυπα, οικονομικά κίνητρα και απελευθερωμένες τιμές ενέργειας. Έμφαση έχει αποδοθεί σε ανάλογες πολιτικές για τον τομέα των κτιρίων, που αφορούν σε νέα πρότυπα απόδοσης της ενέργειας για νέα και υφιστάμενα κτίρια, υψηλότερες τιμές ενέργειας, μηχανισμούς πιστοποίησης και εκστρατείες ενημέρωσης του κοινού. Οι πολιτικές σχετικά με στροφή προς τις αειφόρες μεταφορές (μαζικά μέσα μεταφορών) αφορούν στην εσωτερίκευση του εξωτερικού κόστους στην τιμολόγηση των μεταφορών, σε μέτρα διείσδυσης καθαρών τεχνολογιών, κ.λ.π., ενώ οι πολιτικές στον αγροτικό τομέα περιλαμβάνουν μείωση των αριθμών των κοπαδιών, της χρήσης λιπασμάτων και βελτίωση της διαχείρισης των απορριμμάτων.
2. ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΣΤΟΧΩΝ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ ΤΟΥ ΚΙΟΤΟ
Στη βάση της Συνθήκης - Πλαίσιο για την Κλιματική Αλλαγή συντάχθηκε το Πρωτόκολλο του Κιότο, που περιλαμβάνει συγκεκριμένα μέτρα και μέσα για τον περιορισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, ενώ το 1998 υπήρξε συμφωνία σχετικά με σύστημα Κατανομής των Βαρών και ορίστηκαν ποσοστά μείωσης των εκπομπών του θερμοκηπίου.
Το Συμβούλιο (Περιβάλλοντος) ενέκρινε απόφαση επικύρωσης του Πρωτοκόλλου, από πλευράς της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, που στη συνέχεια επικυρώθηκε και από τα κράτη μέλη της. Μετά την επικείμενη επικύρωσή του και από τη Ρωσία το Πρωτόκολλο θα τεθεί σε εφαρμογή και σε διεθνές επίπεδο.
Ήδη έχει αναπτυχθεί το προβλεπόμενο διεθνές σύστημα "Ευέλικτων Μηχανισμών του Κιότο" το οποίο θεσπίστηκε και σε κοινοτικό επίπεδο και θα αποτελέσει βασικό εργαλείο για την υποστήριξη της εφαρμογής, από πλευράς συμβαλλομένων Μερών, ενός μέρους των στόχων τους επωφελούμενα των ευκαιριών να μειώσουν τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου σε άλλες χώρες με μικρότερο κόστος από εκείνο στο εσωτερικό της χώρας.
Η κοινοτική οδηγία για την "Εμπορία Δικαιωμάτων Εκπομπών Θερμοκηπίου" παρέχει τη δυνατότητα "ανταλλαγής ρύπων" μεταξύ επιχειρήσεων τόσο σε εθνικό επίπεδο (εντός των κρατών μελών), όσο και σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο και ενισχύεται από την "Κοινή Εφαρμογή" (Joint Implementation), που βασίζεται στην πρόβλεψη της αναγνώρισης των πιστωτικών μορίων και από τον "Μηχανισμό Καθαρής Ανάπτυξης" ("CDM"), ως ισοδύναμων με τα κοινοτικά δικαιώματα εκπομπής που θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν στο πλαίσιο του κοινοτικού συστήματος από τους φορείς εκμετάλλευσης για την εκπλήρωση των υποχρεώσεών τους.
Το σημείο εκκίνησης είναι ότι τα πιστωτικά μόρια από JI και CDM αναγνωρίζονται ως ισοδύναμα με τα κοινοτικά δικαιώματα εκπομπής, από περιβαλλοντική και οικονομική άποψη. Κεντρικό στοιχείο της πρότασης αποτελεί η έννοια της μετατροπής από τα κράτη μέλη των πιστωτικών μορίων από την "Κοινή Εφαρμογή" (JI) και από τον "Μηχανισμό Καθαρής Ανάπτυξης" ("CDM"), αντιστοίχως σε μονάδες "ERU" και "CER", δηλαδή σε δικαιώματα (μονάδα καταλογισμού στο πλαίσιο του κοινοτικού συστήματος). Οι παραπάνω μηχανισμοί αναφέρονται σε έργα, εκ των οποίων τα έργα JI πρόκειται να αναλαμβάνονται σε ανεπτυγμένες χώρες ή σε χώρες με μεταβατική οικονομία (Μέρη του παραρτήματος Ι της UNFCCC) και θα συνεπάγονται συμμετοχή τουλάχιστον δύο χωρών οι οποίες έχουν αποδεχθεί στόχο εκπομπής, δηλαδή να περιοριστούν οι εκπομπές τους.
Το πλαίσιο που διαμορφώνεται είναι εξαιρετικά σημαντικό και ιδιαίτερα πολύπλοκο και ως εκ τούτου η εφαρμογή του απαιτεί, εκ μέρους των αρμόδιων αρχών, σοβαρή μελέτη, άριστη προετοιμασία και οργάνωση.
3. ΔΕΣΜΕΥΣΕΙΣ ΠΟΥ ΑΠΟΡΡΕΟΥΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Η Ελλάδα, με επισπεύδοντα φορέα το ΥΠΕΧΩΔΕ, θα πρέπει να επιταχύνει τους ρυθμούς για την πλήρη εφαρμογή του Ελληνικού Προγράμματος για την κλιματική αλλαγή, εφόσον πρώτα μεταφέρει εγκαίρως στο εθνικό της δίκαιο το σύνολο των σχετικών οδηγιών και δημιουργήσει τους κατάλληλο μηχανισμούς παρακολούθησης και ελέγχου της εφαρμογής της δέσμης μέτρων για την ενέργεια, τις μεταφορές και τα κτίρια, προκειμένου να πετύχει τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει, στο πλαίσιο της συμφωνηθείσας Κατανομής των Βαρών για την πρώτη περίοδο εφαρμογής του Πρωτοκόλλου (κατά +25% έως το 2010).
Οι σχετικές μελέτες ως προς την αξιολόγηση της προόδου, που έχει επιτευχθεί, ως προς τον ανωτέρω στόχο, έχουν καταδείξει ότι η Ελλάδα έχει ήδη φτάσει σε ποσοστό +17 – +18%, το οποίο οφείλεται στην μερική εφαρμογή των προβλεπόμενων μέτρων της πρώτης φάσης του Ελληνικού Προγράμματος για την Κλιματική Αλλαγή, το οποίο είχε υιοθετηθεί το 1996. Εφόσον δεν ληφθούν περαιτέρω τα μέτρα της Β’ φάσης το ποσοστό θα φτάσει το 2010 στο +35 – +40 %. Για την εφαρμογή της προβλεπόμενης δέσμης μέτρων θα απαιτηθεί κόστος της τάξης των 8,5 δισεκατομμυρίων Euro, που πρέπει να αναλάβει η Πολιτεία εάν επιθυμεί τη συμμόρφωση και προκειμένου να επωφεληθεί η χώρα από τα ποικίλα οφέλη που θα προκύψουν από την εφαρμογή των Μηχανισμών του Πρωτοκόλλου του Κιότο τόσο στην οικονομία, όσο και στην κοινωνία και το περιβάλλον με βασικό άξονα τα μέτρα ενεργειακής απόδοσης στις μεταφορές και στον τομέα των κτιρίων.
5. ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ
Σειρά πρόσφατων κοινοτικών οδηγιών, που στοχεύουν στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, που απορρέουν από το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα για την κλιματική Αλλαγή, ενισχύουν την εφαρμογή της Στρατηγικής Αειφόρου Ανάπτυξης και του 6ου Προγράμματος Δράσης για το Περιβάλλον (2001- 2010), όπου έχουν συμπεριληφθεί συγκεκριμένοι στόχοι, μέτρα, μέσα και χρονοδιαγράμματα υλοποίησης. Από τις ετήσιες εκθέσεις της Κοινότητας σχετικά με την ανασκόπηση της προόδου έχει προκύψει ότι οι βασικές απαιτήσεις που θεσπίστηκαν με τις σχετικές οδηγίες για τα ζητήματα ενέργειας, όπως για την απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας, τη χρήση βιοκαύσιμων, τη διείσδυση των ανανεώσιμων πηγών, την προώθηση της χρήσης της συμπαραγωγής ηλεκτρισμού ενέργειας, κ.λ.π., έχουν ικανοποιητική εφαρμογή στα περισσότερα κράτη μέλη. Έλλειμμα διαπιστώθηκε ότι υπάρχει στον τομέα των μεταφορών, καθώς και των κτιρίων, παρά τη σημαντική βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης τους, που έχουν πετύχει κυρίως κράτη μέλη της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης.
Η αυξημένη ενεργειακή απόδοση αποτελεί σημαντική παράμετρο για τη δέσμη των πολιτικών και των μέτρων που απαιτούνται για τη συμμόρφωση με το πρωτόκολλο του Κιότο. Παράλληλα, η διαχείριση της ενεργειακής ζήτησης είναι βασικό εργαλείο, που επιτρέπει στην Κοινότητα να επηρεάζει την παγκόσμια αγορά ενέργειας και ως εκ τούτου εγγυάται την μεσο- μακροπρόθεσμη ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού.
Για το λόγο αυτό η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έκρινε ότι απαιτείται περαιτέρω δραστηριοποίηση στη βάση ισχυρότερου νομικού κειμένου ώστε να αξιοποιηθεί το μεγάλο ανεκμετάλλευτο δυναμικό εξοικονόμησης ενέργειας και να μειωθούν οι μεγάλες διαφορές μεταξύ των επιδόσεων των κρατών μελών στους τομείς των μεταφορών και των κτιρίων, όπου υπάρχουν ακόμη πολλά περιθώρια εξοικονόμησης ενέργειας, επιταχύνοντας τις διαδικασίες και θεσπίζοντας σειρά νέων οδηγιών για την αποτελεσματικότερη εφαρμογή οικονομικά αποδοτικών μέτρων ενεργειακής απόδοσης. Σημειώνει ότι η ενεργειακή κατανάλωση του κτιριακού τομέα εξακολουθεί να αντιστοιχεί στο 40% της συνολικής τελικής ενεργειακής κατανάλωσης σε Ευρωπαϊκό επίπεδο και σε περίπου 50% των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και άλλων αερίων που ενισχύουν το φαινόμενο του θερμοκηπίου και συνεχίζει να αναπτύσσεται με αυξητικές τάσεις.
Με την οδηγία 2002/91/ΕΚ για την "Ενεργειακή Απόδοση των κτιρίων" ενισχύονται οι δράσεις, τα μέτρα και τα μέσα, που προέβλεπε η οδηγία SAVE 93/76/EOK, σχετικά με τον «περιορισμό και τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα μέσω της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων» υποχρεώνοντας τα κράτη-μέλη να θεσπίσουν το αργότερο έως τον Ιανουάριο του 2006 υψηλότερες απαιτήσεις. Η οδηγία θα λειτουργήσει παράλληλα με την οδηγία 89/106/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 21ης Δεκεμβρίου 1988, που αφορά στην προσέγγιση των νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων των κρατών μελών, όσον αφορά στα προϊόντα του τομέα των δομικών κατασκευών και αναμένεται να επηρεάσει θετικά την ποιότητα των κατασκευών (δομικές κατασκευές και εγκαταστάσεις θέρμανσης, ψύξης και αερισμού κατά τρόπο ώστε η απαιτούμενη κατανάλωση ενέργειας κατά τη χρησιμοποίηση του έργου να είναι χαμηλό, ανάλογα με τα κλιματικά δεδομένα του τόπου).
6. ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΜΕΤΡΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
6.1. Υφιστάμενες θεσμικές ρυθμίσεις
Η μεταφορά της οδηγίας SAVE (93/76) στην εθνική μας νομοθεσία έγινε με την 21475/4707/98 κοινή υπουργική απόφαση των Υπουργών Εθνικής Οικονομίας, Ανάπτυξης, ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. και Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης, στη βάση σοβαρής μελέτης που έγινε από το ΥΠΕΧΩΔΕ σε συνεργασία με το ΚΑΠΕ, Πανεπιστημιακά και Τεχνολογικά Ιδρύματα, το ΤΕΕ, Επιστημονικούς και Τεχνικούς Συλλόγους κ.λ.π., που απετέλεσε ένα συνολικό Σχέδιο Δράσης, με τίτλο "ΕΝΕΡΓΕΙΑ 2001". Θεσπίστηκαν ικανές διατάξεις για την εξοικονόμηση ενέργειας και τη χρήση ανανεώσιμων πηγών στα κτίρια, όλων των χρήσεων και κατηγοριών και στα οικιστικά σύνολα, καθώς και μέσα υλοποίησης αυτών και κατάλληλοι μηχανισμοί παρακολούθησης και ελέγχου.
Τα μέτρα αυτά εξειδικεύτηκαν στο πλαίσιο εκπόνησης του Κανονισμού Ορθολογικής Χρήσης και Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΚΟΧΕΕ), που προβλέπεται να αντικαταστήσει τον κανονισμό θερμομόνωσης, καθώς και σε σχέδιο προτεινόμενων διαδικασιών και μηχανισμών για την εφαρμογή του προβλεπόμενου συστήματος περιβαλλοντικής - ενεργειακής πιστοποίησης και βαθμονόμησης των κτιρίων και έκδοσης Δελτίου Ενεργειακής Ταυτότητας των κτιρίων.
Στη βάση του Σχεδίου Δράσης συντάχθηκε, το 1999, σχέδιο του προβλεπόμενου, από το άρθρο 6 του Ν. 1512/86, σχετικά με "Κίνητρα για την Εξοικονόμηση ενέργειας στα κτίρια", Προεδρικού Διατάγματος με το οποίο καθορίστηκαν Κίνητρα (θεσμικά, διοικητικά και οικονομικά) για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων.
Η υλοποίηση των παραπάνω δεν προχώρησε στον αναμενόμενο βαθμό. Ωστόσο, στη βάση των προτάσεων του Σχεδίου Δράσης "ΕΝΕΡΓΕΙΑ 2001" βελτιώθηκε και εκσυγχρονίστηκε ο Γενικός Οικοδομικός Κανονισμός (Ν. 2831 - ΦΕΚ 140/13-6-2000) συμπεριλαμβάνοντας διατάξεις με τις οποίες αίρονται τα εμπόδια που υπήρχαν στον προγενέστερο ΓΟΚ, σχετικά με την εφαρμογή και ενσωμάτωση τεχνικών και συστημάτων εξοικονόμησης ενέργειας και ανανεώσιμων πηγών, καθώς και για την κατασκευή βιοκλιματικών κτιρίων, διαμορφώνοντας ένα σημαντικό πλαίσιο θεσμικών κινήτρων, ιδίως για την ανακαίνιση υφιστάμενων κτιρίων. Παράλληλα, μέσω των προγραμμάτων του ΥΠΑΝ (ΕΠΕ και ΕΠΑΝ) παρέχονται σημαντικά κίνητρα για τη διείσδυση τεχνικών και συστημάτων εξοικονόμησης ενέργειας και ανανεώσιμων πηγών, μέσω της χρηματοδότησης ενεργειακών επενδύσεων σε δημόσια κτίρια. Αξίζει να σημειωθεί ότι η ΚΕΔ, η ΔΕΠΑΝΟΜ και άλλοι δημόσιοι οργανισμοί έχουν, από το 1996, ενσωματώσει στις προδιαγραφές και προκηρύξεις για την ανέγερση δημόσιων κτιρίων απαιτήσεις εξοικονόμησης ενέργειας, σύμφωνα με την 21475/4707/98 Κ.Υ.Α.
Ήδη ο βιοκλιματικός σχεδιασμός, τα συστήματα εξοικονόμησης ενέργειας και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και η ενεργειακή διαχείριση εφαρμόζονται σε όλο και περισσότερα κτίρια του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα, ενώ η έρευνα σε παγκόσμιο και ευρωπαϊκό επίπεδο έχει προχωρήσει σημαντικά και βρισκόμαστε πλέον στην περίοδο της ένταξης αυτού το νέου τρόπου δόμησης και αναβάθμισης κτιρίων στην ευρύτερη οικοδομική πρακτική.
6.2. Η Οδηγία 2002/91/ΕΚ για την "Ενεργειακή Απόδοση των κτιρίων".
Το αργότερο μέχρι τις 4 Ιανουαρίου 2006 τα κράτη μέλη της ΕΕ θα πρέπει να ενσωματώσουν την οδηγία 2002/91/ΕΚ στο εθνικό δίκαιο και να τη θέσει σε εφαρμογή, ενημερώνοντας αμέσως την Επιτροπή σχετικά, με δυνατότητα να κάνουν χρήση πρόσθετης περιόδου τριών ετών για την πλήρη εφαρμογή ορισμένων διατάξεων και μόνο εφόσον δεν θα είναι διαθέσιμοι οι ειδικευμένοι ή/και διαπιστευμένοι εμπειρογνώμονες, ενημερώνοντας και πάλι την Επιτροπή σχετικά και υποβάλλοντας τα απαραίτητα δικαιολογητικά στοιχεία μαζί με χρονοδιάγραμμα της περαιτέρω εφαρμογής της οδηγίας.
Η ενεργειακή απόδοση των κτιρίων έχει υπολογισθεί με βάση μεθοδολογία που διαφοροποιείται σε περιφερειακό (εθνικό) επίπεδο, όπως προβλέπει και η οδηγία, και η οποία περιέχει, εκτός της θερμομόνωσης και άλλους παράγοντες, που διαδραματίζουν ολοένα και περισσότερο σημαντικό ρόλο, όπως π.χ. οι εγκαταστάσεις θέρμανσης /κλιματισμού ή εφαρμογής ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και κυρίως ο σχεδιασμός του κτιρίου. Η κοινή προσέγγιση στη διαδικασία αυτή, που θα εκτελείται από εξειδικευμένους ή/και διαπιστευμένους εμπειρογνώμονες, των οποίων η ανεξαρτησία θα πρέπει να εξασφαλίζεται βάσει αντικειμενικών κριτηρίων, θα συμβάλλει στη δημιουργία ισότιμων όρων σε ότι αφορά στις προσπάθειες που καταβάλλονται στα κράτη μέλη για εξοικονόμηση ενέργειας στον κτιριακό τομέα και θα εισάγει διαφάνεια για τους υποψήφιους ιδιοκτήτες, και χρήστες αναφορικά με την ενεργειακή απόδοση στην κοινοτική αγορά ακινήτων.
Λόγω του ότι τα κτίρια έχουν επιπτώσεις στην κατανάλωση ενέργειας μακροπρόθεσμα θα πρέπει να ικανοποιούν τις ελάχιστες απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης προσαρμοσμένες στο τοπικό κλίμα, ενώ οι πρακτικές που θα χρησιμοποιούνται στον τομέα αυτών θα πρέπει να αποσκοπούν στην βέλτιστη χρήση των παραγόντων που έχουν σχέση με τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης.
Τα πιο μεγάλα περιθώρια εξοικονόμησης ενέργειας αναμένεται να προκύψουν από τις μεγάλης κλίμακας ανακαινίσεις υφιστάμενων κτιρίων που αποτελούν μοναδική ευκαιρία για τη λήψη οικονομικά αποδοτικών μέτρων για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης. Η οδηγία ορίζει ως τις πλέον αποδοτικές τις ανακαινίσεις κατά τις οποίες το συνολικό κόστος της ανακαίνισης, που αφορά στο κέλυφος του κτιρίου ή/και τις εγκαταστάσεις ενέργειας, όπως η θέρμανση, η παροχή θερμού ύδατος, ο κλιματισμός, ο αερισμός και ο φωτισμός υπερβαίνει το 25 % της αξίας του κτιρίου, μη συνυπολογιζόμενης της αξίας του οικοπέδου, όπου άνω του 25 % του κελύφους του κτιρίου ανακαινίζεται. Η βελτίωση της συνολικής ενεργειακής απόδοσης ενός υφιστάμενου κτιρίου δεν συνεπάγεται πάντα συνολική ανακαίνισή του, αλλά μπορεί να περιορίζεται στα μέρη εκείνα που αφορούν κατ' εξοχήν την ενεργειακή απόδοση του κτιρίου και τα οποία παρουσιάζουν ευνοϊκή σχέση κόστους-οφέλους. Παράλληλα, οι απαιτήσεις ανακαίνισης για τα υφιστάμενα κτίρια δεν θα πρέπει να αντιβαίνουν στην επιδιωκόμενη λειτουργία, ποιότητα και χαρακτήρα του κτιρίου. Τα επιπλέον έξοδα της ανακαίνισης θα πρέπει να μπορούν να ανακτηθούν σε λογικό χρονικό διάστημα σε σχέση με την αναμενόμενη τεχνική διάρκεια ζωής της επένδυσης με μεγαλύτερη εξοικονόμηση ενέργειας.
Ένα από τα πλέον σημαντικά μέσα για την επίτευξη των στόχων της οδηγίας είναι η θέσπιση της διαδικασίας πιστοποίησης, που θα μπορεί να υποστηρίζεται από προγράμματα για τη διευκόλυνση της ισότιμης πρόσβασης στην βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης και να βασίζεται σε συμφωνία μεταξύ οργανώσεων των ενδιαφερομένων και σωματίων οριζόμενου από το κράτος μέλος. Η πιστοποίηση θα διενεργείται από εταιρείες παροχής υπηρεσιών ενέργειας οι οποίες συμφωνούν να αναλάβουν τις απαραίτητες επενδύσεις, ενώ οι μελέτες και τα υιοθετούμενα σχέδια θα πρέπει να εποπτεύονται και να ελέγχονται από τα κράτη μέλη, τα οποία θα πρέπει επίσης να διευκολύνουν τη χρήση κινήτρων. Στο μέγιστο δυνατό βαθμό, το πιστοποιητικό θα πρέπει να περιγράφει την τρέχουσα ενεργειακή απόδοση του κτιρίου και μπορεί να αναθεωρείται αναλόγως.
Τα δημόσια κτίρια και τα κτίρια τα οποία επισκέπτεται συχνά το κοινό θα πρέπει να αποτελέσουν το παράδειγμα στα περιβαλλοντικά και ενεργειακά ζητήματα, και, κατά συνέπεια, θα πρέπει να υπόκεινται σε τακτική ενεργειακή πιστοποίηση. Η δημοσίευση των πληροφοριών σχετικά με την ενεργειακή απόδοση θα πρέπει να βελτιωθεί με επίδειξη των εν λόγω πιστοποιητικών. Επί πλέον, η ένδειξη των επισημάνσεων απαιτούμενων εσωτερικών θερμοκρασιών, μαζί με τη μετρούμενη πραγματική θερμοκρασία, θα μπορούσαν να αποθαρρύνουν την κακή χρήση των συστημάτων θέρμανσης, κλιματισμού και αερισμού. Τούτο θα συμβάλλει στην αποφυγή άσκοπης χρήσης ενέργειας και στη διασφάλιση άνετων συνθηκών εσωτερικού περιβάλλοντος (θερμοκρασιακή άνεση ) σε σχέση με την εξωτερική θερμοκρασία.
Προτεραιότητα δίνεται σε στρατηγικές που βελτιώνουν τη θερμική συμπεριφορά των κτιρίων το καλοκαίρι και ως εκ τούτου ευνοείται η ανάπτυξη τεχνικών παθητικής ψύξης των κτιρίων, και πρωτίστως εκείνων που συμβάλουν στη βελτίωση της ποιότητας του κλίματος στο εσωτερικό των κτιρίων, καθώς και του μικροκλίματος πέριξ του κτιρίου, καθότι τα τελευταία χρόνια παρατηρείται όλο και μεγαλύτερη διάδοση των συσκευών κλιματισμού στις χώρες της Νοτίου Ευρώπης. Τούτο προκαλεί σοβαρά προβλήματα σε ώρες αιχμής φορτίου, με συνέπεια την αύξηση του κόστους της ηλεκτρικής ενέργειας και την διατάραξη της ενεργειακής ισορροπίας στις χώρες αυτές.
Ειδικές ρυθμίσεις προβλέπονται επίσης για την τακτική συντήρηση των λεβήτων και των εγκαταστάσεων κλιματισμού, από ειδικευμένο προσωπικό, που συμβάλλει στη διατήρηση της σωστής τους ρύθμισης σύμφωνα με τα πρότυπα του προϊόντος και διασφαλίζει τη βέλτιστη απόδοση από την άποψη του περιβάλλοντος, της ασφάλειας και της ενέργειας. Η αξιολόγηση από ανεξάρτητο φορέα της συνολικής εγκατάστασης θέρμανσης ενδείκνυται όταν εξετάζεται το ενδεχόμενο αντικατάστασης βάσει της οικονομικής αποδοτικότητας. Η τιμολόγηση, προς τους ενοίκους των κτιρίων, των δαπανών θέρμανσης, κλιματισμού και παροχής ζεστού νερού, υπολογιζόμενων με βάση την πραγματική κατανάλωση, θα μπορούσε να συμβάλει στην εξοικονόμηση ενέργειας στον τομέα της κατοικίας. Οι ένοικοι θα πρέπει να είναι σε θέση να ρυθμίζουν οι ίδιοι την κατανάλωση θέρμανσης και ζεστού νερού που πραγματοποιούν, εφόσον τα μέτρα αυτά είναι οικονομικώς συμφέροντα.
Σύμφωνα με τις αρχές της επικουρικότητας και της αναλογικότητας , θα πρέπει να θεσπισθούν σε κοινοτικό επίπεδο γενικές αρχές, που θα προβλέπουν σύστημα απαιτήσεων ενεργειακής απόδοσης και τους στόχους του, αλλά η λεπτομερής εφαρμογή θα πρέπει να ανατεθεί στα κράτη μέλη, επιτρέποντας έτσι σε κάθε κράτος μέλος να επιλέξει το καθεστώς, που ανταποκρίνεται καλύτερα στην κατάσταση του. Η οδηγία περιορίζεται στα ελάχιστα απαιτούμενα για την επίτευξη των στόχων αυτών και δεν υπερβαίνει τα αναγκαία όρια για τον σκοπό αυτό.
Θα πρέπει να προβλεφθεί η δυνατότητα ταχείας προσαρμογής της μεθοδολογίας υπολογισμού και τακτικής αναθεώρησης, εκ μέρους των κρατών μελών των ελάχιστων απαιτήσεων στον τομέα της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων, έχοντας υπόψη την τεχνική πρόοδο, μεταξύ άλλων, όσον αφορά στις μονωτικές ιδιότητες (στην ποιότητα) των υλικών κατασκευών και τις μελλοντικές εξελίξεις στην τυποποίηση.
6.3. Η εφαρμογή της οδηγίας στην Ελλάδα – Μηχανισμοί παρακολούθησης και ελέγχου
Οι διατάξεις που θεσπίστηκαν με την εν λόγω οδηγία συνάδουν σε μεγάλο ποσοστό με αυτές που έχουν ήδη προβλεφθεί με την 21475/4707/98 ΚΥΑ και το σχέδιο Κ.Ο.Χ.Ε.Ε. καθότι για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων λαμβάνονται υπόψη τόσο οι κλιματολογικές, όσο και οι τοπικές συνθήκες, καθώς και οι κλιματικές συνθήκες στο εσωτερικό τους, καθώς τόσο και η σχέση κόστους / οφέλους, όσο και το γεγονός ότι τα μέτρα δεν θα πρέπει να αντιβαίνουν σε άλλες βασικές απαιτήσεις για τα κτίρια, όπως η ευχέρεια πρόσβασης στην αρχή της προφύλαξης και η χρήση για την οποία προορίζεται το κτίριο.
Η χώρα μας δεν έχει αξιοποιήσει τις δυνατότητες εφαρμογής εναλλακτικών συστημάτων του ενεργειακού εφοδιασμού και ως εκ τούτου θα πρέπει παράλληλα να εξετασθεί η τεχνική, περιβαλλοντική και οικονομική σκοπιμότητα εναλλακτικών συστημάτων, μέσω μελέτης που θα προτείνει σειρά σεναρίων για τιμές σε συνθήκες αγοράς στη βάση κριτηρίων κόστους/οφέλους.
Η Ελλάδα θα καθορίσει τις νέες απαιτήσεις, κάνοντας διάκριση μεταξύ νέων και υφισταμένων κτιρίων και διάφορων κατηγοριών κτιρίων και συνεκτιμώντας τις γενικές απαιτήσεις εσωτερικών κλιματικών συνθηκών, προκειμένου να αποφεύγονται ενδεχόμενες αρνητικές επιπτώσεις όπως, ο ανεπαρκής αερισμός, καθώς και οι τοπικές συνθήκες, η προβλεπόμενη χρήση και η ηλικία του κτιρίου. Οι απαιτήσεις θα πρέπει να αναθεωρούνται σε τακτά διαστήματα, τα οποία δεν θα πρέπει να υπερβαίνουν τα πέντε έτη και, εάν χρειαστεί, ενημερώνονται προκειμένου να αντικατοπτρίζουν την τεχνική πρόοδο στον τομέα των κτιριακών κατασκευών. Η ενεργειακή απόδοση ενός κτιρίου θα εκφράζεται με διαφανή τρόπο και ενδέχεται να περιλαμβάνει δείκτη εκπομπών CO2. Μπορεί να επίσης να μην καθορίσει ή να μην εφαρμόσει τις απαιτήσεις για ορισμένες κατηγορίες κτιρίων (εξαιρέσεις), όπως: διατηρητέα κτίρια και μνημεία, κτίρια χρησιμοποιούμενα ως χώροι λατρείας, θρησκευτικών δραστηριοτήτων, προσωρινά κτίρια με, εκ σχεδιασμού, προβλεπόμενη διάρκεια χρήσης το πολύ δύο ετών, βιομηχανικές εγκαταστάσεις, εργαστήρια, αγροτικά κτίρια, πλην κατοικιών με χαμηλές ενεργειακές απαιτήσεις και αγροτικά κτίρια, πλην κατοικιών, τα οποία χρησιμοποιούνται από τομέα καλυπτόμενο από εθνικοτομεακή συμφωνία για την ενεργειακή απόδοση, κτίρια κατοικιών, τα οποία προβλέπεται να χρησιμοποιούνται λιγότερο από τέσσερις μήνες το χρόνο και μεμονωμένα κτίρια με συνολική ωφέλιμη επιφάνεια κάτω των 50 m2.
6.4. Ενεργειακές επιθεωρήσεις και σχήμα ενεργειακής πιστοποίησης - Προτάσεις
Τα κτίρια θα υπόκεινται σε ενεργειακή πιστοποίηση, ενώ κατά την κατασκευή, την πώληση ή την εκμίσθωση κτιρίων θα διατίθεται πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης στον ιδιοκτήτη και από τον ιδιοκτήτη στον υποψήφιο αγοραστή ή μισθωτή δεκαετούς ισχύος κατ' ανώτατο όριο. Ο σκοπός των πιστοποιητικών θα περιορίζεται στην παροχή πληροφοριών και οι πιθανές συνέπειες των πιστοποιητικών αυτών όσον αφορά νομικές άλλες διαδικασίες αποφασίζονται σύμφωνα με τους εθνικούς κανόνες.
Η πιστοποίηση διαμερισμάτων ή μονάδων, που σχεδιάζονται για χωριστή χρήση σε συγκροτήματα μπορεί να βασίζεται είτε σε κοινή πιστοποίηση ολόκληρου του κτιρίου για συγκροτήματα με κοινόχρηστο σύστημα θέρμανσης, είτε στην αξιολόγηση άλλου αντιπροσωπευτικού διαμερίσματος του ιδίου συγκροτήματος. Το πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης κτιρίων θα περιλαμβάνει τιμή αναφοράς, όπως ισχύουσες νομικές απαιτήσεις και κριτήρια συγκριτικής αξιολόγησης, ώστε να επιτρέπει στους καταναλωτές να συγκρίνουν και να αξιολογούν την ενεργειακή απόδοση του κτιρίου και θα συνοδεύεται από συστάσεις για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης σε σχέση με το κόστος.
Η πιστοποίηση των κτιρίων, η σύνταξη των συνοδευτικών συστάσεων και η επιθεώρηση των λεβήτων και συστημάτων θα διεξάγονται με ανεξάρτητο τρόπο από ειδικευμένους ή/και διαπιστευμένους εμπειρογνώμονες, είτε αυτοί είναι ελεύθεροι επαγγελματίες είτε υπάλληλοι δημόσιων ή ιδιωτικών οργανισμών.
Προς τούτο απαιτείται κατάλληλη προετοιμασία για την έγκαιρη δημιουργία των αναγκαίων φορέων και μηχανισμών, όπως:
• Μητρώου Ενεργειακών Επιθεωρητών είναι απολύτως απαραίτητη και πρέπει να ενταχθεί στο ΥΠΑΝ, όπου θα εγγράφονται, θα κατατάσσονται και θα διαπιστεύονται οι επιθεωρητές που θα υποστηρίξουν το έργο των ενεργειακών επιθεωρήσεων,
• Υπηρεσίας Επιθεωρητών Ενεργειακής Απόδοσης, εντός υφιστάμενων υπηρεσιών του δημοσίου (π.χ. της ΕΥΕΠ), προκειμένου να διασφαλισθεί η εφαρμογή της οδηγίας και η τήρηση των όρων και απαιτήσεων που θέτει.
• Κεντρικού Γραφείου Ενεργειακής Διαχείρισης στο ΥΠΕΧΩΔΕ για την on-line σύνδεση μέσω Η/Υ με τις αρμόδιες Υπηρεσίες του ΥΠΑΝ και λοιπών φορέων και οργανισμών.
• Γραφείων Ενεργειακής Διαχείρισης στον δημόσιο & ευρύτερο δημόσιο τομέα για την παρακολούθηση της εφαρμογής επεμβάσεων ενεργειακής απόδοσης και της χρήσης του μηχανισμού της «Χρηματοδότησης Από Τρίτους».
Παράλληλα πρέπει να διαμορφωθεί ένα κατάλληλο «Σχήμα διενέργειας ενεργειακών επιθεωρήσεων και διαδικασίας πιστοποίησης – βαθμονόμησης κτιρίων» και να ρυθμισθούν όλα τα αναγκαία ζητήματα αποτελεσματικής λειτουργίας του και να ενημερωθούν οι ιδιοκτήτες και ενοικιαστές (μέσω λογαριασμών της ΔΕΗ) σχετικά με τις επικείμενες υποχρεώσεις τους.
Ιδιαίτερα σημαντικό ζήτημα είναι η εκπαίδευση των επιθεωρητών που θα αναλάβουν το σημαντικό έργο της πιστοποίησης.
Προκειμένου να είναι δυνατή η υλοποίηση των μέτρων ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων και να έχουμε τα αναμενόμενα οικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά οφέλη είναι απολύτως απαραίτητο να αναπτυχθεί η κατάλληλη πολιτική θεσμικών, διοικητικών και οικονομικών κινήτρων και ανάλογης φορολογικής πολιτικής, σύμφωνα με τις κοινοτικές κατευθύνσεις, που θα στρέφονται προς την ενίσχυση των φιλικών προς το περιβάλλον προϊόντων και υπηρεσιών. Παράλληλα η όλη προσπάθεια θα ενισχυθεί από την επικείμενη θέσπιση κανόνων για την ολοκληρωμένη πολιτική προϊόντων (περιβαλλοντικές απαιτήσεις σε όλο τον κύκλο ζωής των προϊόντων), από την ενίσχυση της έρευνας και τη διάδοση επιδεικτικών προγραμμάτων υψηλής ενεργειακής αποδοτικότητας που θα συνεισφέρουν τα μέγιστα στην αλλαγή των μη βιώσιμων προτύπων παραγωγής και κατανάλωσης.
ΜΕΣΩ ΤΩΝ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΩΝ ΠΗΓΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ
ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑΣ:
Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΟΙΚΙΣΤΙΚΩΝ ΣΥΝΟΛΩΝ.
Μαργαρίτα Χονδρού-Καραβασίλη
Ειδική Υπηρεσία Επιθεωρητών Περιβάλλοντος, Υπουργείο Περιβάλλοντος, Χωροταξίας, Δημοσίων Έργων
Κηφισίας 1-3, 11523-Αθήνα
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Η Κοινότητα και τα κράτη μέλη της επιταχύνουν τις προσπάθειες για την επίτευξη των στόχων του Πρωτοκόλλου του Κιότο για μείωση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου εφαρμόζοντας δέσμη μέτρων στους τομείς της ενέργειας, των μεταφορών και των κτιρίων. Η χώρα μας, που παρουσιάζει σοβαρό έλλειμμα στην μεταφορά στο εθνικό δίκαιο και στην εφαρμογή σειράς κοινοτικών οδηγιών, οφείλει άμεσα να λάβει σχετικές αποφάσεις προκειμένου να πετύχει μείωση κατά +17 – +18% έως το 2010, λαμβάνοντας υπόψη ότι με την εφαρμογή της οδηγίας 2002/91/ΕΚ για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων αναμένεται σημαντικό ποσοστό μείωσης των εκπομπών, από το 2006 αρκεί να διαμορφωθεί άμεσα το κατάλληλο πλαίσιο δομών και μηχανισμών.
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Σήμερα το 80% των κατοίκων της Ευρώπης κατοικούν σε πόλεις και μόνο για την κάλυψη των αναγκών τους για θέρμανση, ψύξη, φωτισμό και ζεστό νερό χρήσης χρειάζονται περίπου το 35% της παραγόμενης ενέργειας, ποσοστό που συμβάλλει στην παραγωγή του 45% του διοξειδίου του άνθρακα που εκλύεται στην ατμόσφαιρα. Για το υπόλοιπο ποσοστό υπεύθυνοι είναι οι τομείς της βιομηχανίας και των μεταφορών. Το διοξείδιο του άνθρακα και τα λοιπά αέρια του θερμοκηπίου, που εκλύονται στην ατμόσφαιρα από διάφορες πηγές (δραστηριότητες διαφόρων κατηγοριών) και ιδιαίτερα από μεγάλες εγκαταστάσεις καύσης και παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από συμβατικές πηγές συμβάλλουν στην υπερθέρμανση του πλανήτη και ως εκ τούτου στη δημιουργία του φαινομένου του θερμοκηπίου που επιταχύνει και επιδεινώνει την Κλιματική Αλλαγή.
Η κλιματική μεταβολή καθώς και οι πολιτικές για τη μείωση της επίδρασής της έχουν τεράστιες περιβαλλοντικές και οικονομικές επιπτώσεις, καθώς οι επιπτώσεις και τα έξοδα διαφέρουν κατά πολύ από χώρα σε χώρα. Οι αναπτυγμένες χώρες ευθύνονται για τα δύο τρίτα των παρελθόντων εκπομπών και για περίπου το 75% των σημερινών, αλλά βρίσκονται σε καλύτερη θέση για να προστατευτούν από τις ζημιές. Οι αναπτυσσόμενες χώρες τείνουν να έχουν μικρότερο κατά κεφαλήν ποσοστό εκπομπών, έχουν μεγάλη ανάγκη οικονομικής ανάπτυξης και είναι πιο ευάλωτες στις συνέπειες της κλιματικής μεταβολής.
Η Συνθήκη Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Μεταβολή υπήρξε το επίκεντρο των παγκόσμιων προσπαθειών για την καταπολέμηση του φαινομένου του θερμοκηπίου και ένα από τα πιο σημαντικά εργαλεία στον αγώνα για την προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης. Η έκθεση του 1996 για τις εθνικές δράσεις από τις αναπτυγμένες χώρες αποκάλυψε ότι οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα συνεχίζουν να αυξάνονται, ενώ η σύγκριση στοιχείων της απογραφής του 1990 με αυτής του 2000 έδειξε περαιτέρω αύξηση του διοξειδίου του άνθρακα με εξαίρεση τις χώρες που βρίσκονται σε μεταβατική οικονομία και σταθεροποίηση λοιπών αερίων, όπως το μεθάνιο και το οξείδιο του νίτρου.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση διαδραματίζει ηγετικό ρόλο στις προσπάθειες της παγκόσμιας κοινότητας για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και συνέβαλε τα μέγιστα κατά τη Διάσκεψη Κορυφής του Γιοχάνεσμπουργκ (Σεπτέμβριο του 2004) στη διαμόρφωση ενός φάσματος πολιτικών και μέτρων.
Η Κοινότητα υιοθέτησε ένα Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα για την Κλιματική Αλλαγή, που συμπεριλαμβάνει στόχους, μέτρα, μέσα και χρονοδιαγράμματα με εστίαση στον τομέα της ενέργειας και ολοκλήρωσε την έγκριση σειράς προβλεπόμενων σημαντικών οδηγιών, η εφαρμογή των οποίων από τα κράτη μέλη θα συμβάλλει καθοριστικά σον περιορισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Οι πολιτικές της Κοινότητας για τον τομέα της ενέργειας, που είναι η σημαντικότερη πηγή εκπομπών για πολλές χώρες, περιλαμβάνουν αλλαγή στη χαμηλή- ή σε χωρίς-άνθρακα καύσιμα, μεταρρύθμιση των κανόνων της αγοράς για να κεντρίσει τον ανταγωνισμό και να την απαλλάξει από τις επιχορηγήσεις του άνθρακα, ενώ οι πολιτικές γα τη βιομηχανία περιλαμβάνουν εθελοντικές συμφωνίες, πρότυπα, οικονομικά κίνητρα και απελευθερωμένες τιμές ενέργειας. Έμφαση έχει αποδοθεί σε ανάλογες πολιτικές για τον τομέα των κτιρίων, που αφορούν σε νέα πρότυπα απόδοσης της ενέργειας για νέα και υφιστάμενα κτίρια, υψηλότερες τιμές ενέργειας, μηχανισμούς πιστοποίησης και εκστρατείες ενημέρωσης του κοινού. Οι πολιτικές σχετικά με στροφή προς τις αειφόρες μεταφορές (μαζικά μέσα μεταφορών) αφορούν στην εσωτερίκευση του εξωτερικού κόστους στην τιμολόγηση των μεταφορών, σε μέτρα διείσδυσης καθαρών τεχνολογιών, κ.λ.π., ενώ οι πολιτικές στον αγροτικό τομέα περιλαμβάνουν μείωση των αριθμών των κοπαδιών, της χρήσης λιπασμάτων και βελτίωση της διαχείρισης των απορριμμάτων.
2. ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΣΤΟΧΩΝ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ ΤΟΥ ΚΙΟΤΟ
Στη βάση της Συνθήκης - Πλαίσιο για την Κλιματική Αλλαγή συντάχθηκε το Πρωτόκολλο του Κιότο, που περιλαμβάνει συγκεκριμένα μέτρα και μέσα για τον περιορισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, ενώ το 1998 υπήρξε συμφωνία σχετικά με σύστημα Κατανομής των Βαρών και ορίστηκαν ποσοστά μείωσης των εκπομπών του θερμοκηπίου.
Το Συμβούλιο (Περιβάλλοντος) ενέκρινε απόφαση επικύρωσης του Πρωτοκόλλου, από πλευράς της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, που στη συνέχεια επικυρώθηκε και από τα κράτη μέλη της. Μετά την επικείμενη επικύρωσή του και από τη Ρωσία το Πρωτόκολλο θα τεθεί σε εφαρμογή και σε διεθνές επίπεδο.
Ήδη έχει αναπτυχθεί το προβλεπόμενο διεθνές σύστημα "Ευέλικτων Μηχανισμών του Κιότο" το οποίο θεσπίστηκε και σε κοινοτικό επίπεδο και θα αποτελέσει βασικό εργαλείο για την υποστήριξη της εφαρμογής, από πλευράς συμβαλλομένων Μερών, ενός μέρους των στόχων τους επωφελούμενα των ευκαιριών να μειώσουν τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου σε άλλες χώρες με μικρότερο κόστος από εκείνο στο εσωτερικό της χώρας.
Η κοινοτική οδηγία για την "Εμπορία Δικαιωμάτων Εκπομπών Θερμοκηπίου" παρέχει τη δυνατότητα "ανταλλαγής ρύπων" μεταξύ επιχειρήσεων τόσο σε εθνικό επίπεδο (εντός των κρατών μελών), όσο και σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο και ενισχύεται από την "Κοινή Εφαρμογή" (Joint Implementation), που βασίζεται στην πρόβλεψη της αναγνώρισης των πιστωτικών μορίων και από τον "Μηχανισμό Καθαρής Ανάπτυξης" ("CDM"), ως ισοδύναμων με τα κοινοτικά δικαιώματα εκπομπής που θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν στο πλαίσιο του κοινοτικού συστήματος από τους φορείς εκμετάλλευσης για την εκπλήρωση των υποχρεώσεών τους.
Το σημείο εκκίνησης είναι ότι τα πιστωτικά μόρια από JI και CDM αναγνωρίζονται ως ισοδύναμα με τα κοινοτικά δικαιώματα εκπομπής, από περιβαλλοντική και οικονομική άποψη. Κεντρικό στοιχείο της πρότασης αποτελεί η έννοια της μετατροπής από τα κράτη μέλη των πιστωτικών μορίων από την "Κοινή Εφαρμογή" (JI) και από τον "Μηχανισμό Καθαρής Ανάπτυξης" ("CDM"), αντιστοίχως σε μονάδες "ERU" και "CER", δηλαδή σε δικαιώματα (μονάδα καταλογισμού στο πλαίσιο του κοινοτικού συστήματος). Οι παραπάνω μηχανισμοί αναφέρονται σε έργα, εκ των οποίων τα έργα JI πρόκειται να αναλαμβάνονται σε ανεπτυγμένες χώρες ή σε χώρες με μεταβατική οικονομία (Μέρη του παραρτήματος Ι της UNFCCC) και θα συνεπάγονται συμμετοχή τουλάχιστον δύο χωρών οι οποίες έχουν αποδεχθεί στόχο εκπομπής, δηλαδή να περιοριστούν οι εκπομπές τους.
Το πλαίσιο που διαμορφώνεται είναι εξαιρετικά σημαντικό και ιδιαίτερα πολύπλοκο και ως εκ τούτου η εφαρμογή του απαιτεί, εκ μέρους των αρμόδιων αρχών, σοβαρή μελέτη, άριστη προετοιμασία και οργάνωση.
3. ΔΕΣΜΕΥΣΕΙΣ ΠΟΥ ΑΠΟΡΡΕΟΥΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Η Ελλάδα, με επισπεύδοντα φορέα το ΥΠΕΧΩΔΕ, θα πρέπει να επιταχύνει τους ρυθμούς για την πλήρη εφαρμογή του Ελληνικού Προγράμματος για την κλιματική αλλαγή, εφόσον πρώτα μεταφέρει εγκαίρως στο εθνικό της δίκαιο το σύνολο των σχετικών οδηγιών και δημιουργήσει τους κατάλληλο μηχανισμούς παρακολούθησης και ελέγχου της εφαρμογής της δέσμης μέτρων για την ενέργεια, τις μεταφορές και τα κτίρια, προκειμένου να πετύχει τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει, στο πλαίσιο της συμφωνηθείσας Κατανομής των Βαρών για την πρώτη περίοδο εφαρμογής του Πρωτοκόλλου (κατά +25% έως το 2010).
Οι σχετικές μελέτες ως προς την αξιολόγηση της προόδου, που έχει επιτευχθεί, ως προς τον ανωτέρω στόχο, έχουν καταδείξει ότι η Ελλάδα έχει ήδη φτάσει σε ποσοστό +17 – +18%, το οποίο οφείλεται στην μερική εφαρμογή των προβλεπόμενων μέτρων της πρώτης φάσης του Ελληνικού Προγράμματος για την Κλιματική Αλλαγή, το οποίο είχε υιοθετηθεί το 1996. Εφόσον δεν ληφθούν περαιτέρω τα μέτρα της Β’ φάσης το ποσοστό θα φτάσει το 2010 στο +35 – +40 %. Για την εφαρμογή της προβλεπόμενης δέσμης μέτρων θα απαιτηθεί κόστος της τάξης των 8,5 δισεκατομμυρίων Euro, που πρέπει να αναλάβει η Πολιτεία εάν επιθυμεί τη συμμόρφωση και προκειμένου να επωφεληθεί η χώρα από τα ποικίλα οφέλη που θα προκύψουν από την εφαρμογή των Μηχανισμών του Πρωτοκόλλου του Κιότο τόσο στην οικονομία, όσο και στην κοινωνία και το περιβάλλον με βασικό άξονα τα μέτρα ενεργειακής απόδοσης στις μεταφορές και στον τομέα των κτιρίων.
5. ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ
Σειρά πρόσφατων κοινοτικών οδηγιών, που στοχεύουν στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, που απορρέουν από το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα για την κλιματική Αλλαγή, ενισχύουν την εφαρμογή της Στρατηγικής Αειφόρου Ανάπτυξης και του 6ου Προγράμματος Δράσης για το Περιβάλλον (2001- 2010), όπου έχουν συμπεριληφθεί συγκεκριμένοι στόχοι, μέτρα, μέσα και χρονοδιαγράμματα υλοποίησης. Από τις ετήσιες εκθέσεις της Κοινότητας σχετικά με την ανασκόπηση της προόδου έχει προκύψει ότι οι βασικές απαιτήσεις που θεσπίστηκαν με τις σχετικές οδηγίες για τα ζητήματα ενέργειας, όπως για την απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας, τη χρήση βιοκαύσιμων, τη διείσδυση των ανανεώσιμων πηγών, την προώθηση της χρήσης της συμπαραγωγής ηλεκτρισμού ενέργειας, κ.λ.π., έχουν ικανοποιητική εφαρμογή στα περισσότερα κράτη μέλη. Έλλειμμα διαπιστώθηκε ότι υπάρχει στον τομέα των μεταφορών, καθώς και των κτιρίων, παρά τη σημαντική βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης τους, που έχουν πετύχει κυρίως κράτη μέλη της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης.
Η αυξημένη ενεργειακή απόδοση αποτελεί σημαντική παράμετρο για τη δέσμη των πολιτικών και των μέτρων που απαιτούνται για τη συμμόρφωση με το πρωτόκολλο του Κιότο. Παράλληλα, η διαχείριση της ενεργειακής ζήτησης είναι βασικό εργαλείο, που επιτρέπει στην Κοινότητα να επηρεάζει την παγκόσμια αγορά ενέργειας και ως εκ τούτου εγγυάται την μεσο- μακροπρόθεσμη ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού.
Για το λόγο αυτό η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έκρινε ότι απαιτείται περαιτέρω δραστηριοποίηση στη βάση ισχυρότερου νομικού κειμένου ώστε να αξιοποιηθεί το μεγάλο ανεκμετάλλευτο δυναμικό εξοικονόμησης ενέργειας και να μειωθούν οι μεγάλες διαφορές μεταξύ των επιδόσεων των κρατών μελών στους τομείς των μεταφορών και των κτιρίων, όπου υπάρχουν ακόμη πολλά περιθώρια εξοικονόμησης ενέργειας, επιταχύνοντας τις διαδικασίες και θεσπίζοντας σειρά νέων οδηγιών για την αποτελεσματικότερη εφαρμογή οικονομικά αποδοτικών μέτρων ενεργειακής απόδοσης. Σημειώνει ότι η ενεργειακή κατανάλωση του κτιριακού τομέα εξακολουθεί να αντιστοιχεί στο 40% της συνολικής τελικής ενεργειακής κατανάλωσης σε Ευρωπαϊκό επίπεδο και σε περίπου 50% των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και άλλων αερίων που ενισχύουν το φαινόμενο του θερμοκηπίου και συνεχίζει να αναπτύσσεται με αυξητικές τάσεις.
Με την οδηγία 2002/91/ΕΚ για την "Ενεργειακή Απόδοση των κτιρίων" ενισχύονται οι δράσεις, τα μέτρα και τα μέσα, που προέβλεπε η οδηγία SAVE 93/76/EOK, σχετικά με τον «περιορισμό και τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα μέσω της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων» υποχρεώνοντας τα κράτη-μέλη να θεσπίσουν το αργότερο έως τον Ιανουάριο του 2006 υψηλότερες απαιτήσεις. Η οδηγία θα λειτουργήσει παράλληλα με την οδηγία 89/106/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 21ης Δεκεμβρίου 1988, που αφορά στην προσέγγιση των νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων των κρατών μελών, όσον αφορά στα προϊόντα του τομέα των δομικών κατασκευών και αναμένεται να επηρεάσει θετικά την ποιότητα των κατασκευών (δομικές κατασκευές και εγκαταστάσεις θέρμανσης, ψύξης και αερισμού κατά τρόπο ώστε η απαιτούμενη κατανάλωση ενέργειας κατά τη χρησιμοποίηση του έργου να είναι χαμηλό, ανάλογα με τα κλιματικά δεδομένα του τόπου).
6. ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΜΕΤΡΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
6.1. Υφιστάμενες θεσμικές ρυθμίσεις
Η μεταφορά της οδηγίας SAVE (93/76) στην εθνική μας νομοθεσία έγινε με την 21475/4707/98 κοινή υπουργική απόφαση των Υπουργών Εθνικής Οικονομίας, Ανάπτυξης, ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. και Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης, στη βάση σοβαρής μελέτης που έγινε από το ΥΠΕΧΩΔΕ σε συνεργασία με το ΚΑΠΕ, Πανεπιστημιακά και Τεχνολογικά Ιδρύματα, το ΤΕΕ, Επιστημονικούς και Τεχνικούς Συλλόγους κ.λ.π., που απετέλεσε ένα συνολικό Σχέδιο Δράσης, με τίτλο "ΕΝΕΡΓΕΙΑ 2001". Θεσπίστηκαν ικανές διατάξεις για την εξοικονόμηση ενέργειας και τη χρήση ανανεώσιμων πηγών στα κτίρια, όλων των χρήσεων και κατηγοριών και στα οικιστικά σύνολα, καθώς και μέσα υλοποίησης αυτών και κατάλληλοι μηχανισμοί παρακολούθησης και ελέγχου.
Τα μέτρα αυτά εξειδικεύτηκαν στο πλαίσιο εκπόνησης του Κανονισμού Ορθολογικής Χρήσης και Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΚΟΧΕΕ), που προβλέπεται να αντικαταστήσει τον κανονισμό θερμομόνωσης, καθώς και σε σχέδιο προτεινόμενων διαδικασιών και μηχανισμών για την εφαρμογή του προβλεπόμενου συστήματος περιβαλλοντικής - ενεργειακής πιστοποίησης και βαθμονόμησης των κτιρίων και έκδοσης Δελτίου Ενεργειακής Ταυτότητας των κτιρίων.
Στη βάση του Σχεδίου Δράσης συντάχθηκε, το 1999, σχέδιο του προβλεπόμενου, από το άρθρο 6 του Ν. 1512/86, σχετικά με "Κίνητρα για την Εξοικονόμηση ενέργειας στα κτίρια", Προεδρικού Διατάγματος με το οποίο καθορίστηκαν Κίνητρα (θεσμικά, διοικητικά και οικονομικά) για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων.
Η υλοποίηση των παραπάνω δεν προχώρησε στον αναμενόμενο βαθμό. Ωστόσο, στη βάση των προτάσεων του Σχεδίου Δράσης "ΕΝΕΡΓΕΙΑ 2001" βελτιώθηκε και εκσυγχρονίστηκε ο Γενικός Οικοδομικός Κανονισμός (Ν. 2831 - ΦΕΚ 140/13-6-2000) συμπεριλαμβάνοντας διατάξεις με τις οποίες αίρονται τα εμπόδια που υπήρχαν στον προγενέστερο ΓΟΚ, σχετικά με την εφαρμογή και ενσωμάτωση τεχνικών και συστημάτων εξοικονόμησης ενέργειας και ανανεώσιμων πηγών, καθώς και για την κατασκευή βιοκλιματικών κτιρίων, διαμορφώνοντας ένα σημαντικό πλαίσιο θεσμικών κινήτρων, ιδίως για την ανακαίνιση υφιστάμενων κτιρίων. Παράλληλα, μέσω των προγραμμάτων του ΥΠΑΝ (ΕΠΕ και ΕΠΑΝ) παρέχονται σημαντικά κίνητρα για τη διείσδυση τεχνικών και συστημάτων εξοικονόμησης ενέργειας και ανανεώσιμων πηγών, μέσω της χρηματοδότησης ενεργειακών επενδύσεων σε δημόσια κτίρια. Αξίζει να σημειωθεί ότι η ΚΕΔ, η ΔΕΠΑΝΟΜ και άλλοι δημόσιοι οργανισμοί έχουν, από το 1996, ενσωματώσει στις προδιαγραφές και προκηρύξεις για την ανέγερση δημόσιων κτιρίων απαιτήσεις εξοικονόμησης ενέργειας, σύμφωνα με την 21475/4707/98 Κ.Υ.Α.
Ήδη ο βιοκλιματικός σχεδιασμός, τα συστήματα εξοικονόμησης ενέργειας και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και η ενεργειακή διαχείριση εφαρμόζονται σε όλο και περισσότερα κτίρια του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα, ενώ η έρευνα σε παγκόσμιο και ευρωπαϊκό επίπεδο έχει προχωρήσει σημαντικά και βρισκόμαστε πλέον στην περίοδο της ένταξης αυτού το νέου τρόπου δόμησης και αναβάθμισης κτιρίων στην ευρύτερη οικοδομική πρακτική.
6.2. Η Οδηγία 2002/91/ΕΚ για την "Ενεργειακή Απόδοση των κτιρίων".
Το αργότερο μέχρι τις 4 Ιανουαρίου 2006 τα κράτη μέλη της ΕΕ θα πρέπει να ενσωματώσουν την οδηγία 2002/91/ΕΚ στο εθνικό δίκαιο και να τη θέσει σε εφαρμογή, ενημερώνοντας αμέσως την Επιτροπή σχετικά, με δυνατότητα να κάνουν χρήση πρόσθετης περιόδου τριών ετών για την πλήρη εφαρμογή ορισμένων διατάξεων και μόνο εφόσον δεν θα είναι διαθέσιμοι οι ειδικευμένοι ή/και διαπιστευμένοι εμπειρογνώμονες, ενημερώνοντας και πάλι την Επιτροπή σχετικά και υποβάλλοντας τα απαραίτητα δικαιολογητικά στοιχεία μαζί με χρονοδιάγραμμα της περαιτέρω εφαρμογής της οδηγίας.
Η ενεργειακή απόδοση των κτιρίων έχει υπολογισθεί με βάση μεθοδολογία που διαφοροποιείται σε περιφερειακό (εθνικό) επίπεδο, όπως προβλέπει και η οδηγία, και η οποία περιέχει, εκτός της θερμομόνωσης και άλλους παράγοντες, που διαδραματίζουν ολοένα και περισσότερο σημαντικό ρόλο, όπως π.χ. οι εγκαταστάσεις θέρμανσης /κλιματισμού ή εφαρμογής ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και κυρίως ο σχεδιασμός του κτιρίου. Η κοινή προσέγγιση στη διαδικασία αυτή, που θα εκτελείται από εξειδικευμένους ή/και διαπιστευμένους εμπειρογνώμονες, των οποίων η ανεξαρτησία θα πρέπει να εξασφαλίζεται βάσει αντικειμενικών κριτηρίων, θα συμβάλλει στη δημιουργία ισότιμων όρων σε ότι αφορά στις προσπάθειες που καταβάλλονται στα κράτη μέλη για εξοικονόμηση ενέργειας στον κτιριακό τομέα και θα εισάγει διαφάνεια για τους υποψήφιους ιδιοκτήτες, και χρήστες αναφορικά με την ενεργειακή απόδοση στην κοινοτική αγορά ακινήτων.
Λόγω του ότι τα κτίρια έχουν επιπτώσεις στην κατανάλωση ενέργειας μακροπρόθεσμα θα πρέπει να ικανοποιούν τις ελάχιστες απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης προσαρμοσμένες στο τοπικό κλίμα, ενώ οι πρακτικές που θα χρησιμοποιούνται στον τομέα αυτών θα πρέπει να αποσκοπούν στην βέλτιστη χρήση των παραγόντων που έχουν σχέση με τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης.
Τα πιο μεγάλα περιθώρια εξοικονόμησης ενέργειας αναμένεται να προκύψουν από τις μεγάλης κλίμακας ανακαινίσεις υφιστάμενων κτιρίων που αποτελούν μοναδική ευκαιρία για τη λήψη οικονομικά αποδοτικών μέτρων για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης. Η οδηγία ορίζει ως τις πλέον αποδοτικές τις ανακαινίσεις κατά τις οποίες το συνολικό κόστος της ανακαίνισης, που αφορά στο κέλυφος του κτιρίου ή/και τις εγκαταστάσεις ενέργειας, όπως η θέρμανση, η παροχή θερμού ύδατος, ο κλιματισμός, ο αερισμός και ο φωτισμός υπερβαίνει το 25 % της αξίας του κτιρίου, μη συνυπολογιζόμενης της αξίας του οικοπέδου, όπου άνω του 25 % του κελύφους του κτιρίου ανακαινίζεται. Η βελτίωση της συνολικής ενεργειακής απόδοσης ενός υφιστάμενου κτιρίου δεν συνεπάγεται πάντα συνολική ανακαίνισή του, αλλά μπορεί να περιορίζεται στα μέρη εκείνα που αφορούν κατ' εξοχήν την ενεργειακή απόδοση του κτιρίου και τα οποία παρουσιάζουν ευνοϊκή σχέση κόστους-οφέλους. Παράλληλα, οι απαιτήσεις ανακαίνισης για τα υφιστάμενα κτίρια δεν θα πρέπει να αντιβαίνουν στην επιδιωκόμενη λειτουργία, ποιότητα και χαρακτήρα του κτιρίου. Τα επιπλέον έξοδα της ανακαίνισης θα πρέπει να μπορούν να ανακτηθούν σε λογικό χρονικό διάστημα σε σχέση με την αναμενόμενη τεχνική διάρκεια ζωής της επένδυσης με μεγαλύτερη εξοικονόμηση ενέργειας.
Ένα από τα πλέον σημαντικά μέσα για την επίτευξη των στόχων της οδηγίας είναι η θέσπιση της διαδικασίας πιστοποίησης, που θα μπορεί να υποστηρίζεται από προγράμματα για τη διευκόλυνση της ισότιμης πρόσβασης στην βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης και να βασίζεται σε συμφωνία μεταξύ οργανώσεων των ενδιαφερομένων και σωματίων οριζόμενου από το κράτος μέλος. Η πιστοποίηση θα διενεργείται από εταιρείες παροχής υπηρεσιών ενέργειας οι οποίες συμφωνούν να αναλάβουν τις απαραίτητες επενδύσεις, ενώ οι μελέτες και τα υιοθετούμενα σχέδια θα πρέπει να εποπτεύονται και να ελέγχονται από τα κράτη μέλη, τα οποία θα πρέπει επίσης να διευκολύνουν τη χρήση κινήτρων. Στο μέγιστο δυνατό βαθμό, το πιστοποιητικό θα πρέπει να περιγράφει την τρέχουσα ενεργειακή απόδοση του κτιρίου και μπορεί να αναθεωρείται αναλόγως.
Τα δημόσια κτίρια και τα κτίρια τα οποία επισκέπτεται συχνά το κοινό θα πρέπει να αποτελέσουν το παράδειγμα στα περιβαλλοντικά και ενεργειακά ζητήματα, και, κατά συνέπεια, θα πρέπει να υπόκεινται σε τακτική ενεργειακή πιστοποίηση. Η δημοσίευση των πληροφοριών σχετικά με την ενεργειακή απόδοση θα πρέπει να βελτιωθεί με επίδειξη των εν λόγω πιστοποιητικών. Επί πλέον, η ένδειξη των επισημάνσεων απαιτούμενων εσωτερικών θερμοκρασιών, μαζί με τη μετρούμενη πραγματική θερμοκρασία, θα μπορούσαν να αποθαρρύνουν την κακή χρήση των συστημάτων θέρμανσης, κλιματισμού και αερισμού. Τούτο θα συμβάλλει στην αποφυγή άσκοπης χρήσης ενέργειας και στη διασφάλιση άνετων συνθηκών εσωτερικού περιβάλλοντος (θερμοκρασιακή άνεση ) σε σχέση με την εξωτερική θερμοκρασία.
Προτεραιότητα δίνεται σε στρατηγικές που βελτιώνουν τη θερμική συμπεριφορά των κτιρίων το καλοκαίρι και ως εκ τούτου ευνοείται η ανάπτυξη τεχνικών παθητικής ψύξης των κτιρίων, και πρωτίστως εκείνων που συμβάλουν στη βελτίωση της ποιότητας του κλίματος στο εσωτερικό των κτιρίων, καθώς και του μικροκλίματος πέριξ του κτιρίου, καθότι τα τελευταία χρόνια παρατηρείται όλο και μεγαλύτερη διάδοση των συσκευών κλιματισμού στις χώρες της Νοτίου Ευρώπης. Τούτο προκαλεί σοβαρά προβλήματα σε ώρες αιχμής φορτίου, με συνέπεια την αύξηση του κόστους της ηλεκτρικής ενέργειας και την διατάραξη της ενεργειακής ισορροπίας στις χώρες αυτές.
Ειδικές ρυθμίσεις προβλέπονται επίσης για την τακτική συντήρηση των λεβήτων και των εγκαταστάσεων κλιματισμού, από ειδικευμένο προσωπικό, που συμβάλλει στη διατήρηση της σωστής τους ρύθμισης σύμφωνα με τα πρότυπα του προϊόντος και διασφαλίζει τη βέλτιστη απόδοση από την άποψη του περιβάλλοντος, της ασφάλειας και της ενέργειας. Η αξιολόγηση από ανεξάρτητο φορέα της συνολικής εγκατάστασης θέρμανσης ενδείκνυται όταν εξετάζεται το ενδεχόμενο αντικατάστασης βάσει της οικονομικής αποδοτικότητας. Η τιμολόγηση, προς τους ενοίκους των κτιρίων, των δαπανών θέρμανσης, κλιματισμού και παροχής ζεστού νερού, υπολογιζόμενων με βάση την πραγματική κατανάλωση, θα μπορούσε να συμβάλει στην εξοικονόμηση ενέργειας στον τομέα της κατοικίας. Οι ένοικοι θα πρέπει να είναι σε θέση να ρυθμίζουν οι ίδιοι την κατανάλωση θέρμανσης και ζεστού νερού που πραγματοποιούν, εφόσον τα μέτρα αυτά είναι οικονομικώς συμφέροντα.
Σύμφωνα με τις αρχές της επικουρικότητας και της αναλογικότητας , θα πρέπει να θεσπισθούν σε κοινοτικό επίπεδο γενικές αρχές, που θα προβλέπουν σύστημα απαιτήσεων ενεργειακής απόδοσης και τους στόχους του, αλλά η λεπτομερής εφαρμογή θα πρέπει να ανατεθεί στα κράτη μέλη, επιτρέποντας έτσι σε κάθε κράτος μέλος να επιλέξει το καθεστώς, που ανταποκρίνεται καλύτερα στην κατάσταση του. Η οδηγία περιορίζεται στα ελάχιστα απαιτούμενα για την επίτευξη των στόχων αυτών και δεν υπερβαίνει τα αναγκαία όρια για τον σκοπό αυτό.
Θα πρέπει να προβλεφθεί η δυνατότητα ταχείας προσαρμογής της μεθοδολογίας υπολογισμού και τακτικής αναθεώρησης, εκ μέρους των κρατών μελών των ελάχιστων απαιτήσεων στον τομέα της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων, έχοντας υπόψη την τεχνική πρόοδο, μεταξύ άλλων, όσον αφορά στις μονωτικές ιδιότητες (στην ποιότητα) των υλικών κατασκευών και τις μελλοντικές εξελίξεις στην τυποποίηση.
6.3. Η εφαρμογή της οδηγίας στην Ελλάδα – Μηχανισμοί παρακολούθησης και ελέγχου
Οι διατάξεις που θεσπίστηκαν με την εν λόγω οδηγία συνάδουν σε μεγάλο ποσοστό με αυτές που έχουν ήδη προβλεφθεί με την 21475/4707/98 ΚΥΑ και το σχέδιο Κ.Ο.Χ.Ε.Ε. καθότι για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων λαμβάνονται υπόψη τόσο οι κλιματολογικές, όσο και οι τοπικές συνθήκες, καθώς και οι κλιματικές συνθήκες στο εσωτερικό τους, καθώς τόσο και η σχέση κόστους / οφέλους, όσο και το γεγονός ότι τα μέτρα δεν θα πρέπει να αντιβαίνουν σε άλλες βασικές απαιτήσεις για τα κτίρια, όπως η ευχέρεια πρόσβασης στην αρχή της προφύλαξης και η χρήση για την οποία προορίζεται το κτίριο.
Η χώρα μας δεν έχει αξιοποιήσει τις δυνατότητες εφαρμογής εναλλακτικών συστημάτων του ενεργειακού εφοδιασμού και ως εκ τούτου θα πρέπει παράλληλα να εξετασθεί η τεχνική, περιβαλλοντική και οικονομική σκοπιμότητα εναλλακτικών συστημάτων, μέσω μελέτης που θα προτείνει σειρά σεναρίων για τιμές σε συνθήκες αγοράς στη βάση κριτηρίων κόστους/οφέλους.
Η Ελλάδα θα καθορίσει τις νέες απαιτήσεις, κάνοντας διάκριση μεταξύ νέων και υφισταμένων κτιρίων και διάφορων κατηγοριών κτιρίων και συνεκτιμώντας τις γενικές απαιτήσεις εσωτερικών κλιματικών συνθηκών, προκειμένου να αποφεύγονται ενδεχόμενες αρνητικές επιπτώσεις όπως, ο ανεπαρκής αερισμός, καθώς και οι τοπικές συνθήκες, η προβλεπόμενη χρήση και η ηλικία του κτιρίου. Οι απαιτήσεις θα πρέπει να αναθεωρούνται σε τακτά διαστήματα, τα οποία δεν θα πρέπει να υπερβαίνουν τα πέντε έτη και, εάν χρειαστεί, ενημερώνονται προκειμένου να αντικατοπτρίζουν την τεχνική πρόοδο στον τομέα των κτιριακών κατασκευών. Η ενεργειακή απόδοση ενός κτιρίου θα εκφράζεται με διαφανή τρόπο και ενδέχεται να περιλαμβάνει δείκτη εκπομπών CO2. Μπορεί να επίσης να μην καθορίσει ή να μην εφαρμόσει τις απαιτήσεις για ορισμένες κατηγορίες κτιρίων (εξαιρέσεις), όπως: διατηρητέα κτίρια και μνημεία, κτίρια χρησιμοποιούμενα ως χώροι λατρείας, θρησκευτικών δραστηριοτήτων, προσωρινά κτίρια με, εκ σχεδιασμού, προβλεπόμενη διάρκεια χρήσης το πολύ δύο ετών, βιομηχανικές εγκαταστάσεις, εργαστήρια, αγροτικά κτίρια, πλην κατοικιών με χαμηλές ενεργειακές απαιτήσεις και αγροτικά κτίρια, πλην κατοικιών, τα οποία χρησιμοποιούνται από τομέα καλυπτόμενο από εθνικοτομεακή συμφωνία για την ενεργειακή απόδοση, κτίρια κατοικιών, τα οποία προβλέπεται να χρησιμοποιούνται λιγότερο από τέσσερις μήνες το χρόνο και μεμονωμένα κτίρια με συνολική ωφέλιμη επιφάνεια κάτω των 50 m2.
6.4. Ενεργειακές επιθεωρήσεις και σχήμα ενεργειακής πιστοποίησης - Προτάσεις
Τα κτίρια θα υπόκεινται σε ενεργειακή πιστοποίηση, ενώ κατά την κατασκευή, την πώληση ή την εκμίσθωση κτιρίων θα διατίθεται πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης στον ιδιοκτήτη και από τον ιδιοκτήτη στον υποψήφιο αγοραστή ή μισθωτή δεκαετούς ισχύος κατ' ανώτατο όριο. Ο σκοπός των πιστοποιητικών θα περιορίζεται στην παροχή πληροφοριών και οι πιθανές συνέπειες των πιστοποιητικών αυτών όσον αφορά νομικές άλλες διαδικασίες αποφασίζονται σύμφωνα με τους εθνικούς κανόνες.
Η πιστοποίηση διαμερισμάτων ή μονάδων, που σχεδιάζονται για χωριστή χρήση σε συγκροτήματα μπορεί να βασίζεται είτε σε κοινή πιστοποίηση ολόκληρου του κτιρίου για συγκροτήματα με κοινόχρηστο σύστημα θέρμανσης, είτε στην αξιολόγηση άλλου αντιπροσωπευτικού διαμερίσματος του ιδίου συγκροτήματος. Το πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης κτιρίων θα περιλαμβάνει τιμή αναφοράς, όπως ισχύουσες νομικές απαιτήσεις και κριτήρια συγκριτικής αξιολόγησης, ώστε να επιτρέπει στους καταναλωτές να συγκρίνουν και να αξιολογούν την ενεργειακή απόδοση του κτιρίου και θα συνοδεύεται από συστάσεις για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης σε σχέση με το κόστος.
Η πιστοποίηση των κτιρίων, η σύνταξη των συνοδευτικών συστάσεων και η επιθεώρηση των λεβήτων και συστημάτων θα διεξάγονται με ανεξάρτητο τρόπο από ειδικευμένους ή/και διαπιστευμένους εμπειρογνώμονες, είτε αυτοί είναι ελεύθεροι επαγγελματίες είτε υπάλληλοι δημόσιων ή ιδιωτικών οργανισμών.
Προς τούτο απαιτείται κατάλληλη προετοιμασία για την έγκαιρη δημιουργία των αναγκαίων φορέων και μηχανισμών, όπως:
• Μητρώου Ενεργειακών Επιθεωρητών είναι απολύτως απαραίτητη και πρέπει να ενταχθεί στο ΥΠΑΝ, όπου θα εγγράφονται, θα κατατάσσονται και θα διαπιστεύονται οι επιθεωρητές που θα υποστηρίξουν το έργο των ενεργειακών επιθεωρήσεων,
• Υπηρεσίας Επιθεωρητών Ενεργειακής Απόδοσης, εντός υφιστάμενων υπηρεσιών του δημοσίου (π.χ. της ΕΥΕΠ), προκειμένου να διασφαλισθεί η εφαρμογή της οδηγίας και η τήρηση των όρων και απαιτήσεων που θέτει.
• Κεντρικού Γραφείου Ενεργειακής Διαχείρισης στο ΥΠΕΧΩΔΕ για την on-line σύνδεση μέσω Η/Υ με τις αρμόδιες Υπηρεσίες του ΥΠΑΝ και λοιπών φορέων και οργανισμών.
• Γραφείων Ενεργειακής Διαχείρισης στον δημόσιο & ευρύτερο δημόσιο τομέα για την παρακολούθηση της εφαρμογής επεμβάσεων ενεργειακής απόδοσης και της χρήσης του μηχανισμού της «Χρηματοδότησης Από Τρίτους».
Παράλληλα πρέπει να διαμορφωθεί ένα κατάλληλο «Σχήμα διενέργειας ενεργειακών επιθεωρήσεων και διαδικασίας πιστοποίησης – βαθμονόμησης κτιρίων» και να ρυθμισθούν όλα τα αναγκαία ζητήματα αποτελεσματικής λειτουργίας του και να ενημερωθούν οι ιδιοκτήτες και ενοικιαστές (μέσω λογαριασμών της ΔΕΗ) σχετικά με τις επικείμενες υποχρεώσεις τους.
Ιδιαίτερα σημαντικό ζήτημα είναι η εκπαίδευση των επιθεωρητών που θα αναλάβουν το σημαντικό έργο της πιστοποίησης.
Προκειμένου να είναι δυνατή η υλοποίηση των μέτρων ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων και να έχουμε τα αναμενόμενα οικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά οφέλη είναι απολύτως απαραίτητο να αναπτυχθεί η κατάλληλη πολιτική θεσμικών, διοικητικών και οικονομικών κινήτρων και ανάλογης φορολογικής πολιτικής, σύμφωνα με τις κοινοτικές κατευθύνσεις, που θα στρέφονται προς την ενίσχυση των φιλικών προς το περιβάλλον προϊόντων και υπηρεσιών. Παράλληλα η όλη προσπάθεια θα ενισχυθεί από την επικείμενη θέσπιση κανόνων για την ολοκληρωμένη πολιτική προϊόντων (περιβαλλοντικές απαιτήσεις σε όλο τον κύκλο ζωής των προϊόντων), από την ενίσχυση της έρευνας και τη διάδοση επιδεικτικών προγραμμάτων υψηλής ενεργειακής αποδοτικότητας που θα συνεισφέρουν τα μέγιστα στην αλλαγή των μη βιώσιμων προτύπων παραγωγής και κατανάλωσης.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)